جامعه‌ی ایرانی بیش از یک قرن است که میان آرمان آزادی و تجربه‌ی استبداد در نوسان است. از انقلاب مشروطه تا جنبش‌های معاصر، تلاش برای دموکراسی بارها به بازتولید اقتدارگرایی انجامیده است. این مقاله با رویکردی تحلیلی و روان‌شناختی، به بررسی چرخه‌ی منجی‌گرایی، نوستالژی جمعی، ترومای شکست، بحران اعتماد به اپوزیسیون و راهکارهای خروج از این چرخه می‌پردازد. نویسنده گان این مقاله بر این باور هستند که گذار به دموکراسی پایدار، نیازمند بازسازی فرهنگی، نهادسازی مدنی و تمرین عملی اعتماد اجتماعی است. نویسنده‌گان این مقاله بر این باور هستند که گذار به دموکراسی پایدار، نیازمند بازسازی فرهنگی، نهادسازی مدنی و تمرین عملی اعتماد اجتماعی است.

روشنفکر ستیزی با کاربُرد انواع خشونت نسبت به روشنفکران، از جمله ترور و اعدام، بخشی تاریک و خونین از تاريخ میهنمان است. رّد خونینی که - اگر نخواهیم راه دور برویم- از خون طاهره قُرةالعین، امیرکبیر،قائم مقام فراهانی، میرزا آقا خان کرمانی، شیخ احمد روحی، میرزا حسن خان خیبر الملک، شیخ العلما، ملک المتکلمین، میرزا جهانگیر خان شیرازی (صوراسرافیل) تا فرخی یزدی، میرزاده عشقی، تقی ارانی، احمد کسروی، حسین فاطمی، کریمپور شیرازی، مرتضی کیوان، ابوالحسن خانعلی، کرامت دانشیان، بیژن جزنی و صد ها روشنفکر و کنشگر سیاسی و فرهنگی آزادیخواه ِ بنام و گمنام، ادامه یافته است.

تاریخ نشان داده است که هیچ رژیم و سیستم سرکوبگری، حتی اگر تا حد زیادی قدرتمند به نظر برسد، در برابر اراده جمعی پایدار دوام نمی‌آورد. تغییرات بنیادی، نه از بالا بلکه از دل جامعه، از طریق شبکه‌های همبستگی، شجاعت نمادین و عمل خردمندانه رخ می‌دهند.
در این نقطه حساس تاریخی، هر کنش خردمندانه و هماهنگ، از هر گروه اجتماعی، می‌تواند نیرو را آزاد کند و مسیر تاریخ را تغییر دهد. سکوت، پایان راه نیست؛ آغاز نیرویی است که می‌تواند ساختارهای کهنه را به چالش کشیده و راه را برای ایران نوین و آزاد هموار کند.

امروز، میهن مان بشدت گرفتار بحران است. بحران های گسترده، فراگیر و شکننده، که تمام هنجارها و الگوهای فکری و رفتاری جامعه را در بر گرفته است. ناتوانی در برنامه ریزی های مناسب و بموقع باعث از دست رفتن منابع، و دست آورد ها شده اند. بحران ها در ایران، نتیجه و زائیده سیاست حکومت و مدیریت کشور هستند؛ بویژه بحران های نیرو، آب، اقتصاد، امنیت، و اعتماد.