حال یکی از چالش های بزرگ رژیم ولایت جنبش زنان و خیزش آنان در همه زمینه های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی است. سیاست رژیم در برخورد با زنان که نیمی از جامعه را تشکیل می دهند شکست خورده است و مبارزه زنان هر روز ابعاد وسیعتری بخود می گیرد و رژیم ولایت در نهایت مجبور به عقب نشینی است، 8 مارس فرصتی است تا زنان آذربایجان و دیگر واحد های ملی در گستره ایران با زنان جهان اعلام همبستگی کنند و با ارتجاع حاکم در منطقه و جهان به مبارزه خود ادامه دهند

در تمامی سالهائی که منطقه ی قره باغ و بخش مهمی از خاکهای آذربایجان توسط ارتش ارمنستان اشغال شده است، رژیم جمهوری اسلامی سیاستی به غایت فرصت طلبانه و منزجر کننده ای را در این رابطه دنبال می کند. همانند قتلعام مسلمانان چچن و ترکستان چین که جمهوری اسلامی عملا با سکوت در مقابل جنایتهای رژیمهای روسیه و چین مهر تائید بر سیاستهای جنایتکارانه ی این دولتها زده است، در رابطه با اشغال قره باغ و اراضی آذربایجان نیز، رژیم جمهوری اسلامی بر خلاف ادعای بی طرفی عملا و در همه ی زمینه ها طرف جمهوری ارمنستان را گرفته و حتی با در پیش گرفتن سیاست های خرابکارانه و ارسال تروریست های مسلمان سعی در ایجاد نا امنی و بی ثباتی سیاسی در جمهوری آذربایجان نموده است.

فریدون ابراهیمی در شب اعدام با خونسردی کت و شلوار مشگی رنگ خود را که در کنفرانس صلح پاریس به تن کرده و با برخی از نمایندگان مستعمره های فرانسه ( مراکش ) گفتگوی دوجانبه کرده بود به تن کرد با صورت اصلاح کرده و پیراهن سفید، کراوات سرخ رنگ خود را بر گردن آویخت و هنگام وداع گفت : ما تمام زندگی خود را با پاکی و شرافت گذرانده ایم، چرا باید زیر چوبه دار با حالتی پریشان ظاهر شویم ؟ و اینگونه زندگی یکی دیگر از اندیشه ورزان و پیشگامان آزادی و عدالت در آذربایجان به پایان رسید.هرگز نمیرد آنچه دلش زنده شد به عشق/ در جریده عالم ثبت است دوام ما ( به مناسبت صدمین سال تولد فریدون ابراهیمی ).

نویسنده متوجه نیست که اگر پنجاه سال می‌شود با «زور و ضرب» حکومت کرد ـ و چنان‌چه به «حافظۀ تاریخیِ» خود مراجعه کنیم، پنج هزار سال است که شده است بر ایران با «زور و ضرب» حکومت کنند ـ و اگر متوجه بود که همین قیامِ ۲۲ بهمن هم به‌کمکِ «زور و ضرب» صورت گرفت و با «زور و ضرب» هم درهم شکسته شد، آن‌وقت، به فقدانِ «حافظۀ تاریخیِ» خود می‌خندید که فکر می‌کند «زور و ضرب» کارساز نیست و مانندِ مارکس اذعان می‌کرد که هیچ تحولِ تاریخیِ بزرگ بدونِ «زور و ضرب» صورت نگرفته است.

تيم تراكتورسازى نه فقط محبوب ترين تيم جغرافياى آذربايجان است بلكه بنوعى در بين تُركهاى قشقايى و تُركهاى خارج از جغرافياى آذربايجان هم پرطرفدار است. تمايزى كه طرفداران تيم تراكتورسازى با ديگر تيمهاى موجود دارند اين است كه اين تيم بنوعى هويت تبديل شده است كه پرطرفدار بودنش چندان به بُرد و باخت اش وابسته نيست و به نوعى روح آذربايجان تبديل شده است. البته منتقدان اين تيم هم آن را متهم به ايجاد موج نژادپرستانه تُركى متهم مى كنند و در اين ميان دولتى بودن اين تيم باعث انگيزش تئورى توهم بدين صورت شده است كه حاكميت جمهورى اسلامى با ايجاد اختلاف قوميتى در پى تفرقه بين ايرانيان است.

مهران بهاری نوشته ی کشکول واره ی مطولی تحت عنوان «عمليات عفرين و خوی خيانت‌پيشگی-تروريست‌پروری تورکهای چپ ايرانی و آزربايجان‌گرايان پان‌ايرانيست» منتشر کرده و سایت تریبون نیز آن را باز پخش کرده است. استناد من دراینجا به متنی است که تریبون انتشار داده است. مهران بهاری عملیات شاخه‌ی زیتون ارتش تورکیه در شمال غرب سوریه را بهانه کرده تا هرآنچه دل اش خواسته از جعل و دروغ و تهمت و لجن پراکنی از موضع نژادپرستانه ی «تورک گرا» علیه انقلاب مشروطه، نهضت خیابانی، پیشه -وری، فرقه دموکرات آذربایجان، حکومت ملی آذربایجان، کردها، اقلیت های مذهبی والبته علیه چپ ها و... نثار کند.

هزاران سال مردمانی که ساکن قلمرو ترکمنستان شوروی(سابق.مترجم) شدند شهرهایی ساختند که پر از بناهای متنوع بود. رویدادهای تاریخی منجر به نابودی نه تنها شهرها، بلکه تمام تمدن ها شدند. یاد آوری آنها در حال حاضر شامل آثار با ا رزش فرهنگ مادی و در وهله نخست آثار معماری است. اهمیت این آثار ارزشمند برای شناخت تاریخ مردم ترکمن اجتناب ناپذیر است. آثار معماری که در ترکمنستان شوروی حفظ شده اند، بازتاب تمامی دوره های تاریخی اجتماعی تکامل بشریت هستند.

حرف اینست که جمهوریخواه واقعی می تواند با بلند کردن پرچم اتحاد برای دمکراسی، نه فقط جمهوریت را در جوهر واقعی اش تعریف کند بلکه در مسیر گذار از استبداد دینی جمهوری اسلامی، همراهی بخشی از مشروطه طلبان صادق در دمکراسی خواهی را هم بیندوزد. از نقطه نظر تلاش برای جلب آن بخش از توده های خواهان آزادی و دمکراسی که تحت تاثیر تبلیغات شاهپرستان قرار دارند، هیچ عامل کلانی چون تثبیت جبهه اتحاد ملی با مضمون دمکراسی نمی تواند موثر افتد. بگذار شاه پرستان بر سردمکراسی تجزیه شوند! و بگذار ما جمهوریخواهان در اتحاد خود پرچم اتحاد برای دمکراسی را بر افرازیم.

صرف نظر از شوینیست ها و مرتجعینی که همواره از غیر رسمی تلقی شدن زبان مادری ملت های مختلف تشکیل دهنده ایران - به جز فارسی - دفاع و پشتیبانی کرده و خواهان ممنوع بودن زبان های دیگر خلق های ساکن ایران در امر آموزش و اشاعه ادبیات خود و غیره بوده اند، از طرف برخی روشنفکران نیز تحت عنوان به اصطلاح چپ های مدرن، کسانی که یا هرگز ستم ملی را تجربه نکرده و درکی از آن ندارند و یا نفوذ ایده های شوینیستی چنان در آن ها قوی است که نمی توانند رشد و پویائی دیگر زبان های ملی در ایران را برتابند ، مواضعی اتخاذ می شود که در کنه خود نفی حق ملت های مختلف ایران در استفاده آزادانه از زبان مادری خود را در خویش نهفته دارد.

سی و هشت سال از اعدام رهبران خلق ترکمن، فداییان خلق رفقا توماج، مختوم، واحدی و جرجانی توسط جمهوری اسلامی گذشت. ماموران جمهوری اسلامی در ۱۸ بهمن سال ۱۳۵۸ چهار تن از رهبران خلق ترکمن را شبانه دزدیدند، بعد از شکنجه های وحشیانه در ۲۹ بهمن ۱۳۵۸ به جوخه اعدام سپردند و جسدشان را در ۱۲۵کیلومتری جاده بجنورد رها نمودند.
رفقا توماج، مختوم، واحدی و جرجانی که بیش از هر کسی از مطالبات و خواسته های مردمانشان خبر داشتند، با امید و آرزوهای نیک برای مردم ايران و ترکمن صحرا، پرچم مبارزه را برای تحقق خواسته های تاریخی ملت خود بدست گرفتند، و برای دستيابی به خواستها و مطالبات آنها شبانه و روز تلاش کردند. آن ها از میان مردم بپا خواسته بودند، به زبان مردم سخن میگفتند و جان و جوانیشان را برای نیک بختی مردم و برای آرمانهای انسانی و شریفشان فدا کردند. ياد آنها در خاطره مردم ترکمن و مردم ایران باقی خواهد ماند.

درست است که رفراندوم ابتکار عملی سازمان یافته و از بالا بوده اما همه چیز حساب شده نبوده و نمی توانست باشد. در بسیاری مواقع یک روند معین می تواند به روندهای غیر قابل کنترل دیگر دامن زند و حتی ناخواسته زمینه ساز فرصت های سیاسی مساعد شود. بی ثباتی و شکنندگی در منطقه خاورمیانه بیش از آن حد است که کسی بتواند طرح و نقشه های خود را آن طور که می خواهد پیش برد. تحرک سیاسی که در کردستان ایران شکل گرفت تا حدی دارای چنین خصوصیتی بود. درست است که رفراندوم عمدتا ناسیونالیسم را در میان مردم کرد، تقویت کرد اما به جستجو گری در میان توده های پیشرو درزمینهٔ راه حل درست نیز دامن زد. در چنین مقاطعی، کسانی که خلاف جریان می روند بیشتر به چشم خواهند خورد تا کسانی که با امواج خودبخودی همراه می شوند.

این مقاله بخش مربوط به ترکمنها است که از کتاب «ملل ترک. بخشهایی ازتاریخ اتنیکی»، ترجمه شده. این کتاب به جنبه‌های تاریخ نویسی و مطالعه منابع پژوهش قوم شناسی برخی ملل ترک و مسائل کلیدی تاریخ اتنیکی آنها از جمله ترکمنها پرداخته است.هیئت تحریه ی این کتاب عبارتند از: گروموف د.و.، گوبوگلو م.ن.، اوستاپنکو ل.و.، استارچنکو ر.آ.، چشکو س.و.- و نویسندگان مقاله تحلیلی آن دکتر علوم تاریخ و.و. کارلف، دکتر علوم تاریخ گ.آ.کوماروا، است

اوضاع سیاسی کردستان ایران دیر وقتی است که در جهت و خصلت برونمرزی‌اش تقویت بیشتری یافته و تحلیل آن در چارچوب معادلات درونمرزی دیگر پاسخگوی وضع نیست. گرچه جامعه مدنی آن با تحولات جامعه مدنی کل کشور در سمت عمومی واحدی طی طریق می کند، اما هم جنبش نوع حزبیتی آن با مبارزات ملی کردستان‌های ترکیه و عراق و حتی اکنون تا اندازه‌ای با کردستان سوریه در آمیخته است و هم جمهوری اسلامی بخاطر چالش‌های کلان منطقه‌‌ای حضوری فعال تر در "مسئله ʼکرد" یافته و به درجاتی وارد عرصه بازی هر یک از مولفه‌های ʼکردˏ دارای نقش در این سه کشور شده ‌است.

زندگی و فعالیت ابوالغازی، خان خیوه، نظامی و تاریخ نگار بخاطر زندگی نامه اش که بخشی در تالیف دوم او بنام« شجره ترکان قدبم»- «شجره ترکان» منتشر کرده، شناخته شده است. ابوالغازی نتوانست اثر دوم خود را به اتمام برساند و پسر خود انوش محمد خان (از 1663 تا 1687 سلطنت کرد) را به تکمیل این اثر مامور کرد. از فهرست تالیفات ابوالغازی « کتاب شجره ترکان قدبم و مغولان»، متعلق به انستیتوی خاور شناسی آکادمی علوم ازبکستان (شماره 851)، روشن می شود که انوش محمد خان پایان اثر پدر خود را به شخصی بنام محمود ابن محمد زمان اورگنجی واگذار کرده است.

اطلاعات تاریخی و جغرافیایی‌ای که از اوغوزها و ترکمن‌ها ارائه شده اند اسکان آنها در سده دهم را مشخص می‌کنند. مناطق زیستگاه آنها در سده یازده ازطریق تحلیل آثار ابوریحان بیرونی روشن می شوند. لازم به ذکر است که داده‌های بیرونی بیشتر اسکان اوغوزها را در غرب و ترکمن‌ها را مناطق شرقی آسیای مرکزی مشخص می‌کنند.

روستای نوخور در غرب کوپتداغ در جمهوری ترکمنستان، محل خاصی است که در آن افسانه‌هایی که زاده شده اند، به افسانه های دیگر ترکمنی شبیه نیستند. جهان کوهستانی ویژه نوخور که با باغ های باشکوه احاطه شده اند تاریخ منحصر بفردی را بوجود آورده است.اما با این حال یک افسانه‌ی نوخوری وجود دارد که ارتباط تنگاتنگی با دیگر افسانه‌ها و حماسه‌های ترکمنستان دارد. این داستانی است درباره پری‌های زیبا و شکافی است در صخره که مردم برای زیارت آن به این محل می آیند. محل زیارت غیز- بی‌بی نامیده می‌شود. غیز- بی بی، محل «مقدس» باستانی در غرب سلسله جبال کوپتداغ است و چهار ساعت راه از شهرعشق آباد فاصله دارد.

کوتاه سخن اینکه در شرایط رکود و کمبود شدید نقدینگی در تولید، افزایش مالیات با واقعیت های اقتصادی همخوانی ندارد، زیرا تولید نه تنها افزایش پیدا نمی کند، بلکه با ادامه رکود بخش هایی از آن با تهدید تعطیلی و پایان فعالیت روبرو می شود و هر روز هم بر تعداد بیکاران افزوده می شود که این خود حجم تقاضا را کاهش می دهد، در نتیجه نه تولید، نه توزیع و نه خدمات توان پرداخت مالیات اضافی و تبعیض آلود را ندارند، بنابرین هدف از افزایش مالیات در استان، سیاسی است که خواهان کوچ و گریز سرمایه و نیروی کار زبده و کارآفرین از منطقه است.

تانگری‌گرايی (تِنگری گرايی)، یا نظام جهان بينی سنتی ترکی – مغولی و آموزش دينی تانگريسم (تِنگريسم) است که در محيط رمه‌داران کوچ‌نشين آسيای مرکزی بين نياکان مشترک ترکان و مغولان پديد آمد. ترکان تا پذيرش اديان جهانی، یعنی اسلام، مسيحيت و بوديسم، دين باستانیِ بسيار کهن و خود‌ويژه تانگری‌گرايی (تانگری چيليق- ترکمنی) را داشتند. اين دين بر ايمان به خالق و پرستش تانگری، خدای کيهانی استوار بود. اين دين شباهت زیادی با خدای «تين» (آسمان، طبيعت) چينی و خدای «دينگير» (آسمان) سومری دارد. تانگری‌گرايی مانند همه ادیانِ ديگربا گذشت زمان تکامل یافت و همه ويژگی‌های لازم خود را بدست

زبان مادری در انسان همیشه پایدار است و انسان در بدترین شرایط هم آن را فراموش نمی کند، زیرا همراه با زبان که ابزار ارتباطی است هویت انسان را می سازد و در اندیشه و رشد فکری انسان موثر است، با تضعیف زبان مادری در جامعه فقر فرهنگی حاکم می شود و در دراز مدت فرهنگ عمومی جامعه رو به زوال می رود، برای رشد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه چند فرهنگی تقویت همه زبان را در راستای همگرایی ضروری و الزامی است و این بینش با استبداد حاکم بر جامعه همخوانی و همسویی ندارد

یکی از اشتباهات بزرگ حکومت ملی آذربایجان اجرای یک جانبه موافقتنامه تبریز بود، در حالیکه این موافقتنامه ضمانت اجرایی برای تهران نداشت و تهران تعهدات خود را به آینده و انتخابات گره زده بود، اجرای آن از سوی تبریز ناخشنودی زیادی در بین گروه ها و طبقات اجتماعی آذربایجان بوجود می آورد.انتخاب سلام اله جاوید بعنوان استاندار و اعضای حکومت ملی در راس ادارات از شتاب فعالیت های عمرانی کاست و آذربایجان را با تنگناهای بزرگ اقتصادی روبرو کرد، در این میان کاهش فعالیت های تجاری باعث نغمه های ناسازگار در برخی از تجار بازار شد و افراد دو دل را به سوی تهران سوق داد.

شکست کمسیون سه جانبه ( ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، شوروی ) که از سوی نمایندگی های آمریکا و انگلیس برای مداخله آشکار در امور ایران پیشنهاد شده بود و حتا خواهان انتخابات انجمن های ایالتی، خود مختاری لازم، با کاربرد زبان های محلی و در نهایت قیومیت سه جانبه ( منطقه نفوذ ) را در نظر داشت، که با مخالفت شوروی ( استالین ) روبرو شد. در نتیجه بار دیگر، مسئله تخلیه ایران از نیرو های متفق مطرح گردید.

متاسفانه نوشته های سیاسی فارسی معمولأ مبتلا به عوارضی نظیر عدم آگاهی اساسی از موضوع و فقدان استدلال منطقی هستند که انعکاس عوارض فرهنگ شعر زدۀ احساساتی ایران محسوب می شوند. لذا هرسال با تکرار سالروز جنبش بیست و یک آذر نیز، بر تعداد نوشته های به اصطلاح وطنپرستانه احساساتی در مورد این جنبش افزوده می شود. تا جائیکه تاریخ و منطق در پیشگاه مام وطن قربانی می شود. و نه تنها وطن در این نوشته ها به مقوله ای غیر منطقی و عقده مند بدل می گردد، بلکه هربار از سر پان ایرانیسم به تاریخ دروغ گفته می شود.

فرقه دمکرات آذربایجان همچنان خواسته های خود را به دولت های زود گذر که عمرشان چند ماهی بیش نبود گزارش می کرد، پیشه وری با نوشتن نامه ای به حکیمی که کابینه خود را تشکیل داده بود، بار دیگر این خواسته ها را یادآور شد و نوشت: انتخابات انجمن های ایالتی و ولایتی در تمام ایران شروع شود، مطالبات آزادی خواهان آذربایجان عملی گردد، کلوب آزادی خواهان و اتحادیه های کارگری باز و حکومت نظامی منحل شود ( روزنامه آذربایجان شماره ۴۱ هشتم آبان ۱۳۲۴ ) ارتجاع حاکم بر تهران و بسیاری از نمایندگان با نگرانی و ترس از آینده خود که نتوانند بار دیگر وارد مجلس شوند، با قانون انتخابات انجمن های ایالتی و ولایتی به شدت مخالفت می کردند،

آذربایجان به سرعت به سوی انقلاب و دگرگونی اساسی و ساختاری پیش می رفت، خبرنگار روزنامه « ایران ما » در جواب پرسشی که آذربایجان را چگونه دیدی؟ با صراحت گفت، که آذربایجان متشنج و آماده انقلاب است. بنابرین آنهایی که برای مطرح کردن خود، تاریخ می سازند و یا تاریخ را به دلخواه و آرزو های خود نقل، و بیشتر تحریف می نمایند، خواست و اراده مردم آذربایجان را نادیده می گیرند که گویا جنبش مردم آذربایجان وارداتی و از آنسوی مرز ها و به خواست فرد و یا گروهی برای پیشبرد اهداف خود بوده است،

»  از چریک فدایی تا تاریخ نویسی فدوی؟
»  ناسیونالیسم قومی، تهدیدی برای ملت ایران!
»  تأملی بر اتصال و انفصال ما از احزاب و سازمانهای سراسری
»  جنبش کرد و چالش های پیش رو در ایران و منطقه
»  يك گزاره و گزينه هاى متفاوت در مورد انتخابات تركيه
»  درختان مقدس
»  مسئله ملی، ضرورت ها و الزامات
»  نظام اجتماعی ومبارزه طبقاتی درترکمنستان درسده های يازده ودوازده
»  در دفاع از حق ملیتهای ساکن ایران ،خواست برابری و آزادی چگونه متحقق میشود؟
»  رویارویی با پ‌ک‌ک در کردستان عراق بر سر سنجار
»  ترکمن های آسيای مرکزی دردوره حمله مغولان
»  بی اطلاعی یا تبلیغات سوء بر علیه بلوچ ها؟
»  خواسته های جنبش ۲۱ آذر همچنان پا برجاست
»  آذری‌های تهران
»  موقعیت کردستان در خاورمیانە
»  تفرقه بسیار در میان کردها
»  ملی دموکرات ها و اسید پاشی ها
»  چالش های یک رئیس جمهور در بحث آموزش به زبان مادری!
»  زندانیان سیاسی فراموش شده‌ی کردستان و تبعیض و بی مهری رسانه‌ها و فعالین حقوق بشر
»  بلوچ ها و روز جهانی قربانیان ناپدید شدن های اجباری
»  کرکوک، بیت المقدس کردها
»  دموکراسی در اندیشه اصلاح طلبان و هویت خواهان
»  برخی از فعالین جنبش ملی آذربایجان گرفتار در ژرفای خود محوری
»  زبان همه چیز است
»  «مگه نگفتم ترکی حرف نزن!»