رهبری فرقه در مقابل فشار های روز افزون برای وحدت پیشنهاد دیگری مطرح کردند و طی نامه ای به رهبری حزب توده ایران نوشتند: میان حزب توده ایران، فرقه دمکرات آذربایجان و حزب دمکرات کردستان جبهه واحدی تشکیل شود و در مبارزه علیه رژیم شاه هماهنگی ایجاد شود. اما رهبری حزب مسئله وحدت کامل را بمیان کشید و استدلال کرد که حزب و فرقه هر دو حزب طبقه کارگر هستند بنابرین سازمان طبقه کارگر در کشور کثیرالمله نمی تواند بر مبنای مشخصات ملی تقسیم شود، در ایران باید حزب واحد طبقه کارگر احیا شود و فرقه دمکرات آذربایجان در سازمان حزب توده ایران ادغام شود

با گذشت زمان و تثبیت شرایط از هیجان ها، پیشداوری ها، گله مندی ها، عیب جویی ها و اتهام زنی های گاهی ناروا در بین نفرات فرقه نسبت به یکدیگر و کشور میزبان اندکی کاسته شد، نفرات با ذوق و با استعداد با استفاده از یگانگی زبانی و فرهنگی آذربایجان با خود به شعر و خلق ادبیات و فعالیت های اجتماعی روی آوردند و در اندک مدتی جایگاه خود را در بین ادیبان و شاعران آذربایجان پیدا کردند و مانند « بالاش آذراوغلو»، « مدینه گلگون »، « حکیمه بلوری »، « اسماعیل جعفرپور سلماسی » و دیگران در شعر سرآیی سرآمد شدند و ده ها تن دیگر در نثر نویسی و روزنامه نگاری خوش درخشیدند و دیگران هم در مراکز صنعتی و کشاورزی جایگاه خود را پیدا کردند.

مهاجرین نیاز شدید و مبرم به سازمانی داشتند که به آنان یاری رساند و نیاز درمانی، اقتصادی و اجتماعی آنان را بر آورده سازد، دیگر آن هیجان ها و پرخاشگری های روز های نخست در بین مهاجرین رو به پایان بود وبا گذشت زمان صبر و شکیبایی جایگزین آن می شد، نفرات فرقه و دیگران به آینده خود فکر می کردند که چگونه خود را ساماندهی کنند و از مزایای جامعه میزبان بهره مند شوند. اتحاد جماهیر شوروی هم بعد از پایان جنگ ویرانگر دوم نیاز به بازسازی خرابی های آن داشت و باید با استفاده از امکانات و منابع داخلی از اقتصاد جنگی گذر کند و رفاه توده های مردم را بالا ببرد، در نتیجه شدیدن به نیرو کار جوان احتیاج و نیاز داشت، نیرو های فرقه که اغلب جوان بودند و استعداد کار داشتند به سرعت جذب کار شدند.