یک واقعیت مسلم و بی چون و چرای تاریخ معاصر ایران این است که تشکل های مستقل هیچ گاه نتوانسته‌اند آزادانه و فارغ از سرکوب فعالیت کنند، مگر در سه دوره‌ی زمانی : دوره‌ی اول از انقلاب مشروطیت تا سال ۱۳۱۰ در سلطنت رضاشاه (به استثنای دوران کوتاه استبداد صغیرِ محمدعلی شاهی)، دوره‌ی دوم از سقوط رضاشاه در شهریور۱۳۲۰ تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، و دوره‌ی سوم از انقلاب ۱۳۵۷ تا سرکوب سال ۱۳۶۰. با توجه به این که وجه مشترک اساسیِ این سه دوره شُل شدنِ پیچ و مُهره های استبداد سیاسی بوده است، می‌توان این نتیجه‌ی بدیهی را گرفت که عامل اصلی در جلوگیری از فعالیت آزادانه‌ی تشکل‌های مستقل( و به طورکلی، جامعه‌ی مدنیِ مستقل از دولت) در ایران استبداد بوده و هست.