زمینه های افکاری که تفکرات و ایدیولوژی های دوران انقلاب را شکل بخشیدند، خود مبحث مهمی در شناخت افکار و اعمال گروه های مختلف اجتماعی و سیاسی انقلاب ایران است. ایده ها و افکار جدید به تشکیل گروه های مختلف منجر گشتند و هر کدام میلیون ها نفر را تحت تاثیر خود قرار دادند.

محمد کتابچی اهل آستارا و اردبیلی‌تبار بود. دانشجوی پلی‌تکنیک بود. دستگیر شد و دو سال و چند ماه زندان کشید. به شدت شکنجه شد. دوستانش او را «باشخصیت، محکم و قوی» توصیف می‌کنند. او را نابغه نیز می‌دانند. امروزه، محمد کتابچی رئیس کمپانی بزرگ «ساویون» در آمریکا، از بنیانگذاران سیستم مولتی مدیا و دانشمندی سرشناس در سطح جهانی در حوزه نرم‌افزار و بسیار متمول است. 4دوستان قدیمش، که تا دیروز به سابقه دوستی با او مفتخر بودند، اینک با انتشار کتاب ‌چریک‌های فدائی خلق حیران مانده‌اند. بسیاری برایش ایمیل زده و توضیح خواسته‌اند. برخی شخصاً در آمریکا به دفترش مراجعه کرده‌اند. به ایمیل‌ها پاسخ نداده و با مراجعین برخورد از سر قدرت کرده و بدانان اعتنا ننموده. رفتارش به سان کسی است که وجدانش او را آزار نمی‌دهد و به آن‌چه کرده عمیقاً اعتقاد داشته.

مصدق می گوید: من که به شیراز وارد شدم اهالی به تلگرافخانه رفتند و از دولت خواهش کردند که اگر حاکمی می خواهید بفرستید، فلانی هست باید بماند. دولت هم مرا خواست و من به دولت گفتم من که فعلا وارد فارس شده ام، من مردم را می خواهم اگر با من موافقت کردند اینجا می مانم و هیچ احتیاجی به قوا ندارم. قوای من قوای ملی است. اگر اهالی با من موافقت کردند می مانم والا نمی توانم قبول کنم و به طهران می آیم.

کشتار دیریاسین، که برخی آن را نقطه عطفی در تحولات آن دوران می‌دانند، وحشت آفريد و موجب شد خیلی ها خانه و کاشانه خود را رها کنند. بگین و پادوهایش هم، همین را می‌خواستند. می‌خواستند «غیریهودیان شرشان را کم کرده و گورشان را گم کنند.»
آن روزها نیروهای انگلیسی در فلسطین جا خوش کرده و در اين حادثه، نزديك همان دهكده تماشاچی بودند! همه چيز را مى دانستند اما كوچكترين حركتى براى نجات اهالی دیریاسین از خود نشان ندادند.
جمعيت صليب سرخ بين الملل نماينده اى را براى مطالعه وضع اين روستا فرستاد، قاتلان، يك روز موعد بازديد را عقب انداختند و تا آنجا كه توانستند آثار جنايت را محو كردند و بويژه اجساد مثله شده را در چاهى ريختند و در آن را بستند.

بر آن ام که، صرفنظر از این واقعیت که اقدامات [دولت روسیه] علیه ملت ایران ضدانسانی اند، این اقدامات از نظر داخلی برای مردم روسیه خسران بار اند. تردید دارم که ممکن باشد که از طریق محاکمات صحرائی و اعدام بتوان بازارهای تجاری ایران را به سود سرمایه های روسی در اختیار گرفت، و بر آن ام که دولت روسیه با این خشونت عاری از معنایش دست اندر کار ایجاد دشمن آشتی ناپذیری در ایران است. افزون بر این، رفتار نیروهای روسیه در ایران در خدمت تحکیم و گسترش پان اسلامیسم متعصبانه است، که اصول خلاقانه ی پرورانده در اروپا را مردود می شمارد، و بدین سان، اقدام دولت روسیه موجبات لطمه به علاقه به فرهنگ اروپایی را فراهم می آورد.