تنها چیزی که می توان به اتکا تجربه های تاریخی گوناگون، واقعیات کنونی ایران و ارزیابی از وضعیت نظام حاکم گفت اینست که رسیدن به دموکراسی مستلزم رشد و گسترش جنبش های اجتماعی و مطالباتی و شکل گیری و بسط جنبش همگانی است. برای این منظور فعالیت ها و کارهای متنوع و متعددی بایدانجام گیرد.

ما که به دمکراسی به عنوان یکی از اهداف خود دل بسته ایم و نه تنها شاهد انقلابات شکست خورده بسیاری در سطح جهان بوده ایم بلکه خود نیز«باد کاشته ایم و طوفان درو کرده ایم»، جا دارد این درس مهم تاریخ قرن گذشته را سرمشق خود قرار دهیم و برای تأمین شرایطی بکوشیم که مردم ما بتوانند حرف خود را در پای صندق رأی بزنند و البته نتایج آن هم به رسمیت شناخته شود.

جنبش سبز(دقیقتر رنگین) تاکنونی به پله جدیدی از رشد خود رسیده است. از لحاظ کمی هنوز هم جای آحاد بزرگی چون تشکل های کارگری و کارمندی، تشکل های قومی و مانند اینها خالی است. این کمبود بیشتر مشکل خود این تشکلهاست، چنانچه اصلا موجود باشند، تا ضعف "مسئولین" جنبش سبز. مگر جنبش سبز، خود از طریق دعوت کسی و یا مرجعی به صحنه آمده که حال بخواهد برای دیگرانی امتیازهای ویژه ای قائل شود و از آنها دعوت بعمل آورد. این گوی است و این میدان!

اتحاد ميان نيروهاي سنتي كه شكل امروزي آن اصلاح طلبان دولتي است و تجدد خواهان كه خود را با عنوان‌هاي لائيك‌ها و سكولارها مشخص مي‌سازند امري ناممكن است. عمر اين ائتلاف با پيروزي انقلاب بهمن و به حاكميت رسيدن خميني و استقرار نظام ولايت مطلق فقيه پايان‌يافت و ديگر قابل تجديد نيست. چون‌ يك بخش، اصلاح طلبان دولتي، خواهان حفظ نظام اسلامي‌اند و شعار «اجراي بي‌تنازل قانون اساسي جمهوري اسلامي» را مي‌دهند و بخش عظيم ديگر خواهان‌يك جمهوري دموكراتيك بر اساس جدايي دين و دولت است و اين دو مانعت‌الجمع‌اند.

اپوزیسیون در صورتی که بداند چه می خواهد و چگونه بدان دست خواهد یافت، آنگاه می تواند مشی مستقلی اتخاذ نماید. در غیر این صورت یا باید همواره در موضع نفی قرار گیرد و یا به دنباله رو این و یا آن جریان تبدیل شود. چنین نیروئی عملا از گردونه سیاست ورزی، حذف می شود. من فکر می کنم ما در مبارزه علیه استبداد نیازمندیم در جهت شکل گیری و نیرومند کردن جنبش ضد استبدادی، صفوف خود را تقویت کنیم. خواست کلیدی که ظرفیت متحد کردن کلیه نیروهای اپوزیسیون موجود را دارد، شعار "علیه استبداد و برای انتخابات آزاد" است. برای تحقق این شعار نیروی وسیع و متنوعی در جامعه موجود است.

انتخاب بین و بد و بدتر و به صندوق انداختن رأی خود به کاندیدائی که کمترین اعتمادی به تحقق شعارهایش نیست به همان اندازه غیر واقعی ست که به خیابان کشاندن مردم ملتهب برای بیان شعارهای «قانون» گرایانه. جنبش آزادیخواهی امروز ایران تا دست نیابد به استراتژی کمابیش روشنتر و نیز به رهبران و یا احزاب دور اندیشی که از اعتبار لازم برخوردار باشند، و تا از این مرحله خاکستری عبور نکند، در نوسان کنونی باقی خواهد ماند و تاکتیکها چنان پیش کشیده می شوند که «از این دیوار تا آن دیوار فرجی باشد».

ناصر مهاجر: حكومت يك دوره برزخى را از سر مى‌گذرد. برزخ به معناى دقيق كلمه. جمهورى اسلامى در يك بحران همه سويه دست و پا مى‌زند.
مهرداد باباعلي: تحول کيفي در نظام جمهوري اسلامي در حال رخ دادن است. موقعيت دستگاه روحانيت سنتي و رابطه ولي فقيه با ديگر آيات اعظام در حال تغيير است .جمهوري اسلامي بهسوي «دين دولتي » پيش رفته است.
ناصر رحيم خاني:ساختار قدرت واسطوره هاي مشروعيت اين نظام دچار فرسايش شده اند