علی افشاری ظهور رضا شاه از دروازه نوسازی قاجارها یک قرن از رویداد تاریخی کودتای سوم اسفند ١٢٩٩گذشت، رویدادی جدلی که علی رغم بحثها و مجادلات فراوان و انتشار اسناد مختلف هنوز نکات ناروشن داشته و موضوع پژوهش و بررسیهای تازه است.
هنوز آثار این واقعه و پیامدهایش در زندگی سیاسی و اجتماعی جاری ایرانیان زنده است و به این دلیل موضعگیریهای دو قطبی پیرامون آن وجود دارد که از یک سو «کودتای سیاه و سرآغاز سیطره یکجانبه بریتانیا بر سیاست ایران و انهدام مشروطه» و از سوی دیگر «آغاز رهایی، پیشرفت و معماری ایران جدید، و جلوگیری از فروپاشی کشور» نامیده میشود.
جلیل دوستخواه صد سال ناهمزبانی
نگاهی دقیق به ژرف ساخت تاریخ معاصر آجودانی، برخلاف کسانی که در جستار برای یافتن خاستگاههای رویدادهای سدۀ بیستم و به ویژه دو دهۀ اخیر آن با ذهنیّتی توطئه بین به فراسوی مرزها روی میآورند و یا در فراموشخانههای رازپوش داخلی سراغ آنها را میگیرند، با اندیشهای روشنگر و پژوهشی بردبارانه به کالبد شکافی یکایک فرایندها و رخدادها میپردازد و کرم را در تنه و ریشۀ خود درخت میجوید و بدین دریافت تازه و عبرت آموزی میرسد که «جنبش مشروطه» زبان و بیان و کلید واژههای دقیق و جامع و مانع ویژۀ خود را نداشت و هیچ گاه هم نیافت تا بتواند آنچه را که همخوان با مفهوم درست چنین عنوانی است، به دقت تعریف کند و آن را در ذهن و ضمیر شهروندان جامعه جای دهد و نهادی سازد.
|