نویسنده: کریستیان پوتش، خبرنگار در کیپ‌تاون
تاریخ: ۱۷ اوت ۲۰۲۵
در پی بیش از دو سال جنگ داخلی، وضعیت انسانی در سودان به شدت بحرانی است. هر روز کودکان بر اثر گرسنگی جان خود را از دست می‌دهند و اکنون یک اپیدمی وبا نیز در حال گسترش است. در حالی که بازیگران خارجی با اقدامات خود به شعله‌ور شدن این درگیری دامن می‌زنند، کشورهای غربی از مداخله دست می‌کشند – و این به دلیلی مشخص است.
اوایل اوت، ارتش سودان یکی از غیرمعمول‌ترین موفقیت‌های نظامی خود از آغاز جنگ داخلی در آوریل ۲۰۲۳ را اعلام کرد. طبق گزارش، یک هواپیمای ترابری بر فراز فرودگاه شهر نیالا در دارفور که تحت کنترل نیروهای حمایتی سریع (RSF) بود، سرنگون شد. این هواپیما متعلق به امارات متحده عربی (امارات) بود که با RSF متحد است. (RSF گروه شبه‌نظامی در سودان است که منشأ آن به سازمان‌های شبه‌نظامی جهادی و قبایل مسلح دارفور بازمی‌گردد)
به گفته ارتش، در داخل هواپیما سلاح، تجهیزات و ده‌ها مزدور کلمبیایی حضور داشتند که قرار بود در کنار RSF بجنگند. دست‌کم ۴۰ نفر از آنها کشته شدند. ابوظبی این اتهامات را «بی‌اساس» دانست. با این حال، اظهارات مبارزان سابق و ویدئوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که RSF از صدها مبارز کلمبیایی استفاده می‌کند که از طریق شبکه‌های اماراتی جذب شده‌اند.
مجله The Africa Report گزارش داد که هر یک از این مزدوران حدود ۲۶۰۰ دلار حقوق دریافت می‌کنند. این اقدام همچنین با اعلام رئیس‌جمهور کلمبیا، گوستاوو پتر، همخوانی دارد که گفته است بازگرداندن اجساد شهروندان کلمبیایی را بررسی خواهد کرد و به طور قاطع با تجارت مزدوری که از نظر حقوق بین‌الملل ممنوع است، مقابله خواهد کرد.
حضور کلمبیایی‌ها در درگیری‌هایی که امارات در آنها نقش دارد، موضوع تازه‌ای نیست: در جنگ یمن از سال ۲۰۱۵، ابوظبی نیز از سربازان آموزش‌دیده کلمبیایی استفاده کرده بود که از طریق شرکت‌های امنیتی خصوصی جذب شده بودند. به نظر می‌رسد در سودان نیز این مزدوران تنها نقش پشتیبانی ساده ندارند؛ طبق گزارش‌ها، آنها نیروهای RSF را در استفاده از سیستم‌های تسلیحاتی مدرن آموزش می‌دهند و در نبردها فرماندهی نیروها را بر عهده دارند.
علاوه بر کلمبیایی‌ها، در صفوف RSF مبارزانی از برخی کشورهای همسایه سودان نیز دیده می‌شوند. در یک تحقیق روزنامه WELT در شهر بزرگ ام‌درمان در دسامبر گذشته، ارتش سودان مزدوران دستگیر شده را به نمایش گذاشت.
یک مرد اهل چاد اظهار داشت که به RSF پیوسته است چون به یک گروه قومی خاص تعلق دارد که در RSF نمایندگی زیادی دارد و نیز چون مبلغی چند برابر درآمدش به‌عنوان کشاورز به او پیشنهاد شده بود. یک مبارز دیگر اهل جنوب سودان ادعا کرد که هنگام آغاز جنگ، کارگر ساختمانی در خارطوم بوده و توسط RSF مجبور شده است به نبرد بپیوندد.
تأیید این ادعاها تقریباً غیرممکن است، اما انگیزه اغلب جنبه سیاسی ندارد. برخی مزدوران از تجارت طلا که توسط RSF و در امارات مدیریت می‌شود حقوق می‌گیرند و در بسیاری از موارد، به آنها اجازه غارت و اخاذی داده می‌شود. RSF در مقابل ادعا می‌کند که ارتش سودان نیز از مزدوران استفاده می‌کند؛ برای مثال، تک‌تیراندازانی از منطقه تیگرای در اتیوپی. ارتش سودان در این باره هیچ نظری نداد، اما دولت منطقه‌ای تیگرای به طور قاطع این ادعا را رد کرد.
وضعیت انسانی همچنان بحرانی‌تر می‌شود
در حالی که بازیگران خارجی به شعله‌ور شدن درگیری دامن می‌زنند، وضعیت انسانی برای میلیون‌ها سودانی به شدت وخیم شده است. ال فاشر EL-Fasher، آخرین سنگر ارتش در غرب سودان، طی ۱۵ ماه گذشته توسط نیروهای RSF محاصره شده است. بازارها خالی، قیمت‌ها سر به فلک کشیده و در اردوگاه‌های پناهندگان ابو شوق و زمزم هر روز کودکان بر اثر گرسنگی جان می‌دهند. تنها در هفته گذشته، طبق گزارش سازمان ملل، بیش از ۶۰ نفر در این اردوگاه‌ها جان باخته‌اند و ده‌ها غیرنظامی نیز در حملات به ابو شوق کشته شده‌اند.
همزمان، کشور شدیدترین اپیدمی وبا در سال‌های اخیر را تجربه می‌کند. از ژوئیه ۲۰۲۴، سازمان کمک‌رسان پزشکان بدون مرز (MSF) تقریباً ۱۰۰ هزار مورد مشکوک و بیش از ۲۴۷۰ مرگ و میر ثبت کرده است. در شهر تاویلا که ۳۸۰ هزار نفر از نبردها به آنجا پناه برده‌اند، مرکز درمانی کاملاً ظرفیت خود را از دست داده است. به گفته سیلوین پنیکود، هماهنگ‌کننده MSF. «در اردوگاه‌ها مردم مجبورند از منابع آب آلوده بنوشند»
برخی حتی از چاهی آب نوشیده‌اند که تنها دو روز پیش در آن جسد یک نفر پیدا شده بود. تونا ترکمن، رئیس MSF در سودان هشدار داد: «وضعیت نیازمند اقدام فوری است. هر روز تأخیر، جان انسان‌ها را می‌گیرد»، به گفته او، غیرقابل قبول است که بازماندگان جنگ به بیماری‌های قابل پیشگیری جان خود را از دست بدهند.
جنگ در سودان مدتهاست که به بزرگ‌ترین فاجعه انسانی جهان تبدیل شده است. بیش از ۳۰ میلیون نفر – یعنی بیش از دو سوم جمعیت – به کمک نیاز دارند، از جمله ۱۶ میلیون کودک. با بیش از ۱۱ میلیون آواره داخلی، سودان بزرگ‌ترین جابه‌جایی جمعیت داخلی از آغاز ثبت آمار سازمان ملل را تجربه می‌کند، حتی بیشتر از اوج جنگ داخلی در سوریه. به این موارد، چهار میلیون پناهنده که به کشورهای همسایه گریخته‌اند نیز اضافه می‌شود.
عدم فشار عمومی بر امارات
در حال حاضر امید چندانی به پایان سریع درگیری سودان وجود ندارد، به گفته گرریت کورتز از بنیاد علوم و سیاست (SWP) به WELT. ، آمریکا تلاش‌هایی انجام می‌دهد، اما دولت ترامپ در سودان راهکاری برای دیپلماسی «بسیار تراکنشی و مبتنی بر منابع» خود تحت ریاست جمهوری دونالد ترامپ پیدا نکرده است.
به همین دلیل، دیدار برنامه‌ریزی شده وزرای خارجه آمریکا، عربستان سعودی، امارات و مصر که قرار بود اواخر ژوئیه در واشنگتن برگزار شود، در آخرین لحظه به مدت نامعلوم به تعویق افتاد. متحدان RSF از امارات و مصر، که مصر سنتاً طرف ارتش سودان است، نتوانستند بر سر یک بیانیه نهایی به توافق برسند. موضوع مورد اختلاف، یک عبارت بود که باید هر دو طرف، یعنی نیروهای مسلح سودان و RSF، را از داشتن نقش رهبری در ساختار دولت آینده محروم می‌کرد.
کارشناس سودان، کورتز، بر این باور است که زمان آن رسیده است فشار بین‌المللی بر امارات افزایش یابد تا حمایت خود از این گروه شبه‌نظامی را متوقف کند. او می‌گوید که انتقاد علنی تقریباً وجود ندارد – حتی از سوی آلمان. کورتز به کنفرانس سودان در لندن چند ماه پیش اشاره می‌کند، به عنوان نمونه‌ای از این خودداری. به احترام کشورهای خلیج فارس، برگزارکنندگان – از جمله آلمان، فرانسه و بریتانیا – حتی RSF را نام نبردند، اگرچه این گروه اندکی پیش در اردوگاه پناهندگان زمزم بیش از ۱۰۰۰ نفر را کشته و حدود ۴۰۰ هزار نفر را آواره کرده بود.
کورتز می‌گوید: «بسیاری از ناظران این را ضربه‌ای قابل توجه تلقی کردند و این کاملاً منطقی بود.»
کریستین پوتش، خبرنگار آفریقا، از سال ۲۰۰۹ به مأموریت WELT از بیش از ۳۰ کشور این قاره که به لحاظ ژئوپلیتیکی اهمیت فزاینده‌ای دارد، گزارش داده است.
به نقل از رسانه ولت WELT آلمان
