دویچه‌وله: دیدار معاونان وزارت خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با همتایان ایرانی‌شان در روز جمعه، سوم مرداد در حالی در کنسولگری ایران در استانبول برگزار خواهد شد که به گفته دیپلمات‌های هر دو طرف، امیدی به از سرگیری مذاکرات مستقیم میان تهران و واشنگتن وجود ندارد. این در حالی است که کلید حل مناقشه هستهای ایران به این مذاکرات مرتبط دانسته می‌شود.
سه کشور اروپایی همراه با چین و روسیه، از اعضای باقی‌مانده توافق سال ۲۰۱۵ موسوم به برجام هستند. این توافق که آمریکا در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد در ازای محدودیت‌هایی بر برنامه هستهای ایران، تحریم‌های گسترده سازمان ملل علیه این کشور را لغو کرده بود.
پیش از حمله هوایی آمریکا به تأسیسات هستهای ایران، واشنگتن و تهران پنج دور با یکدیگر مذاکره کرده بودند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، تأکید می‌کند حملات یادشده برنامه هستهای ایران را که آمریکا و اسرائیل معطوف به ساختن بمب اتمی می‌دانند، "کاملاً نابود" کرده است. ایران در حالی که اتهام تلاش برای ساخت سلاح هستهای را همواره رد کرده است، در مورد میزان آسیب حمله اخیر به تاسیسات هسته‌ای‌اش نیز اطلاع دقیقی منتشر نمی‌کند.
به رغم تاکید آمریکا بر تخریب امکان غنی‌سازی اورانیوم در ایران و عدم عجله واشنگتن برای از سرگیری مذاکرات با تهران، اروپایی‌ها تأکید دارند که مذاکرات باید به دلیل اقدام ایران در توقف بازرسی‌ها از تأسیسات هستهای توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و نزدیک شدن موعد پایانی برجام در ۱۸ اکتبر دوباره به جریان بیفتد.
آنها همچنین خواهان شفاف‌سازی ایران درباره محل نگهداری ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم ۶۰درصد غنی‌شده این کشور هستند که می‌تواند برای ساخت سلاح هستهای به کار رود. محل نگهداری این ذخیره اورانیوم همچنان نامشخص است.
یوهان واده‌فول، وزیر خارجه آلمان، ۱۸ ژوئیه در یک کنفرانس خبری در پاریس گفت: «ما مصمم هستیم (در مناقشه هستهای با ایران) هر کاری برای رسیدن به یک راه‌حل دیپلماتیک انجام دهیم.»
بازگرداندن تحریم‌ها یا تمدید توافق؟
بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که توافق برجام را تأیید کرده، تحریم‌های سازمان ملل می‌توانند در صورت شکایت یکی از طرف‌های برجام (کشورهای موسوم به پنج به علاوه یک) پیش از انقضای توافق مجدداً اعمال شوند؛ فرآیندی که حدود ۳۰ روز طول می‌کشد.
تروئیکای اروپا که نمی‌خواهد با پایان یافتن توافق نفوذ خود را در پرونده هستهای ایران از دست بدهد، هشدار داده است که اگر توافق هستهای جدیدی حاصل نشود، مکانیسم ماشه را فعال خواهد کرد که تمام تحریم‌های پیشین سازمان ملل، از جمله تحریم‌های نفتی، بانکداری و دفاعی علیه ایران را فوراَ احیا می‌کند.
با توجه به اینکه روسیه، متحد ایران، ریاست شورای امنیت را در اکتبر بر عهده می‌گیرد، سه کشور اروپایی اعلام کرده‌اند که آخرین فرصت برای فعال کردن مجدد تحریم‌ها پایان ماه اوت خواهد بود، یعنی در دوره‌ای که کره جنوبی ریاست شورای امنیت را به عهده دارد.
سه دیپلمات اروپایی، یک دیپلمات منطقه‌ای و یک دیپلمات ایرانی به خبرگزاری رویترز گفته‌اند که دیدار استانبول عمدتاً بر موضوع مکانیسم ماشه متمرکز خواهد بود.
آنها گفته‌اند که تروئیکای اروپایی احتمالاً پیشنهاد تمدید مهلت فعال‌سازی مکانیسم ماشه تا شش ماه دیگر را به ایران ارائه خواهد کرد. اروپایی‌ها در ازای آن از ایران خواهند خواست تعهداتی از جمله همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، شفاف‌سازی درباره محل اورانیوم غنی‌شده و آمادگی برای مذاکرات احتمالی با واشنگتن ارائه بدهد.
در همین حال، خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از یک مقام دولت ترامپ نوشت که آمریکا در موضوع بازگرداندن تحریم‌ها با سه کشور اروپایی "هماهنگ" است. این مقام آمریکایی جزئیات بیشتری ارائه نکرد. در آستانه تماس تلفنی وزرای خارجه سه کشور اروپایی با عباس عراقچی در روز ۲۷ تیر نیز گفته شد که قبلا وزرای اروپایی مواضع خود را با مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا هماهنگ کرده‌اند. در همین تماس تلفنی بود که بر سر ادامه مذاکرات اروپا و ایران توافق شد.
مقام‌های ایرانی در هفته‌های اخیر با طرح این مسئله که سه کشور اروپایی طرف برجام به تعهدات خود به‌خصوص پس از خروج آمریکا از این توافق عمل نکرده و حمله به تاسیسات اتمی ایران نیز با سکوت آنها روبرو شده اقدام احتمالی آنها برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه را "فاقد مبنای اخلاقی و حقوقی" دانسته‌اند. این در حالی است که در خود ایران نیز انتقاد نسبت به کم‌خطر دانستن امکان استفاده از مکانیسم ماشه رو به افزایش است. روزنامه جمهوری اسلامی در یادداشتی نوشت که "جدی نگرفتن مکانیسم ماشه مانند همان حرف احمدی‌نژاد است که قطعنامه‌های ضد ایرانی را کاغذپاره می‌خواند". قطعنامه‌های مورد اشاره که در صورت استفاده از مکانیسم ماشه احیا خواهند شد، ایران را دوباره به ذیل فصل هفتم منشور ملل می‌برند و مجوزی برای اقدامات نظامی و اقتصادی گسترده بین‌المللی علیه این کشور فراهم می‌کنند.
اصرار ایران بر ادامه غنی‌سازی
کاظم غریب‌آبادی، معاون عراقچی یک روز پیش از مذاکرات استانبول در شبکه اجتماعی اکس نوشت "برای ورود به مذاکرات (با آمریکا)، چند اصل مهم است: جلب اعتماد ایران و اینکه ایران به آمریکا به هیچ وجه اعتماد ندارد، عدم استفاده از مذاکرات بعنوان سکویی برای دستورکارهای پنهان مانند اقدام نظامی، هرچند ایران آمادگی همه جانبه خواهد داشت، احترام و شناسایی حقوق ایران تحت معاهده عدم اشاعه شامل غنی سازی مطابق با نیازهای مطلوب ایران، و رفع تحریم‌ها".
غریب‌آبادی که در استانبول حاضر خواهد بود، روز چهارشنبه نیز به خبرنگاران گفته بود تهران موافقت کرده است که تیم فنی آژانس در هفته‌های آینده از ایران بازدید کند. او ولی تصریح کرد که این هیات امکان و اجازه بازرسی از تاسیسات اتمی (مورد حمله در خردادماه) را نخواهد داشت.
غریب‌آبادی هشدار داده بود که فعال شدن مکانیسم ماشه با واکنش شدید تهران مواجه خواهد شد.
ایران پیش‌تر تهدید کرده بود در صورت بازگشت تحریم‌ها، از پیمان عدم اشاعه سلاح‌‌های هستهای (ان‌پی‌تی) خارج می‌شود.
تاکید بر ادامه غنی‌سازی شاه‌بیت اظهارات دیگر مقام‌های جمهوری اسلامی در این روزها هم بوده است.
عباس عراقچی، وزیر خارجه روز پنجشنبه از "استواری" و "قوی‌بودن" مواضع تهران "همچون گذشته" و تداوم غنی‌سازی سخن گفت. او تأکید کرد که "غنی‌سازی ما ادامه پیدا خواهد کرد و اینگونه نیست که از این حق صرف نظر کنیم".
پافشاری تهران بر این مسئله در حالی است که هم آمریکا و هم اروپا بر توقف غنی‌سازی به‌عنوان مولفه اصلی هرگونه توافق تازه‌ای با ایران تأکید دارند. هم آمریکا و هم اسرائیل هشدار داده‌اند که تلاش ایران برای بازسازی تأسیسات بمباران شده یا ایجاد تاسیسات جدید غنی‌سازی با اقدام نظامی این دو کشور روبرو خواهد شد.
