جنگ لهستان با خویش

یک شوک بزرگ سیاسی ریاست‌جمهوری لهستان را به یک پوپولیست راست‌افراطی با گذشته‌ای پر از رسوایی و متحدانی افراط‌گرا واگذار کرد.

این یکی از عجیب‌ترین کارزارهای انتخاباتی در تاریخ مدرن لهستان بود. نامزدی کاملاً شایسته با اختلافی اندک شکست خورد در حالی‌که رقیبش حتی شایستگی حضور در رقابت را نداشت. رافائو تشاسکفسکی، شهردار ورشو، به پنج زبان مسلط است و سابقه وزارت و عضویت در پارلمان اروپا را دارد؛ اما کارول ناوروتسکی، رئیس مؤسسه یادبود ملی، تا پیش از این کاملاً ناشناخته بود.

بدتر اینکه، گزارش‌های منتشرشده در طول کمپین حقایق تکان‌دهنده‌ای درباره گذشته ناوروتسکی فاش کردند. او یک هوادار خشن فوتبال و دوست مجرمانی با محکومیت‌های سنگین بود و نامزدی‌اش به‌طرز ناگهانی توسط یاروسولا کاچینسکی، رهبر دیرپای حزب پوپولیست و غیردموکراتیک «قانون و عدالت» (1)رقم خورد. ناوروتسکی متهم است که دو دهه پیش در هتل گرند سوپوت نقش دلال جنسی را ایفا می‌کرده و یک آپارتمان را از یک مرد سالخورده و معلول اخاذی کرده است. آیا این تنها اسکلت‌های درون گنجه‌اش هستند؟ پاسخ این پرسش برای رأی‌دهندگان راست افراطی لهستان اهمیتی ندارد. مانند طرفداران دونالد ترامپ، هیچ سطحی از فساد و جنایت وجود ندارد که آن‌ها را از بت قبیله‌شان جدا کند.

در حالی‌که نظرسنجی‌های شب انتخابات نشان می‌دادند تشاسکفسکی با ۵۰.۳۰٪ در برابر ۴۹.۷۰٪ پیشتاز است، نتایج نهایی پیروزی ناوروتسکی را با ۵۰.۹٪ در برابر ۴۹.۱٪ اعلام کردند. لهستان بار دیگر به سوژه تمسخر جهانی تبدیل شد. ما می‌توانیم علیه دیکتاتوری‌ها بجنگیم و قیام کنیم – همان‌گونه که جنبش همبستگی در سرنگونی کمونیسم کرد – اما به‌نظر می‌رسد قادر به حفظ حکمرانی عادی و جدی نیستیم. هرچه می‌سازیم، بلافاصله نابود می‌کنیم.

مردم لهستان گویی فراموش کرده‌اند که کشورشان زمانی از نقشه اروپا محو شده بود؛ و امنیت ملی‌شان به یک حکومت کارآمد و مسئول وابسته است. در حالی‌که روسیه‌ی تجدیدنظرطلب در همسایگی‌شان جنگی علیه اوکراین به راه انداخته، آن‌ها بار دیگر به افراط‌گرایی بی‌ثمر روی آورده‌اند.. در پنج سال آینده، ریاست‌جمهوری در دست نیروهای راست‌گرای پوپولیست خواهد بود که به رهبران متحد پوتین همچون ویکتور اوربان نزدیک هستند.

علاوه بر این، حزب قانون و عدات تنها نیروی راست‌گرائی نبود که در انتخابات خوب عمل کرد. در دور اول، سواوومیر منتزن از حزب راست افراطی و ملی‌گرای ضد اوکراینی «کنفدراسیون» نزدیک به ۱۵٪ آرا را کسب کرد و گرژگژ براون که به‌صراحت یهودستیز است، بیش از ۶٪ رأی آورد.

نخبگان دموکرات شکست‌خورده لهستان باید به این عملکردهای نگران‌کننده بیندیشند. رئیس‌جمهور پیشین، آندژی دودا، بیشتر یک شخصیت طنزآمیز و عروسک کاچینسکی بود، اما ناوروتسکی می‌تواند بسیار بی‌رحم‌تر و خشن‌تر باشد. و تهدیدی که او ایجاد می‌کند با حمایت کامل دولت دونالد ترامپ – که پیش‌تر از طریق حمایت کریستی نوم، وزیر امنیت داخلی آمریکا، در انتخابات دخالت کرده بود – تشدید خواهد شد.

در نتیجه، پیروزی ناوروتسکی می‌تواند بی‌ثباتی را به فراتر از مرزهای لهستان نیز بکشاند. روابط لهستان و اوکراین به‌شکلی اجتناب‌ناپذیر آسیب خواهد دید. ناوروتسکی آشکارا گفته است که با پیوستن اوکراین به ناتو و اتحادیه اروپا مخالف است (موضعی همراستا با خواست پوتین) و به بیان اظهارات شدیداً ضد اوکراینی، چه در ملأ عام و چه در خلوت، شهرت دارد. حتی نگران‌کننده‌تر اینکه، در حالی‌ که دولت در زمان صلح مسئول امور دفاعی و سیاست خارجی است، در زمان جنگ، رئیس‌جمهور فرمانده کل نیروهای مسلح می‌شود..

چگونه ناوروتسکی پیروز شد؟ یک توضیح این است که انبوه رسوایی‌ها در طول کمپین اثری مانند «ترامپ» داشت: مردم احساس کردند او به‌ناحق مورد حمله قرار گرفته است. از سوی دیگر، کمپین تشاسکفسکی پیام مثبتی نداشت و تمام تمرکز آن بر افشای گذشته تاریک ناوروتسکی بود. به درخواست تشاسکفسکی، نخست‌وزیر لیبرال لهستان دونالد توسک تقریباً تا پایان کارزار، از مداخله پرهیز کرد و تنها در دو هفته پایانی مردم را به هوشیاری فراخواند.

شاید نگران‌کننده‌ترین نشانه این باشد که بیشتر لهستانی‌های زیر ۴۰ سال به جمهوری بیگانه‌هراس ناوروتسکی رأی دادند تا لهستان مدرن تشاسکفسکی –احساسات ضد‌نظام به نظر تعیین کننده بود. توسک اکنون چه باید بکند؟ درخواست رأی اعتماد می‌تواند هرج‌ومرج بیشتری بیافریند، بنابراین او و ائتلاف چهارجانبه‌اش احتمالاً تا پایان دوره پارلمان در قدرت خواهند ماند. در این مدت باید راهبردی برای شکست حزب قانون و عدالت و کنفدراسیون در انتخابات پارلمانی ۲۰۲۷ تدوین کنند.

در عمل، دولت توسک تا آن زمان بیشتر به نقش مدیریتی محدود خواهد بود. هرگونه اصلاح جدی به دلیل وتوی ناوروتسکی – مانند دودا – پیش نخواهد رفت. با اینکه دولت هنوز کنترل بیشتر اهرم‌های قدرت را در دست دارد، اما نهادهایی که حزب قانون و عدالت از ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۳ ویران کرده، بازسازی نخواهند شد.

خوشبختانه، چون این نهادها تا این حد بی‌اعتبار شده‌اند، تأثیر چندانی نخواهند داشت و این به‌طور متناقضی فضای مانور بیشتری به دولت توسک می‌دهد. اکثریت لیبرال پارلمان آن‌قدرها که به نظر می رسد ناتوان نیست. توسک هنوز نقش محوری در اداره کشور دارد و می‌تواند ائتلافش را برای موفقیت نزد رأی‌دهندگان آماده کند.

برای ناوروتسکی راه آسانی در پیش نیست. شکست دادن تشاسکفسکی یک چیز بود؛ مقابله با سیاستمداری کارکشته همچون توسک چیز دیگری است. فعلاً ناوروتسکی تابع کاچینسکی غیرمحبوب خواهد بود، چون برای انتخاب مجدد نیاز به حمایت حزب قانون و عدالت دارد. تنها در صورت انتخاب مجدد ممکن است از او فاصله بگیرد. اما تا آن زمان، راست افراطی کنفدراسیون که در حال قدرت‌گیری است، شاید کنترل کامل جناح راست لهستان را در دست گرفته باشد. جنگ لهستان با خویش وارد مرحله‌ای تازه شده است.

لینک این یادداشت به انگلیسی
: https://www.socialeurope.eu/polands-war-against-itself

_____________
1- Law and Justice