شهروند: روزهای هشتم تا هیجدهم ماه اکتبر تعداد نود فیلم از کشورهای آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین در جشنواره ی موسوم به "فیلم جنوب"، در شهر اسلو پایتخت نروژ به نمایش در آمده اند.
در برنامه های امسال چهار فیلم ایرانی؛ "برای یک لحظه آزادی"، "سنگسار ثریا میم"، "شیرین" و "درباره ی الی" به چشم می خورد و دو میهمان ایرانی هم در جشنواره حضور دارند. آقای پیام مجلسی بازیگر فیلم "برای یک لحظه آزادی" و آقای "سیروس نورسته" کارگردان فیلم "سنگسار ثریا میم" از جمله میهمانان امسال هستند. از دیگر میهمانان امسال این جشنواره، کورادوی ژاپنی است که برای فیلم سازهای نروژی کارگاه نمایشی برگزار می کند.
نود فیلم از بیست و پنج کشور جهان گرد هم آمده اند تا ذهنیت بیننده کنجکاو را متوجه ی بخش هایی از کره ی خاکی کنند که کمتر مورد توجه فیلم سازان هالیوودی بوده و به خاطر کم درآمد بودن شان در فستیوال های معروف هم به نمایش گذاشته نمی شوند. به همین خاطر گفت و گویی با مدیر هنری این جشنواره، آقای "لاسه اسکاگن" داشته ام که در زیر خواهید خواند. در ضمن گفتگویی مفصل با آقای "پیام مجلسی" بازیگر فیلم "برای یک لحظه آزادی" داشته ام که در هفته ی آینده خواهید خواند.
عباس شکری
هدف از برگزاری جشنواره ی فیلم جنوب چیست؟
در واقع بدون حضور و برگزاری فستیوال فیلم جنوب، بخشی از سینمای جهان در هاله ای از غیبت به سر می برد. بویژه فیلم های خوبی که در کشورهای آسیایی، افریقایی و آمریکای لاتین ساخته می شوند، نمی توانستند در عرصه ی بین المللی حضور داشته باشند. با تمرکز بر روی فیلم های مناطقی که ذکر کردم، مردم ما می توانند جدای از فیلم های کشورهای اروپایی، آمریکا و بخصوص فیلم های هالیوود، با بخشی دیگر از زندگی، هنر و فرهنگ دیگران آشنا شوند که بدون برگزاری این فستیوال، این مهم رخ نمی داد. پس در یک کلام، هدف اصلی این فستیوال از یک سو فراهم کردن امکانی است برای فیلم هایی که به هر دلیلی فرصت نمایش بین المللی پیدا نمی کنند و از طرف دیگر، آشنا ساختن مردم خودمان است با هنر سینمای کشورهایی که کمتر شناخته شده اند.
چنانچه من فهمیده ام، شما معمولا برای فستیوال، هر سال موضوع یا عنوانی انتخاب می کنید، این عنوان یا موضوع ها بر چه اساسی انتخاب می شوند؟
راستش را بخواهید این طور نیست که ما هر سال برای فستیوال فیلم جنوب عنوان یا موضوع مشخصی را تعیین کنیم. البته سال گذشته به خاطر سال جهانی "بومیان جهان" ما هم همین عنوان را بر فستیوال فیلم گذاشتیم. اما به طور عموم ما بر کشور یا کارگردان خاصی تمرکز می کنیم و تلاش می کنیم که آن کشور یا کارگردان را از طریق نمایش فیلم های شان به مردم معرفی کنیم و از هنر سینمای آن کشور یا فرد به این وسیله، هم قدردانی کنیم و هم آن را معرفی کنیم. البته تمرکز بر روی فرد یا کشوری می شود که کاری درخور انجام داده باشند، اما امکان نمایش در صحنه های بین المللی را پیدا نکرده باشند.
فیلم های شرکت کننده در فستیوال فیلم جنوب را چگونه انتخاب می کنید؟
فیلم هایی که در چشنواره ی فیلم جنوب شرکت می کنند از روش های گوناگونی انتخاب می شوند. پیش از هرچیز شرکت مسئول جشنواره در فستیوال های فیلم کشورهای اروپایی و آمریکایی است که با دیدن فیلم ها چندتایی را انتخاب می کند. فستیوال فیلم جنوب کمیته ی انتخاب فیلم هم دارد که متشکل شده است از چهار نفر. افراد این گروه هم به کشورهای یاد شده و هم چنین به کشورهای آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین سفر می کنند از فیلم های شرکت کننده در جشنواره های دیگر ضمن دیدن، انتخاب خود را انجام می دهند و در کمیته مطرح می کنند که در صورت تمایل جمعی، آن فیلم یا فیلم ها انتخاب می شوند. روش دیگری هم که برای انتخاب فیلم وجود دارد و هماره باز است، پیشنهاد مردم برای دیدن فیلم یا حتی بعضی اوقات ارسال ویدئوی فیلمی است که مردم فکر می کنند مناسب است در این فستیوال به نمایش درآید.
پس از انتخاب فیلم، چالشی آیا پیش روی کمیته خرید فیلم در رابطه با کشور صاحب فیلم هست؟
چالش موضوع هماره ی آوردن یک فیلم به فستیوال می باشد. هستند فیلم هایی که شرکت های بین المللی با انگیزه های اقتصادی، مسئول توزیع آن ها می باشند. مثلا یک شرکت فرانسوی اگر مسئول توزیغ و پخش فیلمی را به عهده بگیرد، معمولا برای هر نمایش حدود هزار یورو طلب می کند که با توجه به گنجایش سالن های ما این مبلغ مقرون به صرفه نیست. منظورم این نیست که ما به دنبال سود هستیم. نه، بودجه ی محدود این فستیوال ما را محدود می کند. گاهی اوقات هم خود تولید کننده است که مثلا بهانه می آورد؛ فقط یک کپی از فیلم موجود هست و هم زمان با فستیوال شما، در جایی دیگر قصد نمایش آن را داریم و گاهی اوقات هم روابط سیاسی، در نمایش فیلم و به دست آوردن آن مؤثر می باشد.
نوزده سال از برگزاری فستیوال فیلم جنوب می گذرد و هنوز این فستیوال چنانچه باید در سطح ملی و بین المللی شهرت لازم را به دست نیاورده، چرا؟
توجه شما را به موضوعی جلب می کنم که کمتر به آن توجه شده. موضوع این است که برگزار کنندگان جشنواره های فیلم در جهان گاهی با بودجه ی دولت و گاهی با بودجه ی شرکت های بزرگ مالی و هنری برگزار می شوند. به همین خاطر هم شما شاهد فستیوال های بزرگ، کوچک و گاهی متوسط هستید. شهرت فستیوال ها هم بستگی دارد به نوع تبلیغ آنها در عرصه ی ملی و بین المللی. هر چقدر بیعباس شکری (راست) در حال گفت وگو با مسئول فستیوالشتر خرج کنید، از شهرت بیشتری برخوردار می شوید که نمونه ی بارز آن جشنواره ی فیلم "کن" است. بودجه ی ما فعلا کفاف تبلیغ در عرصه ی بین المللی را نمی دهد اما صد در صد ناشناخته هم نیست. در داخل کشور هم فکر می کنم که خیلی ها فستیوال فیلم جنوب را می شناسند.
در هر حال ما در رقابتی تنگاتنگ با سایر شرکت های بزرگ برگزار کننده ی جشنواره ی فیلم به سر می بریم. ضمن این که باید تأکید کنم، مرکز توجه ما فیلم های کشورهای آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین است که بازار کمتری نسبت به فیلم های هالیوود و کشورهای اروپایی دارند. همین بازار محدود هم در شهرت کمتر ما بی تأثیر نیست.
از رقابت صحبت کردید. بگذارید بپرسم که در رابطه با دیگر فستیوال های فیلمی که در نروژ برگزار می شود؛ مثل برگن، هاگه سوند، تروندهایم و ترومسو، فستیوال فیلم جنوب با آنها در رقابت است یا با آنها همکاری می کند؟
نه، ما در رقابت با هم نیستیم. ده سال پیش در قراردادی که فستیوال فیلم جنوب با فستیوال فیلم شهرهای برگن و ترومسو از یک سو و شبکه سراسری تلویزیون نروژ که دولتی هم هست از سوی دیگر، بسته است، هر سال با هم سه فیلم خریداری می کنیم که هم در تلویزیون پخش می شود و هم در فستیوال ها و هم در سینماهای کشور. البته فیلم هایی که خریداری می شوند از نظر پرستیژی کاملا از کیفیت بالایی برخوردارند و حتما در فستیوال های معروف بین المللی به نمایش در آمده اند.
اگر درست فهمیده باشم، فستیوال فیلم هایی که در این سه شهر برگزار می شود با هم خیلی فرق نمی کنند، چرا که فیلم های مشابهی در همه ی آنها به نمایش در می آید.
نه، اینطور نیست. چرا که دو شهر برگن و ترومسو فیلم های اروپایی و آمریکایی را نمایش می دهند و ما به طور ویژه فیلم های کشورهای موسوم به توسعه نیافته. همین امر هم ما را از آنها جدا می کند. البته سه فیلمی که به طور اشتراکی خریداری می کنیم در همه ی این فستیوال ها نمایش داده می شوند و جدا از آنها اصلا مشی و سیاست کار ما با آنها مجزا است. باید اضافه کنم که با توجه به این که فیلم های آمریکا جذابیت خ عباس شکری در حال گفت وگو با مدیر هنری جشنوارهاصی برای بیننده بوجود می آورند و آنها را به سوی گیشه ها می کشانند، استقبال خوب مردم از فیلم های جنوب هم نشانگر آن است که اولا ما به اهداف تعیین شده مان که در ابتدا گفتم نزدیک شده ایم و ثانیا کم کم مردم دریافته اند که فیلم هایی مثلا از کشورهای پرو، اوگاندا، ایران، ترکیه و هند هم نه تنها دیدنی اند که موضوعاتی غیر از آنچه که در هالیوود مورد نظر است را به نمایش می گذارند.
اجازه دهید کمی هم راجع به کشوری بپرسم که من اهل آنجایم؛ ایران را می گویم. حتما خبر دارید که در چند ماه گذشته اوضاع اجتماعی و سیاسی ایران چنان دستخوش تحول بود که حتی اهالی سینما هم در نامه ای اعتراضی به آنچه رخ داده بود، اعتراض و از شرکت در فستیوال های داخلی خودداری کردند. فکر نکردید که بهتر بود امسال تمرکز اصلی فستیوال را بر "ایران" بگذارید تا از این طریق ارگان های حقوق بشری را هم بیشتر متوجه رویدادهای ناگوار ایران کنید؟
چرا، در واقع این کار را هم کرده ایم. می دانید که ما در کنار جشنواره فیلم جنوب، بخشی داریم به نام "اتاق نقد" که محلی است برای بحث و نقد اوضاع اجتماعی آنچه در فیلم ها می گذرد. امسال ما نُه برنامه ی نقد فیلم داریم که یکی از آنها متعلق است به فیلم "سنگسار ثریا میم". روز پنج شنبه همین هفته که این فیلم به نمایش گذاشته می شود، کارگردان آن آقای "سیروس نورسته" به همراه یکی از اعضای حقوق بشر نروژ که یک ایرانی است در پانلی که بعد از نمایش فیلم برگزار می شود، وضعیت حقوق بشر ایران را بررسی می کنند. بدیهی است که بیشتر تمرکز خواهد شد بر روی موضوع سنگسار. چرا که ایران از نادر کشورهایی است که در آن زنی را به خاطر رابطه ی جنسی خارج از ازدواج به مرگ محکوم می کند.
در لیست فیلم های امسال فستیوال فیلم جنوب، نام چهار فیلم ایرانی؛ "برای یک لحظه آزادی"، "سنگسار ثریا میم"، "شیرین" و "درباره ی الی" به چشم می خورد. فیلم "شیرین" ساخته ی "عباس کیارستمی" چرا در بخش مسابقه حضور ندارد؟ اصلا سیاست شما برای انتخاب فیلم های شرکت کننده در بخش مسابقه چیست؟
در رابطه با فیلم "شیرین" وضعیت کاملا ویژه است. این فیلم از جمله ی آنهایی است که به طور مشترک توسط سه شهر نام برده در بالا و تلویزیون دولتی نروژ خریداری شده و در اختیار "سینما تِک"های کشور هست که بعد از نمایش در این سه فستیوال، در سینما تک های سراسر کشور به نمایش در می آید و بعدتر در تلویزیون سراسری. البته در مورد "کیارستمی" در سال 2005 ما نه تنها او را دعوت کردیم که در یک کارگاه نمایشی برای فیلم سازان نروژ شرکت کرد، که تعداد زیادی از فیلم های او را در بخش های متفاوت به نمایش گذاشتیم و هماره کارهای او را دنبال می کنیم.
در ارتباط با فیلم های ایران، امسال ما فیلم "درباره ی الی" را در بخش مسابقه داریم که به باور من یکی از بهترین هایی است که در سال جاری دیده ام. در هر حال همیشه در بخش مسابقه یک فیلم ایرانی حضور داشته و مورد توجه داوران و تماشاچیان هم قرار گرفته اند. فیلم سازان ایرانی نشان داده اند که هنر سینما را می شناسند و ساختن فیلم هم بخشی از توانایی های آن ها است.
در پایان اگر خودتان مطلبی دارید که لازم است گفته شود، اضافه کنید.
سال آینده بیستمین جشنواره ی فیلم جنوب برگزار می شود و تصمیم ما این است که با نگاهی به گذشته، آنچه کرده ایم را از نگاه مردم به بررسی بنشینیم. حضور خوب ایرانیان در سالن های سینما ضمن پشتیبانی از فیلم ایرانی، برای ما هم به وجود آورنده ی احساسی خوب بوده که امیدواریم این حضور در سال آینده هم تداوم داشته باشد.
با تشکر که وقت تان را برای این گفت و گو به من دادید.
