majidsedghi@yahoo.com
اورل , با نام واقعی اورلین فرومان , زاده درشهراردش فرانسه , از جمله کاریکاتوریستهای هنرمندی است که کارهایش در نشریه ی معتبر لوموند و نیز هفته نامه ی فکا هی Le Canard Enchainé که یکی ازقدیمی ترین نشریات طنز درفرانسه است به چاپ میرسد . وی اخیرا با ساخت نخستین فیلم انیمیش بلندش بنام ( جوزپ ) درعرصه سینما نیز استعداد فوق العاده خود را به نمایش گذاشته است . این فیلم که درواقع ستایش یک کارکاتوریست از کاریکاتوریست دیگری به نام جوزپ برتولی ( 1995-1910 ) است درجشنواره کن شگفتی آفرید . اورل نویسنده 20 کتاب و گزارشهای گرافیکی متعدد نیز هست و پیش از این یک فیلم کوتاه به نام اکتبرسیاه ساخته بود .
درفوریه 1939 و همزمان با دیکتاتوری فرانکو دراسپانیا گروهی از جمهوری خواهان اسپانیا که به خاک فرانسه فرارکرده بودند توسط مقامات فرانسه دستگیر وبه اردوگاههای کاراجباری درجنوب فرانسه فرستاده شدند . جوزپ که از یک داستان واقعی الهام گرفته شده با اشاره به شرایط ناگوار پناهندگان اسپانیایی در آن سال ضمن نشان دادن بدرفتاری ها ی نگهبانان و ژاندام های مستقر در این اردوگاهها به کاریکاتوریست و نقاش اسپانیایی جوزپ اشاره می کند که ازا ینکه نمیتواند به را حتی کارخود را در کشورش دنبال کند امیدواراست با فرار به فرانسه به آرامش و صلجی که درآرزویش است برسد ولی با دیدن آنچه در اردوگاهها برسراو و همرزمانش می آید افسرده می شود .
تخیل و واقعیت
با همه این ناملایمات وجود یک ژاندارم جوان به نام سرژکه برخلاف همکارانش هیجگاه با پناهجویان به درشتی رفتارنمی کند برای جوزپ نوعی خوش شانسی محسوب می شود هرچند همچنان باید زمانی که برروی یک زمین خشک و خالی پیچیده دریک پتوست شاهد ادرارکردن ژاندارم ها برروی پتویش باشد . درچنین موقعیت دشواری برای جوزپ بهترین لحظه زمانی است که سرژ مهربان که درواقع دوست جوزپ زندانی محسوب می شود با توجه به علاقه جوزپ به نقاشی به او کاغذ و مداد می دهد و به لطف همین مداد و کاغذ است که جوزپ ازهمه وقایع ناخوشایندی که دراردوگاهها رخ می دهد طرح هایی برروی کاغذش ترسیم می کند . سرژ سالها بعد زمانی که به مردی سالخورده و خسته تبدیل شده در رختخوابش حکایت جوزپ را به نوه اش می گوید و فیلم از طریق خاطرات پیرمرد ( با صدا پیشگی عالی برونو سولو ) روایت می شود .
درفیلم از نظربصری , نقاشی های اورل اغلب ثابت است و مانند اکثرانیمیشن ها بسیار متحرک نیست . این انیمیشن در واقع دیدگاههای راوی را تند و سریع گسترش می دهد و یک حکایت واقعی به لطف انیمیشن زیبای اورل به آمیزه ای از تخیل و واقعیت تبدیل می شود.
انیمیشن مستند
فیلم جوزپ علاوه برشاعرانه بودنش کاملا سیاسی است و از جهاتی دیگرمی توان آنرا یک مستند انیمیشن نامید همانند انیمیشن ( والس با بشیر ) ساخته ی آری فولمن محصول مشترک ا سرائیل , فرانسه و آلمان برگرفته از ماجرایی واقعی بین اعراب و اسرائیل که جوایز بسیاری در جشنواره های سینمایی دریافت کرد همچنین می توان از دوفیلم دیگرنام برد : پرستوهای کابل ساخته زابوبریتمن و الئا گوبه – مولک براساس رمانی به همین نام نوشته یاسمینا خضراء (محمد مولسهول ) که ماجرای آن به سال 1988 برمیگردد که طالبان افغانستان را اشغال کرد.ه بود انیمیشن دیگر بونوئل درهزارتوی لاک پشت ها ساخته سالوادور سیمونام دارد. فیلم اخیرکه نخستین ساخته ی کارگردان محسوب می شود به سالهای اولیه فعالیت لوییس بونوئل فیلمسازنامدا اسپانیایی که اغلب آثارش سیاسی بود می پردازد.
اورل درانیمش جوزپ با نقش طرح هایی ساده ولی زیبا شرایط وجشتناک و غیربهداشتی , بی رحمی , نژادپرستی نگهبانان علیه اسپانیانی ها و تفنگداران سنگالی که به آنها کمک می کنند را به تصویرمی کشد . بخش دیگراین انیمیشن به پس از رهایی جوزپ از جهنم اردوگاه , سفربه مکزیک و رابطه اش با فریدا کالو نقاش معروف مکزیکی می پردازد . اورل درفیلمش نشان می دهد که برای ساخت یک انیمیشن می توان به موضوع های جدی نیز پرداخت . جوزپ که فیلمنامه آنرا ژان لویی میلزی نوشته با ظرافت قدرت هنرنقاشی که حتی بایک مداد و کاغذ شکوفا می شود را نشان می دهد و نیز بازگویی شرایط اسف بار اردوگاههای کاراجباری درفرنسه ضد اسپانیایی شامل شیوع بیماری ها ,تجاوزها ,ونزاع بین کمونیست ها , تروتسکی ها و آنارشیست ها !
هنرگرافیک
فیلم یکساعت و سی دقیقه ای جوزپ از سویی دیگر بهره گرفتن از هنرگرافیگ برای نشان دادن حوادثی است که بازگوکننده ماجراهای هشتاد سال پیش درفرانسه است . جند روز پس از حمله درمقابل محوطه ساختمان سابق نشریه فکاهی شارلی ابدودرپاریس و درجران محاکمه متهمان حملات تروریستی ژانویه 2015 , نمایش فیلم جوزپ به نوعی بازگو کننده خواسته های بحق کاریکاتوریست ها برای لزوم آزادی بیان درخلق آثارشان تلقی می شود.
جوزپ کاریکاتوریست بارسلون اسپانیا عضو حزب کمونیست کاتالونیا بود که د 26 سالگی به دفاع از جمهوری اسپانیا دربرابر دیکتاتوری فرانکو پرداخت و همراه با 450 هزارتبعیدی اسپانیایی دیگربه فرانسه آمدند که البته به مجض ورود آنان به اردوگاه ,سربازان و مسئولان اردوگاه جواهرات و پولهای آنها را گرفتند!!
اورل دراین فیلم ضمن یادآوری بخشی تا حدی فراموش شده درتاریخ , ما را از طریق یک داستان شاعرانه / عاشقانه به تشرج شرایط سخت زندگی پناهجویان اسپانیایی درزمان دیکتاتوری فرانکو می پردازد. این انیمیش همراه با یک زیبایی شناسی فوق العاده در زمینه شجاعت و دوستی است .