اگر آواز را در کلی ترین مفهوم آن یعنی مجموعه ای ازجنس و گرمی ، قدرت وُ صلابت، دلنشینی وُ سوزِ دل، گستره و کنترل، وقار وُ عدم تکلّف، حسن سلیقه و ترکیب، و یگانگی صدا در نظر بگیریم، هرگاه عنوانِ خسرو آواز در گفتاری به گوش و یا در نوشتاری به چشم می آید ، بی اختیار و بی هیچ درنگی نام محمد رضا شجریان به ذهن می رسد. اما هرگاه عناصر این مجموعه را جداگانه بنگریم خسروان آواز دیگری داریم. به عنوان نمونه، در جنس و گرمی صدا غلامحسین بنان، در قدرت وُ صلابت ایرج، در دلنشینی وُ سوزِ دل محمودی خوانساری، در گستره و کنترل محمد رضا شجریان، در وقار وُ عدم تکلّف حسین قوامی (فاخته ای)، در حسن سلیقه و ترکیب محمد رضا شجریان، و در یگانگی عبدالوهاب شهیدی خسروان آواز ایرانی اند.
در موسیقی کردی اما، با وجود خوانندگان کم نظیری چون مظهر خالقی، عنوان خسرو آواز بی شبهه تنها از آنِ یکی است: سید علی اصغر کردستانی. سید علی اصغر در سال ۱۲۶۰ در روستای صلوات آباد سنندج به دنیا آمد. در کودکی به تشویق و نیز امرِ پدر قرائت قرآن را آموخت. پدرش مخالف خواندن آواز او بود. سید علی اصغر اما با اعتقاد به آنکه صدایِ خوش هدیه یِ خداوندی است و به همگان تعلق دارد برای مردم می خواند. از ویژگی های آواز سید علی اصغر گستره یِ کم نظیر صدا، دلنشینی و سوز دل، و کنترل صدا و تحریرهای چون آبشار او در اوج خواندن است. در میان خوانندگانِ موسیقی ایرانی تنها می توان قمر ملوک وزیری را با او سنجید. از سید علی اصغر چهار ده اثر موسیقایی (ده آواز مقامی و چهار ترانه) به یادگار باقی مانده ست. ترانه یِ "غه مگین و دل پشیوه" (یا غمگین و دل پریش در فارسی) یکی از ترانه هایِ سید علی اصغر کردستانی است که توسط دیگر خوانندگان کُرد و نیز توسط محمد رضا شجریان با اندک تغییر در ریتم و جایگزینی شعر اصلی با شعری از مولوی بازخوانی شده است ولی به گمان نگارنده اجرایِ سید علی اصغر کردستانی همچنان یک سر وُ قد بر اجرای دیگران برتری دارد.
به یاد و در بزرگداشت سید علی اصغر کردستانی، این سرمایه ی موسیقی کُرد، شعر ترانه یِ "غه مگین و دل پشیوه" را برای هموطنان عزیز که کُردی نمی دانند به فارسی یعنی زبان ملی شیرینمان ترجمه کرده و به خدمتتان پیشکش می نمایم.
برای شنیدن اجرای سید علی اصغر کردستانی می توان از این لینک یوتیوب استفاده کرد.
https://www.youtube.com/watch?v=JYHOIcJesG8
شاد باشید.
کیومرث سیاه
غمگین وُ دل پَریش
ترانه ی کُردی
مترجم کیومرث سیاه
غمگین وُ دل پَریشم، بارِ لبم تو بنگر
دل سوخته چو قهوه، حیرانِ خالِ لب جان
خونریز جُفتِ ابروت جلادِ جانِ من شد
فتوایِ چَشمِ مستت خواهد که گیردَم جان
پاییزِ سردِ جانان سردیْم بر سر آوُرد
رونق زِ دل همی بُرد دوریْت چون زمستان
شیدایِ تو شدم من، رسوای عالَم از تو
کوسَم فتاده هر جا، چون نیستی تو رحمان؟
از طاقِ ابروانَت با خود همی کِشد من آن میلِ زُلفَکانَت
از چه کُشی مرا تو با تیرِ چِشمَکانَت خود اینچنین شتابان
سرگشته ام زِ دَردی کان را دوا نباشد
چون می کُشی مرا تو، ای خانه یِ تو ویران
چون است پاره قلبم چون است پاره این سان
زلفت کِشَد همی من از دَردِ بی دوایی
چونین جواب گویم دشنام زاین وُ از آن؟
چون است پاره قلبم چون است پاره این سان
در من نمانده جانی از هجرِ یار دیگر
رفته است فکر وُ هوشم یکباره از دل وُ جان
