رادیو فردا: همزمان با تلاش کویت برای میانجیگیری بین ریاض و دوحه، عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان روز سه شنبه گفته است، قطر می بایست به حمایت خود از جنبش حماس وگروه اخوان المسلمین پایان دهد. این در حالی است که رییس جمهوری ترکیه می گوید، انزوای قطر هیچ مساله‌ای را حل نمی کند.
به گزارش رویترز، وزیر امور خارجه عربستان در پاریس به خبرنگاران گفته است: به اندازه کافی تحمل کرده ایم و تصمیم گرفتیم که اقدام کنیم. هیچ کس نمی خواهد به قطر صدمه بزند. این قطر است که می بایست تصمیم بگیرد در این مسیر یا به سمت دیگر حرکت کند.
عربستان روز دوشنبه همراه با بحرین، مصر و امارات متحده عربی مناسبات سیاسی و اقتصادی خود را با قطر به اتهام حمایت از بنیادگرایان قطع کردند. قطر متهم است که ازگروه‌های اسلامگرا در منطقه و ایران حمایت می‌کند.
عادل الجبیر تصریح کرده است، اقدامات در حمایت از حماس و گروه اخوان الملسمین باعث تضعیف حکومت خودگردان فلسطینی و حکومت مصر می شود.
وی تاکید کرده است: قطر می بایست به اقداماتی که باعث بی ثباتی در منطقه می شوند، پایان دهد.
در همین حال، رجب طیب اردوغان، رییس جمهوری ترکیه گفته است، اقداماتی چون تحریم برای انزوای قطر هیچ مساله‌ای را حل نمی کند. وی اضافه کرده است، آنکارا از همه توان خود رابرای حل این بحران به کار خواهد گرفت.
به گزارش رویترز، رجب طیب اردوغان که در جریان یک مراسم افطار صحبت می کرد، اظهار داشت: منزوی کردن قطر هیچ مساله‌ای را حل نمی کند. ما در حال تلاش هستیم و از تمام توان خود برای پایان دادن به این بحران استفاده خواهیم کرد.
وی همچنین تاکید کرده است که منطقه نیازمند همبستگی و همکاری است.
واکنش فرانسه و آلمان
گزارش ها حاکی است که امانوئل مکرون، رییس جمهوری فرانسه با با شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر تلفنی گفت وگو کرده است.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، امانوئل مکرون در این گفت وگو از هرگونه ابتکار برای حل بحران قطر حمایت کرده است.
طبق این گزارش، رییس جمهوری فرانسه در این گفت وگوی تلفنی بر حفظ ثبات منطقه خلیج فارس تاکید کرده است.
در همین حال، زیگمار گابریل، وزیر خارجه آلمان روز سه‌شنبه از مواضع رییس جمهوری آمریکا در قبال بحران قطر انتقاد کرده است.
رییس‌جمهوری آمریکا روز سه‌شنبه ۱۶ خرداد به طور تلویحی از قطع رابطه برخی کشورهای عربی با قطر حمایت کرد و گفت که رهبران خاورمیانه در نشست اخیر عربستان از رفتار قطر شکایت داشتند و خواستار پایان حمایت از ایدئولوژی افراطی شدند که موجب تشویق تروریسم می‌شود.
وزیر امور خارجه آلمان گفته است که تشدید تنش در منطقه خاورمیانه به نفع هیچ کشوری نیست .
گزارش ها همچنین حاکی است که ولادیمیر پوتین، رییس جمهوری روسیه نیز روز سه شنبه با امیر قطر تلنفی صحبت کرده است.
کاهش روابط اردن
اردن نیز روز سه شنبه اعلام کرده است که در پی قطع رابطه عربستان و دیگر کشورها با قطر، این کشور نیز سطح روابط خود با دوحه را کاهش می دهد.
به گزارش آسوشیتدپرس، اردن همچنین دفتر شبکه الجزیره، وابسته به حکومت قطر، در این کشور را بسته است.
سخنگوی دولت اردن در بیانیه ای اعلام کرده است که این اقدام در راستای همبستگی با دیگر کشورهای عرب اتخاذ شده است.
دور تازه تنش اخیر بین قطر و عربستان، امارات و بحرین پس از انتشار گزارشی از سخنان منسوب به امیر قطر درخبرگزاری دولتی این کشور آغاز شد. در آن خبر منسوب به شیخ تمیم حمد آل ثانی، گفته شده بود ایران «یک قدرت اسلامی» است و «عقلانیتی» در دشمنی با آن «وجود ندارد.»
ساعاتی پس از آن، دولت قطر گفته بود این خبر «جعلی» است و خبرگزاری رسمی آن کشور «هدف حمله هکرها قرار گرفته است.» قطر برای روشن شدن این مساله از کارشناسان اداره تحقیقات مرکزی آمریکا، اف بی‌آی،کمک خواسته است.
پیشتر در اسفندماه سال ۱۳۹۲ عربستان سعودی٬ امارات متحده عربی و بحرین٬ سه عضو شورای همکاری خلیج فارس به دنبال اختلاف نظر با قطر٬ دیگر عضو این شورا بر سر حمایت دوحه از اسلام‌گرایان٬ در اقدامی بی‌سابقه سفرای خود را از قطر فراخواندند.
قطع روابط چند کشور عربی با قطر؛ رایزنی و میانجیگری ترکیه و کویت
محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر، می‌گوید کویت در تلاش برای میانجیگری میان دوحه و کشورهای عربی که اقدام به قطع رابطه با قطر کرده‌اند، است. رویترز نیز گزارش داده رئیس‌جمهوری ترکیه با سران قطر، روسیه، کویت و عربستان سعودی گفت‌وگو کرده‌است.
سخنان وزیر خارجه قطر در زمانی مطرح شده که گزارش‌ها از گفت‌وگوی تلفنی میان امیر کویت و همتای قطری او، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، حکایت دارند. ساعتی پس از سفر مشاور ویژه پادشاه عربستان به کویت، خبرگزاری رسمی آن کشور گزارش داد شیخ صباح احمد جابر الصباح، امیر کویت، در تماس تلفنی با امیر قطر، ابزار امیدواری کرده است که او «اقداماتی در جهت کاهش تنش انجام داده و از اتخاذ تصمیماتی که می تواند به تشدید تنش‌ها بیانجامد، خودداری کند».
وزیر خارجه قطر بامداد ۱۶ خرداد ماه در سخنانی در شبکه الجزیره آنچه «تلاش» کشورها برای «قبولاندن خواسته خود به قطر» و «دخالت در امور داخلی» آن کشور نامیده را، نکوهش کرده‌است.
او گفته قطر از هرچه به افزایش تنش‌ها بیانجامد خودداری می‌کند و خواستار انجام «گفت‌وگوهایی باز و صادقانه» است.
محمد بن عبدالرحمن آل ثانی در عین حال تاکید کرده دوحه اجازه نمی‌دهد بحران اخیر بر روابط قطر و ایالات متحده تاثیر منفی بگذارد: «روابط ما با آمریکا، روابطی راهبردی هستند. مسائلی هستند که ما در مورد آنها هم‌عقیده نیستیم، اما گستره همکاری‌ها میان ما، به مراتب وسیع‌تر از این اختلاف‌نظرها است».
پیشتر یک مقام بلندپایه آمریکایی گفته بود «واشینگتن نمی‌خواهد شاهد تداوم شکاف بین کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس باشد» ولی افزوده بود «بسیاری از اقدامات و رفتارهای قطر، باعث نگرانی همسایگان این کشور و حتی آمریکا شده است». این مقام آمریکایی که نامش فاش نشده به رویترز گفته است واشینگتن تمایل دارد «همه آنها در مسیر درستی قرار گیرند». وزیر خارجه آمریکا نیز خواستار حل اختلافات از طریق گفت‌وگو شده‌است.
خبرگزاری رویترز در عین حال به نقل از منابع دفتر ریاست‌جمهوری ترکیه گزارش داده است رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، با رهبران کشورهای عربستان سعودی، روسیه، قطر و کویت گفت‌وگو کرده‌است.
بنا بر بیانیه‌ای از سوی این منابع «اهمیت صلح و ثبات در منطقه و نیز لزوم انجام مذاکره و تمرکز بر راه و روش‌های دیپلماتیک برای کاهش بحران، در این گفت‌وگوها مطرح شده‌است».
ترکیه روابط نزدیکی با قطر و شماری از کشورهای پیرامون خلیج فارس دارد.
صبح روز دوشنبه، بحرین، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر، تمامی روابط دیپلماتیک خود با قطر را قطع کرده و پایانه‌ها و مسیرهای هوایی، دریایی و زمینی خود به آن کشور را مسدود اعلام کردند. دولت یمن و دولت لیبی نیز به این اقدامات پیوسته‌اند. کشور مالدیو نیز روابط خود با قطر را قطع کرده‌است.
تازه‌ترین دو از تنش‌ها پس از انتشار سخنانی انتقادآمیز منسوب به امیر قطر، در مورد شماری از کشورهای عربی، سیاست‌های آنها در قبال ایران و یا سیاست‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، آغاز شده‌است. قطر ساعتی پس از انتشار این سخنان گفت خبرگزاری دولتی آن کشور که «نقل‌قول» را بازتاب داده بود، هک شده و این سخنان جعلی است.
با این همه در روزهای اخیر شواهد زیادی از بروز و شدت‌گرفتن تنش‌ها میان شماری از کشورهای عربی، به‌ویژه عربستان، و قطر دیده شده بود. در سال ۱۳۹۲ نیز عربستان، امارات و بحرین، پس از تنش‌ها پیرامون گروه‌های مورد حمایت قطر در مصر و سوریه، سفرای خود را از آن کشور فراخوانده بودند.
همه این کشورها از متحدان ایالات متحده به‌شمار می‌روند؛ خود قطر مقر پایگاه هوایی مورد استفاده ارتش آمریکا، العدید و پایگاه السیلیه و برای نمونه بحرین، مرکز کنونی ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده است.
ترامپ: موضع اعراب در برابر قطر شاید نقطه آغازی بر پایان وحشت از تروریسم باشد
رییس‌جمهوری آمریکا روز سه‌شنبه ۱۶ خرداد به طور تلویحی از قطع رابطه برخی کشورهای عربی با قطر حمایت کرد و گفت که رهبران خاورمیانه در نشست اخیر عربستان از رفتار قطر شکایت داشتند و خواستار پایان حمایت از ایدئولوژی افراطی شدند که موجب تشویق تروریسم می‌شود.
دونالد ترامپ در توئیت نخست خود، درباره قطع رابطه عربستان و چند کشور دیگر عربی با قطر موضعگیری نکرد ولی این اقدام را قابل فهم دانست. او نوشت: «در جریان سفر اخیرم به خاورمیانه اشاره کردم که تقویت ایدئولوژی افراطی دیگر ممکن نیست. رهبران (عربی) انگشت اشاره را به سمت قطر رفتند- نگاه کنید!»
وی در توئیت دیگری، موضع تندتری در قبال قطر اتخاذ کرد و نوشت: «عالی است که می‌بینیم دیدار با پادشاه عربستان سعودی و رهبران ۵۰ کشور اکنون جواب می‌دهد. آنها اعلام کردند که موضع سرسخت‌تری در قبال افراطی‌گری اتخاذ می‌کنند، و اشاره آنها هم به قطر بود. شاید این نقطه آغازی بر پایان وحشت از تروریسم باشد!»
عربستان روز دوشنبه همراه با بحرین، مصر و امارات متحده عربی مناسبات سیاسی و اقتصادی خود را با قطر به اتهام حمایت از بنیادگرایان قطع کردند. همه این کشورها با ایالات متحده رابطه نزدیکی دارند.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، آقای ترامپ در جریان سفر ماه گذشته خود به عربستان با امیر قطر دیدار کرده بود.
وی در این دیدار گفته بود: «ما با هم دوست هستیم. مدت مدیدی است که با هم دوست هستیم. درسته؟ مناسبات ما در سطحی بسیار عالی است».
ارتش ایالات متحده آمریکا به طور وسیعی از یک پایگاه نظامی خود در قطر برای انجام حملات هوایی در منطقه استفاده می‌کند. محور این حملات در حال حاضر روی مبارزه با گروه حکومت اسلامی (داعش) متمرکز است.
رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا، روز دوشنبه از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس خواست تا اختلافات میان خود را حل‌وفصل کنند.
قطر سابقه‌ای طولانی از اختلاف با دیگر کشورهای همسایه خود دارد ولی اقدامات اخیر عربستان در قطع رابطه با دوحه موجب شگفتی ناظران منطقه شده است و این نگرانی را ایجاد کرده که بحران جاری باعث بی‌ثباتی در موقعیت حساس کنونی خاورمیانه شود.
کشورهایی که رابطه خود را با قطر قطع کرده‌اند پرواز هواپیماهای این کشور از آسمان خود را ممنوع کرده و به اتباع قطری دو هفته فرصت داده‌اند تا خاک آن کشورها را ترک کنند.
مقام‌های کشورهای حاشیه خلیج فارس گفته‌اند که شیخ صباح الاحمد الجابر الصباح قرار است اواخر روز سه‌شنبه با ملک سلمان پادشاه عربستان دیدار کند، با این امید که بتواند اختلافات میان این کشور با قطر را حل‌وفصل کند.
خبرگزاری رویترز می‌گوید در اقدامی که می‌تواند پیامدهای اقتصادی برای قطر داشته باشد برخی از بانک‌ها از همکاری با این کشور دست کشیده‌اند. بانک مرکزی عربستان از بانک‌های این کشور خواسته است تا با بانک‌های قطری معاملات ریال قطر نداشته باشند.
قطر متهم است که از شبه‌نظامیان اسلامگرا و ایران حمایت می‌کند.
شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر، به تلویزیون الجزیره گفته است که دوحه مقابله به مثل نخواهد کرد. وی ابراز امیدواری کرد که کویت به حل‌وفصل این بحران کمک کند.
وی خبر داد که شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، نیمه شب گذشته تلفنی با همتای کویتی خود صحبت کرد و به این کشور برای میانجیگری اختیار داد، ضمن اینکه سخنرانی خود برای مردم قطر را به حال تعلیق در آورد.
قطر در سال‌های گذشته با استفاده از ثروت گازی و نفوذ رسانه‌ای نقش مهمی برای خود دست و پا کرده است ولی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و مصر به دلیل حمایت دوحه از گروه اخوان المسلمین و سیاست مستقل آن، از این کشور ناراضی هستند.
یمن، دولت لیبی مستقر در شرق این کشور، و مالدیو که پیشتر روابط نزدیکی با قطر داشتند نیز مناسبات خود را با دوحه قطع کرده‌اند.
استقبال وزیر دفاع اسرائیل از قطع مناسبات چند کشور عربی با قطر
وزیر دفاع اسرائیل گفته است که بحران مناسبات کشورهای عربی و مسلمان با امیرنشین قطر، برای اسرائیل «یک فرصت» است.
آویگدور لیبرمن این سخنان را دوشنبه پانزدهم خرداد، در پی اقدام اخیر عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی، مصر، دولت‌های یمن و لیبی و سرانجام جزایر مالدیو در قطع مناسبات با قطر، بیان کرد.
به گزارش رسانه‌های اسرائیل، آقای لیبرمن افزوده است که «کشورهای عرب به این درک رسیده‌اند که خطر واقعی برای آنها صیونیسم (ملی‌گرایی یهودیان) نیست، بلکه ترور است که آنها را تهدید می‌کند».
به نوشته وای.نت، وزیر دفاع اسرائیل گفته است «کشورهای عرب به خاطر ترس از ترورِ ناشی از اسلام افراط‌گرا با قطر قطع مناسبات کردند نه به خاطر قضیه فلسطین، و این امر احتمال همکاری مشترک در برابر تروریسم را افزایش می‌دهد».
آقای لیبرمن در نشست پرسش و پاسخ در برابر نمایندگان کنست، افزود که در سفر اخیر دونالد ترامپ به منطقه، رئیس‌جمهور آمریکا از ائتلاف جهانی در مبارزه با ترور سخن گفت، و اسرائیل «آماده همکاری با این ائتلاف است و توپ اکنون در زمین مقابل است».
نخست‌وزیر و سایر مقام‌های ارشد اسرائیل در سفر ماه گذشته دونالد ترامپ به عربستان و اسرائیل، از احتمال همکاری‌های اسرائیل با کشورهای منطقه در برابر «ایران شیعی» استقبال کردند.
در این میان، کارشناسان در رسانه‌های اسرائیل، اقدام کشورهای عربی و مسلمان در قطع رابطه با قطر را از نتایج سفر ماه گذشته رئیس‌جمهور آمریکا به عربستان دانسته‌اند.
وب‌سایت اسرائیلی وای.نت نوشته است، هر چند کشورهای یادشده در بیانیه‌های جداگانه قطعی مناسبات با قطر را اعلام کردند اما این یک «دعوت هماهنگ و از قبل برنامه‌ریزی شده» به عنوان ماحصل سفر دونالد ترامپ به منطقه بوده است.
بازی عشق و نفرت؛ پیشینه تماس‌های قطر و اسرائیل
قطر تنها امیرنشین خلیج فارس بوده که رهبران آن آشکارا در گذشته با مقام‌های ارشد اسرائیل دیدار کرده‌اند.
شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی، رهبر پیشین و پدر شیخ تمیم بن حمد، رهبر کنونی قطر، با شیمون پرز در زمانی که او قائم‌مقام نخست‌وزیر بود و نیز با زیپی لیونی، وزیر خارجه وقت اسرائیل، دیدار کرده بود.
رسانه‌های اسرائیل پیشتر گزارش داده بودند برخی از مقام‌های نهادهای مهم اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل نیز با سفر به قطر با سران آن کشور دیدار کرده بودند.
اسرائیل در دهه گذشته دفتر نمایندگی بازرگانی در دوحه، پایتخت قطر، برقرار کرد اما در پی جنگ اسرائیل در غزه، در دسامبر ۲۰۰۸ و ژانویه ۲۰۰۹، آخرین دیپلمات اسرائیلی که نماینده ساکن دوحه بود، به اسرائیل بازگشت.
بعدتر قطر در تابستان ۲۰۰۹ اعلام کرد، اگر اسرائیل خانه‌سازی‌ها در اراضی فلسطینی را متوقف کند، دولت دوحه آماده ازسرگیری تماس‌ها با اسرائیل است.
دفتر نمایندگی غیرفعال اسرائیل در دوحه تا ۲۰۱۱ هنوز رسماً بسته نشده بود، اما در آن سال زمانی که قطر با میزبانی از خالد مشعل رئیس وقت دفتر سیاسی حماس، در پی اخراج او و سران حماس از سوریه، دیدگاه‌های خود را علیه اسرائیل تند کرد، اسرائیل دفتر نمایندگی‌اش را در دوحه تعطیل کرد.
اسرائیل از اینکه قطر در سال‌های گذشته به محل زندگی خالد مشعل و شمار دیگری از سران حماس مبدل شده بود، از قطر ناخشنود بود.
در روزهای گذشته اعلام شده بود، قطر از سران حماس خواسته است این کشور را ترک کنند؛ امری که از سوی حماس تکذیب شد.
امیر قطر پیشتر گفته بود، حماس و حزب‌الله سازمان‌های مشروع هستند و قطع ارتباط با آنها درست نیست.
هر چند گردشگران اسرائیلی نمی‌توانند به قطر سفر کنند یا از پروازهای قطرایرویز استفاده کنند، اما قطر با به جان خریدن برخی انتقادهای کشورهای عربی، به ورزشکاران اسرائیلی اجازه داده است در رقابت‌های بین‌المللی که در این کشور برگزار می‌شود، شرکت کنند.
اعلام آمادگی ایران برای صادرات مواد غذایی به قطر ظرف «۱۲ ساعت»
رئیس اتحادیه صادرکنندگان محصولات کشاورزی ایران روز دوشنبه ۱۵ خرداد اعلام کرد که تهران آماده است ظرف ۱۲ ساعت مواد غذایی مورد نیاز قطر را تأمین کند. گزارش شده که به دنبال قطع رابطه عربستان و چند کشور عربی، مردم قطر به فروشگاه‌ها هجوم برده‌اند.
عربستان، مصر، امارات، بحرین، یمن، مالدیو و لیبی روز دوشنبه ۱۵ خرداد اعلام کردند که روابط دیپلماتیک خود را با قطر، به‌خاطر آنچه حمایت این کشور از «تروریسم» یا «حفاظت از امنیت ملی» خود نامیدند، قطع کرده‌اند.
گزارش رسانه‌ها حاکی است که به دنبال این تصمیم، مردم قطر به فروشگاه‌ها هجوم برده و اقدام به خرید گسترده مواد غذایی برای کمبود احتمالی این مواد در روزهای آینده کرده‌اند.
همزمان تلویزیون الجزیره گزارش داده که کامیون‌های حامل مواد غذایی برای قطر پشت مرزهای این کشور با عربستان صف بسته‌اند و نمی‌توانند وارد این کشور شوند.
قطر برای مواد غذایی خود به تنها راه زمینی خود با عربستان وابسته است.
رضا نورانی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان محصولات کشاورزی ایران، با اشاره به اتفاقات روز دوشنبه به خبرگزاری فارس گفته است: «تنها راه ارتباط زمینی با قطر از طریق عربستان میسر است و با تشدید تحریم‌ها علیه این کشور ایران نزدیک‌ترین کشور به قطر است که می‌تواند از طریق راه آبی با طی مسافتی ۱۲ ساعته محصولات غذایی را به این کشور صادر کند».
او افزوده است: «با هماهنگی که با خط کشتیرانی والفجر انجام شده امکان ارسال محصولات از سه بندر بوشهر، بندرعباس و بندر لنگه از طریق خطوط کشتیرانی ایران به قطر فراهم است».
به گفته آقای نورانی، قطر سالانه چهار تا پنج میلیارد دلار انواع مواد غذایی را از کشورهایی چون عربستان سعودی، مصر و امارات وارد می‌کرد که با تشدید تحریم‌ها اکنون به یکباره با تنش‌هایی مواجه شده است.
ایران و عربستان رقیب منطقه‌ای هم هستند که از طرف‌های مخالف یکدیگر در جنگ داخلی سوریه و یمن حمایت می‌کنند.
قطع رابطه چند کشور عربی با قطر واکنش وزارت امور خارجه ایران را نیز برانگیخت و بهرام قاسمی سخنگوی این وزارتخانه از قطر و همسایگان آن خواست تا به گفته او، با «عبرت‌آموزی از تجارب تلخ منطقه، دوری از احساسات و رجوع به عقلانیت و تدبیر، ضمن حداکثر خویشتنداری، در جهت کاهش تنش و بازگشت به آرامش حرکت نمایند».
به گفته آقای قاسمی، «راه حل اختلافات میان کشورهای منطقه و از جمله اختلاف فعلی میان سه دولت همسایه قطر با این کشور، تنها از طریق روش‌های سیاسی و مسالمت آمیز وگفت‌وگوهای شفاف و صریح میان طرفین امکان‌پذیر است».
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، نیز در این زمینه در حساب توئیتری خود نوشته است: «همسایگان همیشگی هستند، جغرافیا را نمی‌توان تغییر داد. خشونت هیچگاه راه حل نیست. گفت‌وگو امری ضروری است به ویژه در ماه مبارک رمضان».
در ادامه تحولات مربوط به قطع رابطه چند کشور عربی با قطر، خبرگزاری رویترز به نقل از منابع بازرگانی اعلام کرد که عربستان و امارات صادرات شکر به قطر را ممنوع کرده‌اند.
این گزارش حاکی است که دوحه سالانه یکصد هزار تن شکر سفید از امارات و عربستان وارد می‌کرد.
