باغ نامه

در فرهنگ واژه ها

باغ = بستان - بوستان: باغ مشترک است در عربی و فارسی و جمع آن در عربی بیغان است - روضه (میان نسق شامی و نسق یمانی از کواکب ثابته را روضه خوانند یعنی باغچه) - باغ محوطه ای که نوعاً محصور است و در آن گل و ریاحین و اشجار مثمر و سبزی آلات و جز آنها غرس و زراعت می کنند - در پهلوی : باغ - سغدی : باغ - گیلکی : باک - فریزندی : باک - نطنزی : باگ - شهمیرزادی : باک (حاشیه ٔ برهان قاطع) - حدیقه (انجمن آرای ناصری) - عُلجوم ؛ باغ بسیاردرخت (منتهی الارب): لغت نامه دهخدا/ واژه نامه‌ی پارسی ویکی

باغ = زمینی که دور آن دیوار کشیده شده ومیوه یا گل در آن کاشته شده است: فرهنگ فارسی معین

باغ = زمینی که دور آن دیوار کشیده شده و انواع درختان و گل ها در آن کاشته باشند : واژه نامه ی نوین تالیف محمد قریب

باغ = فضایی است که در آن به دست انسان گل یا درخت کاشته شده باشد... دیگر واژه به‌کاررفته در زبان‌های ایرانی برای باغ واژهٔ "پردیس" است که این خود واژه‌ای است برگرفته از پارسی باستان (پارادئزا) به معنی باغ و بوستان. پارادئزا در اوستا نیز دو بار بکار رفته است. این واژه در پهلوی پالیز شده و در فارسی دری هم بکار رفته است، هرچند که امروز پالیز را کشتزار خیار و هندوانه و گاه سبزیکاری گویند : بخش فارسی دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا

باغ = مترادف ها/ بستان، بوستان، حدیقه، روضه، فردوس، گلستان، گلشن، لاله زار، ملک - متضاد/ راغ (فرهنگ واژگان مترادف و متضاد): تارنمای واژه یاب

در تاریخ

۱- پردیس ها (باغ‌های بزرگ و باشکوه): در دوران هخامنشیان و بعد از آن سرتاسر ایران پر بود از باغ‌های بزرگ و باشکوه، به گونه‌ای که گزنفون نیز چندین بار از آنها یاد می‌کند. این باغ‌ها که در روزگار خود بی نظیر بود در دیگر تمدن‌های بزرگ سابقه اینچنانی نداشت. لذا به اقتباس از ایرانیان باغ هایی در بسیاری نقاط جهان ساخته شد و همان واژه فارسی پَردیس برای نامگذاری آن ها به کار برده شد. امروزه این واژه در زبان یونانی به صورت پارادیسوس به معنی باغ، و زبان‌های فرانسه و انگلیسی به ترتیب پارادی و پارادایز به معنای بهشت بکار می ‌رود: بخش فارسی دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا

۲- پردیس ها: باغ ها و پارک ها در پاسارگاد نخستین پایتخت ایران باستان/ نوشتاری به زبان انگلیسی از همین نگارنده

http://msnselectedarticles.blogspot.ca/

۳- چهار باغ: خیابانی که به دستور شاه عباس کبیر در اصفهان احداث گردید، ابتدای این خیابان در آن عهد، عمارت منهدم شده ٔ جهان نما (در محل دروازه دولت فعلی اصفهان) بود و انتهای آن باغ و قصر هزار جریب ، در محل فعلی دروازه ٔ شیراز. از قصر جهان نما تا پل اللهوردی خان بنام چهارباغ پائین و از پل مزبور تا قصر هزار جریب چهار باغ بالا نام داشته است . وجه تسمیه ٔ آن باین علت بوده که در هر یک از اضلاع شرقی و غربی دو چهار باغ پایین و بالا، چهار باغ بزرگ وجود داشته و هر باغ دارای دو عمارت بوده . دیوار باغها نیز صورت مشبک داشت و از خیابان ، فضای مشجر باغها نمایان بود: لغت نامه دهخدا/ واژه نامه‌ی پارسی ویکی

۴- چهار باغ یکی از خیابان‌های تاریخی شهر اصفهان است که بین دروازه دولت و سی و سه پل قرار دارد... دو قسمت چهارباغ عباسی و چهارباغ بالا در عصر شاه عباس یکم طراحی و اجرا شد و تاریخ تقریبی ساخت آن به سال ۱۰۰۰ هجری قمری (۱۵۹۱ میلادی) برمی‌گردد. چهارباغ پایین (چهارراه تختی تا دروازه دولت) در دوره رضا شاه پهلوی و با همان طرح به چهارباغ دوره صفوی افزوده گردید. در گذشته یک جوی آب از میان این خیابان تا زاینده رود جاری بوده که درمحل تقاطع‌ها به حوض‌هایی می‌ریخته‌است. در خیابان مسیری خاص برای افراد سواره تعیین شده بوده و در اطراف آن باغ‌ هایی بوده که میان امرا برای ساخت عمارت تقسیم شده بوده اما عموم مردم نیز می‌توانستند از آنها استفاده کنند. پل الله وردی خان یا سی و سه پل، خیابان چهارباغ را به دو قسمت (خیابان چهارباغ بالا و چهارباغ عباسی) تقسیم می‌کرده و راه ارتباط چهار باغ بالا و چهارباغ عباسی بوده‌است: بخش فارسی دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا

۵- توضیحاتی پیرامون چهار باغ در زیر نویس قصیده ی ایران من سروده ی همین نگارنده/ به زبان انگلیسی

http://iranian.com/main/blog/

۶- باغ نو در شیراز: باغ نو و عمارت آن مربوط به دوره قاجار است و در شیراز، خیابان قرآن (حافظ)، روبروی باغ جهان نما واقع شده. احتمالا محل كنوني مهمانسراي سعدي است و این اثر در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۸۱۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است... باغ نو نام قبرستانی است در شیراز - این محل یکی از محلات قدیم شیراز بوده و از عهد کریمخان زندببعد جزو محله ٔ بالاکفت شیراز شده است (فارسنامه ٔ ناصری). بسیاری از معاریف شیراز منسوب باین محله بوده اند و یا قبر آنان در آنجاست . درشد الازار نام باغ نو در چند جا آمده است: بخش فارسی دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا و لغت نامه دهخدا

در جغرافیا

باغ قریه ای است در دو فرسخی مرو که آنرا باغ و برزن نیز گویند/ باغ دهی است جزء دهستان قره پشلو بخش مرکزی شهرستان زنجان/ باغ دهی است از دهستان بریاجی بخش سردشت شهرستان مهاباد/ باغ دهی است از دهستان حومه ٔ بخش شاهین دژ شهرستان مراغه/ باغ دهی است از دهستان قائد رحمت بخش زاغه ٔ شهرستان خرم آباد / باغ دهی است از دهستان صحرای باغ بخش مرکزی شهرستان لار/ باغ ده کوچکی است از دهستان مارز بخش کهنوج شهرستان جیرفت/ باغ دهی است از دهستان قوشخانه بخش باجگیران شهرستان قوچان/ گل باغ ده کوچکی است از دهستان نرم آب بخش دودانگه ٔ شهرستان ساری/ چم باغ ده کوچکی است از دهستان سرکاله بخش پاپی شهرستان خرم آباد/ الله باغ موضعی به فندرسک (استرآباد) که آن را آقا محمدآباد گویند/ باغ پیر دهی است جزء دهستان حومه ٔ بخش کرج شهرستان تهران/ باغ در دهی است از دهستان حومه ٔ بخش بافق شهرستان یزد/ یکه باغ دهی است از دهستان لاین بخش کلات شهرستان دره گز/ یکه باغ دهی است از دهستان راه جرد بخش دستجرد شهرستان قم/ یلی باغ دهی است از دهستان آجرلوی بخش مرکزی شهرستان مراغه/ باغ گل دهی است از دهستان مرغک بخش راین شهرستان بم/ باغ نو (بستک) روستای کوچکی است در منطقه گوده از توابع بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان - باغ نو (در تربت جام) - باغ نو (در تفت) - باغ نو (در عنبرآباد) - باغ نو (در قم) - باغ نو (در قیر و کارزین) - و دربسیاری نقاط دیگر/ باغ ني دهي است از دهستان حومه ٔ شهرستان كرمانشاه/ درب باغ دهي است از دهستان پشتكوه بخش نير شهرستان يزد/ دره باغ دهي است از دهستان حسن آباد بخش حومه ٔ شهرستان سنندج - دره باغ دهي است از دهستان كنار رودخانه در شهرستان گلپايگان - و دربسیاری نقاط دیگر: بخش فارسی دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا و لغت نامه دهخدا

همچنین نگاه کنید به "باغ" در ترکیب بسیاری دیگر از نام های جغرافیایی در مناطق گوناگون ایران: لغت نامه دهخدا و بسیاری از تارنماها

پَردیس مرکز شهرستان پردیس در شمال ‌شرق شهر تهران است. نام قدیمی شهر پَردیس آب ‌انجیرک بوده‌ است. سال ۱۳۶۸سال شهرشدن آن است. جمعیت این شهر براساس سرشماری سال ۱۳۹۰ ایران، ۳۷٬۲۵۷ نفر (۱۱٬۰۵۱ خانوار)، شامل ۱۸٬۹۲۲ مرد و ۱۸٬۳۳۵ زن است. جمعیت پردیس در سال ۱۳۸۵ برابر با ۲۵٬۳۶۰ نفر بوده‌ است: بخش فارسی دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا

در برخی اصطلاحات و ضرب المثل های فارسی

باغ بدیع: کنایه از بهشت - اشاره به بهشت: لغت نامه دهخدا
بباغ اندر آوردگاه: فردوسی در بیت ذیل باغ را بمعنای محوطه ای وسیع نظیر میدان های ورزشی آورده است
بباغ اندر آوردگاهی گرفت/ چپ و راست هر گونه راهی گرفت: شاهنامه ی فردوسی
در باغ سبز نشان دادن: وعده های امید بخش دادن - وعده ای خوش و بی اساس کردن: لغت نامه دهخدا
توی باغ نبودن: کنایه از ۱- متوجه اصل مطلب نبودن ۲- پخته نبودن: فرهنگ فارسی معین
باغ بالا و آسیای پائین داشتن: کنایه از ثروتمند بودن: لغت نامه دهخدا

در برخی نوشتارها و کتاب ها و نمایشنامه ها

باغ ایرانی از منظر پروفسور پوپ، شرح و تحلیلی بر مقالة ی «با غ ها » در مجموعة ی «سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز - نويسنده: علی علائی

http://www.kimiahonar.ir/

فهرست باغ‌های ایران
https://fa.wikipedia.org/wiki/

باغ های مشهور ایران را بیشتر بشناسیم: تارنمای بولتن نیوز
http://www.bultannews.com/fa/news/46253

باغ‌های ایرانی با شهرت جهانی: تارنمای بیتوته
http://www.beytoote.com/

خلاصه ی کتاب باغ های ایرانی - نويسنده: غلامرضا نعیما
http://www.fine-arts.ir/

کتاب باغ ها و کوشک های ایران با تصاویر - نويسنده: دونالد نیوتن ویلبر - مترجم: مهین دخت صبا
http://news.hit.ir/

نمایشنامه ی باغ آلبالو
https://en.wikipedia.org/

در برخی از سروده ها

آمد آن نوبهار توبه شکن
پرنیان گشت باغ و برزن و کوی... : رودکی
سر و تن بشستی نهفته بباغ
پرستنده با او نبردی چراغ... : فردوسی
بی همگان به سر شود بی‌تو به سر نمی‌شود
داغ تو دارد این دلم جای دگر نمی‌شود...
بی تو اگر به سر شدی زیر جهان زبر شدی
باغ ارم سقر شدی بی‌تو به سر نمی‌شود... : مولوی
سروی چو تو می باید تا باغ بیاراید
ور در همه باغستان سروی نبود شاید... : سعدی
باغ مرا چه حاجت سرو و صنوبر است
شمشاد خانه پرور ما از که کمتر است... : حافظ
در پی صبحی بی خورشیدیم با هجوم گل ها چه کنیم
جویای شبانه نابیم با شبیخون روزن ها چه کنیم
آن سوی باغ دست ما به میوه بالا نرسید/ وزیدیم و دریچه به آیینه گشود
به درون شدیم و شبستان ما را نشناخت... : سهراب سپهری
همه می دانند که من و تو از آن روزنه سرد عبوس/ باغ را دیدیم
و از آن شاخه بازیگر دور از دست/ سیب را چیدیم
همه می ترسند همه می ترسند اما من و تو
به چراغ و آب و آینه پیوستیم و نترسیدیم... : فروغ فرخزاد
باغ ما در طرف سايه ي دانايي بود/باغ ما جاي گره خوردن احساس و گياه
باغ ما نقطه ي برخورد نگاه و قفس و آينه بود
باغ ما شايد، قوسي از دايره ي سبز سعادت بود
ميوه ي كال خدا را آن روز، مي جويدم در خواب
آب بي فلسفه مي خوردم/ توت بي دانش مي چيدم... : سهراب سپهری

باغ های یک سراینده
http://saadatnoury.blogspot.ca/

من کجای این جهان را دوست دارم/ من کدامین مردمان را دوست دارم
دوستان و دودمان را دوست دارم/جاودان ، آزادگان را دوست دارم
من وطن را، آشیان را دوست دارم/من در آنجا بس مکان را دوست دارم
ازهرند و از سهند و تا نهاوند/ ازکرج ، از اوج توچال ، تا دماوند...
از شمیران ، تا به چارباغ_ سپاهان/ از میانه ، تا درون باغ_ ماهان....

***

دیر آمدی چرا به سراغ_ ما/ آرام جان و چشم و چراغ_ ما
برکن ز ریشه بوته علف ها را/ بنشان نشای عشق به باغ_ ما

***

نقش_دل و ماندگا ر_من شد/ آن عشق که سازگار_من شد
آن عشق _ تو بود که سراسر/ اند یشه ی روزگار_من شد...
آن باغ و دیار_زادگاه ات/ گلباغ_من و دیار_من شد
وان کوچه ی عشق _تو شب و روز/ راه_من ورهگذار_من شد....

دکتر منوچهر سعادت نوری


در برخی از ترانه ها

باغ الفبا - اجرا: شهرام شب پره
https://www.youtube.com/

چمن شد مست و باغ و باغبان مست - ترانه سرا: بیژن ترقی - اجرا: علي اصغر شاه زيدي
https://www.youtube.com/
تهیه و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری

گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2015/09/blog-post_24.html

بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2014/03/blog-post_8004.html

آرشيو مقالات و سروده ها
http://asre-nou.net/php/ar_author.php?authnr=1023