فصل جان کندن و زمانه مرگ سیاه در خاور میانه
مردم سوریه و عراق از دست چه کسانی می گریزند ؟ چرا به سوی اروپا می روند ؟ چرا آوارگان سوری به کشورهای نفت فروش و غنی عرب حاشیه خلیج فارس پناه نمی اورند ؟ چه باید کرد ؟ در این نوشتار به کوتاهی به این پرسش ها پرداخته می شود .
عکسی که جهان را تکان داد
" نیلوفر دمیر" یک خبرنگار و عکاس است . با تیم همراهش در کنار ساحل , پیکر بی جان "آیلان " کوچولو پسر سه ساله سوری را می یابد و به تصویر می کشا ند . می گوید:« دیگر هیچ کاری نمی شد برای او کرد. راهی برای بازگرداندن او به زندگی نمانده بود بجز اینکه از او عکس بگیرم " . فریاد خاموش آیلان کوچولو اکنون در جهان طنین‌انداز شده است. به گمانم مناسبترین نامی که برای این عکس می توان جست "فریاد خاموش " است . فریاد انسان هایی که از کاشانه خود می گریزند و در جستجوی مکانی برای زیستن هستند . صد ها هزار نفر در طی سه سال پیش از دریا و زمین در حال گریز از خانه هایشان هستند . بسیارانی از آن ها در این مسیر جان باختند . آنانی که مانده اند نه زندگی می کنند و نه می میرند .
آیا مردم سوریه از دست داعش فرار می کنند ؟
بیشترین پنا هجویان مردمان سوریه هستند . حکومت های فاسد , حضور سازمان های مافیایی تروریستی همچون داعش ، القاعده و ...نبود امنیت اجتماعی و اقتصادی ، پاره ای بزرگی از خاورمیانه را به آتش و هرج و مرج کشانده است و تنها راه زیستن ، گریختن از وطن و سرزمین خویشتن است .
به آ ما رها بنگریم :
طبق گزارش های سازمان ملل متحد در اثر درگیری های موجود در سوریه ، در درازای 4 سال اخیر 250 هزار سوری کشته و تعداد آواره ها و پناهجویان این کشور به حدود 11 میلیون نفر رسیده است.
سوریه 22 میلیون نفر جمعیت دارد که از این تعداد هم اکنون حدود 4 میلیون نفر آواره شده و به خارج از این کشور فرار کرده اند و به دیگر کشورهای همسایه و غیرهمسایه رفته اند. همچنین حدود 7 میلیون نفر از مردم سوریه نیز پس از آوارگی به دیگر مناطق کشور خود رفته اند.
اهالی شرق و شمال سوریه و غرب عراق سرزمین خود را به دلیل وحشت از داعش رها می کنند زیرا داعش بر بخش های بزرگی از سوریه و عراق مسلط شده و بدترین جنایت ها را مرتکب می شود.
بیش از 8 میلیون نفر در سوریه و شمال عراق تحت قوانین وحشیانه داعش زندگی می کنند. زندگی در قلمرو خلافت داعش دهشتناک است . داعش زندگی را به قرون گذشته کشانده است. داعش در شهری همچون رقه ، پایتخت عملی اش در شمال سوریه و در موصل عراق ، گشت پلیس اخلاقی راه انداخته است و هرگونه تبهکاری و جنایت را بر مردمان چیره می نماید . داعش قلمروی تحت نفوذش را بسیار ابتدایی اداره می کند و جمعیت تحت کنترلش را با قوانین بی رحمانه و مجازات های وحشیانه می ترساند. "کرک سوول " ، تحلیلگر خاورمیانه می گوید اعمال داعش «همانند چیزی بین مافیا، گروه شورشی و تروریستی است.» آنانی که توانسته اند گریخته اند و آنانی که مانده اند در تکاپوی فرار هستند یا در برزخ " نه زیستن نه مرگ " (۱) روزها را سپری می کنند .
بنابر این اصلی ترین دلیلی که مردم سوریه کشور خود را ترک می کنند به سبب وحشیگری داعش می باشد .
چرا آوارگان سوری به کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس پناه نمی اورند؟
شهروندان سوریه برای ورود به بسیاری از کشورهای عربی و کلیه کشورهای پنج گانه حاشیه خلیج به دریافت ویزا نیازمندند اما دریافت آن تقریبا غیر ممکن است .
اتباع سوریه بدون داشتن ویزا تنها می توانند به الجزایر، موریتانی، سودان و یمن سفر کنند. که پناه آوردن به این کشور ها به سبب شرایط دهشتناک آنجا ( به ویژه موریتانی، سودان و یمن ) از "چاله به چاه افتادن است " .
چرا پناهجویان سوری ، عربستان را که مدعی رهبری جهان اسلام است برای سکونت انتخاب نمی کنند؟
توجه شود که بیشترین گریختگان ، اهالی شرق و شمال شرقی سوریه و غرب عراق ( مناطق زیر سلطه داعش ) می باشند . مرز سوریه و عراق در اختیار داعش است . عراق از جنوب با سعودی هم مرز است . این پناهجویان می دانند که حاکمان سعودی، همان کسانی بوده اند که در گذشته از طالبان در افغانستان و همچنین گروه تروریستی القاعده حمایت کردند. آن ها می دانند که بینش وهابیت در عربستان ، یکی از عواملی است که بستر و زمینه القاعده و داعش را مهیا کرده است. دلیل اینکه این پناهجویان به جای عربستان و کشورهای عربی ، اروپا را انتخاب می کنند، ( افزون بر مشکلات ویزا و حاکمان تنگ نظر و تاریک اندیش ) آن است که آن ها به اندازه کافی از تاریخ اروپا و مردم اروپا آگاهی دارند و می دانند که سیاستمداران و رهبران کشورهای اروپایی با مردم این کشورها متفاوت هستند و بر عکس سیاستمداران، بسیاری از مردمآن با مهربانی با آن ها برخورد خواهند کرد.
چه باید کرد ؟ چه گونه جهانیان می توانند این درد و اندوه پناه جویان را کاهش دهند ؟
۱- در حال حاضر اتحادیه اروپا توانایی چندانی برای مقابله و پذیرایی و ایجاد امکانات مناسب برای پناه جویان را ندارد. اوضاع بد اقتصادی کشورهای بالکان غربی و تشدید یا گسترش جنگ در شرق اوکراین و وضیعت نا گوار شرایط اقتصادی اروپای جنوبی شرایط اتحادیه اروپا را وخیم و بحرانی کرده است . به وضوح روشن است که اتحادیه اروپا برای رسیدگی موثر به بحران مهاجرت باید سیاست خارجی و امنیتی خودش را به طور قابل توجهی تقویت کند. باید پناه جویان بر پایه وسعت و درآمد سرانه و امکانات کشورهای اروپایی به گونه عادلانه با یک هماهنگی مناسب بین این کشور ها تقسیم شوند .
۲- قوانین ویزا ی دشوار کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس برای شهروندان سوری و عراقی بر چیده شود .
۳- تجزیه سوریه عملا کلید خورده شود . با عقب نشینی ای که نیروهای نظامی بشار اسد در شمال و جنوب و شرق داشته اند، دیگر روشن شده است که بشار اسد نمی تواند همه سوریه را از دست داعشیان پس بگیرد . داعشی ها می خواهند مناطق دیگر سوریه را هم به تصرف خود در آورند .
بسیاری بر این باورند که بشار اسد با ایجاد کشور علوی یا "دولت ساحل" می تواند تمرکز نیروهای نظامی را در نوار ساحلی ا یجاد کند و با انتقال ارتش به این منطقه , حداقل نوار ساحلی را برای زیستن مردم شرق سوریه و انتقال آنان به غرب مهیا سازد . این محدوده ای است که پدرش ( حافظ اسد ) در زمان حیات خود در سال ۱۹۷۰ پیش بینی آن را کرده بود و شهرها و مرزهای آن را به روی نقشه کشیده بود.
بازپس گیری مناطق از دست رفته توسط دولت بشار اسد اگر نگوییم محال ولی حداقل بسیار غیر محتمل است، در این کارزار بعد از ازدست دادن ادلب، اریحا و پالمیرا توسط ارتش اکنون حلب در لبه پرتگاه و سقوط به دست مخالفان قرار گرفته است. از سویی ارتش سوریه هم توان کاقی برای پشتیبانی از جبهه حلب را ندارد. ارتش سوریه باید از مناطق دیگر راهی غرب شود و تمرکز خود را به حفظ نوار ساحلی و دمشق و قنیطریه معطوف کند چراکه علاوه بر سکونت علوی ها در لاذقیه و طرطوس، منطقه امن تری برای سکونت اهالی شرق خوا هد بود و با ایجاد محور مقاومت نوار ساحلی مدیترانه حفظ خواهد شد و امکان زیستن در نوار ساحلی فراهم می شود .
مردمان خاور میانه روزهای سیاهی را می گذرانند . شانه هایشان از تازیانه و گونه هایشان از سیلی ستمکاران و دیده هایشان از گریه ها ی دردناک ، خونین است . اگر جهانیان کاری نکنند سیاه ترین فصل ها ، فصل جان کندن و تاریک ترین زمانه ، زمانه مرگ سیاه ، همچون ابر تیره ، سراسر سوریه ، عراق ، یمن و لیبی را فرا خواهد گرفت .
پنجم سپتامبر ۲۰۱۵
rezaalavim@yahoo.com
============
پی نوشت :
۱- وام گرفته شده از کتابی از ایرج مصداقی با نام " نه زیستن نه مرگ "
