چگونه بحث کنیم؟

از توضیحات غیر ضرور پرهیز کن! سوالاتی در جهت شفاف تر کردن موضوع مطرح ساز! نظریات و فاکت‌ها را از هم تمیز بده!

این جملات رئوس مطالب پیشنهادی خانم پروفسور " لویزه شو راسموسن" مشاور ویژه در "تکامل و کیفیت ارتباطات " است.

وی همچنین اضافه می‌‌کند که پیشداوری‌ها در مورد دیگران و نظریات‌شان سدّ بزرگی‌ در درک و پذیرش نظریات جدید می‌‌باشند.

سخنان بالا بطور همزمان توسط متخصص دیگری بنام خانم " آنیا ائیده " تأیید می‌‌شود.

"آنیا" در پایان اشاره ظریفی‌ هم به " احساسی کردن " گفتگو دارد و اهتراز از آن را بطور جدی توصیه می‌کند ، چرا که بروز حبّ و بغض و گریه و زاری میتواند به خود داری حاضرین از اظهار نظر و ایجاد جو سانسور بیانجامد و نکات بسیاری ناگفته بماند.

"آنیا" به این نکته هم اشاره دارد که موارد اختلاف را میبایست در طول گفتگو مطرح ساخت و نه‌ لزوما در آغاز آن. ضمن اینکه وی به هنر حفظ و ادامه ارتباط علیرغم وجود اختلاف نظر‌ها ارج می‌‌نهد.

از آنجا که شیوه ارتباط گیری و گفت و شنود با سنت‌ها و وزن موجود دموکراسی در مجامع مختلف در ارتباطی‌ تنگاتنگ می‌‌باشد ، لذا خلق دستور العملی یکسان و جهانشمول برای همه و همه جا و همه وقت اگر غیر ممکن نباشد بسیار دشوار خواهد بود.

در این میان تشکل‌های مختلف بنیاد گرا ، تحت رنگ‌ها و نامهای مختلف ، میتوانند با تکیه بر اندیشه‌ها و ایدئولوژیهای نسبتا بسته خود راه‌های گسترش گفتگو‌ها را مسدود سازند و با محک زدن هر اندیشه‌ای با ایده‌های ثابت خود تجارب گرانبهای روزانه را عملا از گردونه خارج نمایند.

اما بهر صورت شرکت عملی‌ در گفتگوها می‌‌تواند بتدریج ما را با ارزشهای تازه‌ای آشنا سازد که جمع بندی مستمر آنها همواره ضروری و ارزشمند خواهد بود.

در اینجا پیشنهاداتی را که تا حدودی قادرند زمینه حصول روش‌های مفید تر و موثر تری قرار گیرند خواهد آمد. این نکات طبیعتا " آیه‌های آسمانی" نیستند و همیشه میتوانند یا مورد تجدید نظر قرار گیرند و یا حتی بند‌هایی‌ تازه به آنها افزوده شوند.

ضمناً در مورد ردیف و اولویتهای این پیشنهادات میتوان نظریات متفاوتی داشت.

۱- ایجاد محیط آزاد بحث و نیز گسترش جو اعتماد وظیفه تک تک شرکت کنندگان در یک گفتگوست.

۲- از ذکر نام اشخاص و گروه هاییکه در گفتگو حضور ندارند حتی المقدور میبایست خوداری نمود.

۳- کاراکتر فردی کسی‌ به بحث گذاشته نمی‌شود و غالبا گفتگو‌ها پیرامون موضوع اصلی‌ جاری و ادامه می‌یابد.

۴- از بکارگیری فاکتهایی که تحقیق بر آن‌ها عملا ممکن نیست خود داری باید کرد.

۵- تمسخر ، مزاح‌های بی‌ مورد و اشارات تحقیر آمیز را می‌‌بایست مطلقاً از یک بحث جدی خارج ساخت.

۶- داوری‌های زود رس و صدور احکام شتابزده پیش از شنیدن همه فاکتور‌ها بحث را نیمه تمام و عقیم خواهد ساخت.

۷- اشاره‌های بی‌ مورد به ظاهر افراد ، ملیت، روابط خصوصی، جنسیت، سنّ و سال خارج از چهار چوب یک گفتگوی جدی و کارشناسانه است.

۸- جمع بندی‌های مبهم و کلی‌ کویی‌های سیال چون : مشهدی‌ها چنین اند و یا تبریزیها چنان ، مسیر بحث را به ناکجا آباد می‌‌کشاند.

۹- برای ادامه بحث و بارور تر شدن آن میبایست تا جائیکه ممکن است دربهای گفتگو را باز نگاه داشت . باز هم لازم به ذکر است که صدور احکام یک جانبه کار ادامه بحث را دشوار می‌‌سازد.

۱۰- یک نظریه را ما ضرورتاً نمیتوانیم غلط و یا باطل اعلام کنیم ، اما این حق را داریم که با آن مخالف باشیم. بجای گفتن " شما اشتباه می‌‌کنید!" ، میتوانیم عدم موافقت خود را در آن مورد آن اعلام کنیم : " من با نظر شما موافق نیستم!".

۱۱- اگر بخواهیم شرحی طولانی بیاوریم ترجیحا میبایست پیشاپیش از جمع اجازه بگیریم و یا آن محفل را در مورد قصد خود مطلع سازیم.

۱۲- نقل قول از نزدیکان و روابط خصوصیِ مان نمیتواند بخودی خود قوت استدلال را بالا ببرد.

۱۳- پیش از شرکت در گفتگو‌ها می‌‌بایست از موضوع آن اطلاع داشت و با نظریات داده شده آشنا بود ، تا از طرح سوالات تکراری و یا نامربوط اجتناب بعمل آید.

۱۴- طرح و یا تکرار یک اتهام که صحت آن به ثبوت نرسیده است بخودی خود شایسته مجازات است . درهر صورت اتهام دهنده موظف است پاسخ اتهام خود را در همان جا بشنود.

۱۵- پذیرش نظریات جدید و نیز تجدید نظر در نظریات اولیه نشان سلامت نفس شخص و نیز پربار بودن گفتگوهاست.

۱۶- اشخاص در مطرح کردن سؤال آزاد هستند ولی‌ البته در پاسخ به سوالات اجباری وجود ندارد.

۱۷- یک نظریه شخصی‌ ضرورتاً یک فاکت نیست اما یک فاکت میتواند نظریه‌ای را تقویت کند.

۱۸- تحریف نظریه مکتوب و یا شناخته شده دیگران به اعتبار کلام لطمه جدی وارد میسازد.

۱۹- میزبان یک نشست یا گفتگو همواره میبایست ظرفیت‌های بالاتری از دیگر شرکت کنندگان از خود نشان دهد، ضمن اینکه برای شخص خود امتیاز ویژه‌ای قائل نباشد.

۲۰- نباید فراموش کرد که مسئولیت عمده کلام - با توجه به توصیه علوم ارتباطات روز - بعهده متکلم است. بنابرین نظریه قدیمی‌ " فهم سخن چون نکند مستمع ... " دیگر کاربرد چندانی ندارد. اما متکلم نیز موظف است پیامهایش بدور از ابهام از شفافیت کافی‌ برخودار باشند.

۲۱- ذکر شباهتهای تاریخی، ادبی‌ ، هنری ، فلسفی‌ و ... به غنای بحث یاری میرسانند.

۲۲- شایسته است که شخص انتقاد کننده پیشنهادی هم در زمینه نقد خود ارایه دهد ، اما در صورت فقدان چنین پیشنهادی حق طرح انتقاد از جانب وی هنوز هم به قوت خود باقی‌ است.

۲۳- فکر کردن بجای دیگران ، و یا آنها را در گروه‌هایی‌ تصنعی قرار دادن بطور کلی‌ خارج از هر نوع ارتباط مشخصی‌ است ، لذا جملاتی چون :

" شما فکر می‌‌کنید که ..."

" شما از آن دسته آدمهایی هستید که ... "

" زن‌ها همیشه عادت دارند ..."

" مردها همیشه ..."

"اجنبی جماعت ..."

" ما ایرانی‌ها عادت داریم ..."

را میبایست بطور کلی‌ از بحث‌های جدی بیرون راند.

۲۴ - پیرامون مسائل نظری درپی " حقیقتی مطلق" و واحد برای همگی‌ نباشیم و امکان راهیابی به نتایج مختلف را باز بگذاریم. و فراموش نکنیم که هر کسی‌ در اندازه‌ها و توانایی‌های علمی‌، هنری، ادبی‌ ... خود حقیقت را دریافت می‌کند. آنهم حقیقتی که پویاست و متغیر .

۲۵ - کسیکه میزبان گفتگوهاست شایسته است هرازگاهی یک جمعبندی موقت را به آن محفل ارائه دهد . با این کار هم شرکت موثر اشخاص حاضر در گفتگو برجسته میشود و هم چهارچوب موضوع اصلی‌ در گفتگو‌ها حفظ می‌‌گردد.

***

نامها و مآخذ :
Louise Schou Rasmussen
Development and Quality Consultant
Annie Egede