در چه شرایطی می توان در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرد؟

هر بار که انتخاباتی در ایران تدارک می شود، بحث ها درباره ضرورت شرکت در انتخابات ، شرط های شرکت در انتخابات، و نیز سود و زیان ناشی از مشارکت یا تحریم ، بمیان می آیند و گرایش های مختلف فکری در جدال با یکدیگر به صحنه عمومی کشیده می شوند.
سخنان اول فروردین آیت الله خامنه ای در مشهد و تاکید وی بر حضور همه سلیقه ها در عرصه انتخابات را شاید بتوان اعلام نوعی استراتژی جدید انتخاباتی قلمداد کرد که در آن ، درست برخلاف سیاست های چهار سال گذشته که رهبر جمهوری اسلامی در اکثر جبهه گیری های جناحی حضوری فعال داشت و حتی اختلافات داخلی نمایندگان مجلس نیز با پیام های او حل و فصل میشد، اینبار از بی طرفی و رای پنهان خود سخن می گوید و تعهد می کند که تا پیش از انداختن رای در صندوق کسی از آن مطلع نخواهد شد. رهبر جمهوری اسلامی بی آنکه مثل گذشته همه مخالفت ها را با کلیدواژه "فتنه" مورد حمله قرار دهد ، اینبار شرکت در انتخابات را حق و وظیفه ی همه گرایش ها و سلایق توصیف کرد.
این سخنرانی باعث شد که خطیب نماز جمعه این هفته تهران، کاندیداهای ریاست جمهوری را از منسوب کردن خود به رهبری بر حذر دارد و تاکید کند که هیچ کس حق ندارد خود را به رهبری نزدیک نشان دهد.
این در حالی است که محافظه کاران به جنگ فرسایشی میان خود ادامه می دهند تا شاید کاندیدای واحدی برای اردوی خود بیابند و در میان اصلاح طلبان هم اغتشاش فکری مبنی بر شرکت یا عدم شرکت در انتخابات هنوز به غلبه یک دیدگاه نسبت به دیگری نیانجامیده است.
در روزهای گذشته ابتدا شورای هماهنگی جبهه اصلاحات و سپس 91 نفر از اصلاح طلبان از خاتمی دعوت کردند که کاندیدای ریاست جمهوری شود.
آنها البته بر خلاف خود خاتمی که از ماهها پیش شروطی را برای شرکت در انتخابات مطرح کرده بود ، در عمل از او می خواهند که بی قید و شرط کاندیدای انتخابات شود. این بخش از دعوت کنندگان روشن نکرده اند که خاتمی در مقابل مطالبات گروههائی از درون حاکمیت که خواهان اظهار برائت کاندیدا های احتمالی اصلاح طلب از "سران فتنه" شده اند ، چه واکنشی باید داشته باشد.
در واقع هر بار که انتخاباتی در ایران تدارک می شود، بحث ها درباره ضرورت شرکت در انتخابات ، شرط های شرکت در انتخابات، و نیز سود و زیان ناشی از مشارکت یا تحریم ، بمیان می آیند و گرایش های مختلف فکری در جدال با یکدیگر به صحنه عمومی کشیده می شوند.
در میز گرد رادیوئی این هفته ما، دو دیدگاه کاملاً متفاوت ، درباره زمینه های مشارکت در انتخابات و نیز دستاوردها و تنگناهای این پدیده به هماوردیپرداخته اند.
پرویز نویدی عضو رهبری سازمان اتحاد فدائیان مقیم فرانسه با علی حاج قاسمی استاد دانشگاه و جامعه شناس مقیم سوئد، در یک میز گرد رادیوئی هر کدام کوشیده اند دیدگاه خود درباره مشارکت سیاسی در انتخابات بطور کلی و چگونگی واکنش درباره انتخابات پیش رو در سه ماه آینده را تشریح کنند و حقانیت نظر خود را به کرسی نشانند.
پرویز نویدی در میان استدلال هایش بر این نکته پا میفشارد که در هر کشوری انتخابات باید آزاد باشد. ولی در جمهوری اسلامی بدلیل قانون اساسی اش و نیز قوانین انتخاباتی اش ، هیچ انتخاباتی نمی تواند آزاد باشد.
اما پرویز نویدی معتقد نیست که هر انتخاباتی اگر آزاد نباشد ، نباید در آن شرکت کرد.
نویدی می گوید اگر شرایطی پیش بیاید که با شرکت در یک انتخابات مفروض بشود تعادل را در جامعه به نفع پیشرفت رقم زد ، قطعاً باید در آن شرکت کرد. نه به این دلیل که این انتخابات آزاد است، بلکه به دلیل اینکه یک صحنه سیاسی است که با حضور در آن میتوان توازن قوا را بر هم زد.
پرویز نویدی اولین انتخابات آقای خاتمی را مثال می زند و می گوید در آن حادثه، مردم که پی بردند کاندیدای رسمی ولایت فقیه چه کسی است ، بر خلاف نظر او به رقیبش خاتمی – که آن زمان فرد شناخته شده ای نبود- رای دادند و با رای خود سیلی محکمی به گوش ولی فقیه و جمهوری اسلامی و این نظام زدند.
نویدی نتیجه میگیرد که باید به انتخابات همچون یک تاکتیک نگریست و باید به مردم توضیح داد که چرا باید در آن شرکت کرد.
پرویز نویدی می گوید این که انتخابات همیشه خوب است، و در هر شرایطی باید در آن شرکت کرد بنظر من گمراه کردن مردم و خاک پاشیدن به چشم آنها ست.
نویدی نتیجه میگیرد در انتخاباتی که هم اکنون ما در پیش رو داریم هیچ نشانه ای از اینکه بشود با شرکت در این انتخابات راهی بروی مردم باز کرد و یا فضای سیاسی باز شود وجود ندارد. بنابراین مردم را به یک بازی سیاسی که فقط به نفع نظام تمام میشود نباید دعوت کرد.
در این مباحثه نظری علی حاج قاسمی توضیح می دهد که برای تحقق دموکراسی در یک جامعه نمی توان تنها با یک انتخابات به همه اهداف دموکراتیک دست یافت. برای اینکار باید تلاش گسترده ای توسط مردم صورت گیرد ، یعنی آنها باید در انتخابات پیاپی و در صحنه های سیاسی متعدد شرکت کنند و وارد تعامل ، گفتگو ، رقابت و مبارزه اجتماعی بشوند. همه این اقدامات هم باید بشکل مسالمت آمیز و در یک روند طولانی مدت انجام بگیرد تا به نتیجه برسد.
بعقیده حاج قاسمی حالا اگر یک انتخابات – مثلاً انتخابات 4 سال پیش- با مشگل مواجه شد و حکومت نتیجه واقعی انتخابات را بر نتافت و مثلاً در آن تقلبی صورت داد ، نباید باعث شود که ما دوباره از انتخابات فاصله بگیریم و بر گردیم در خانه هایمان و قهر کنیم و منتظر بمانیم تا شرایط بار دیگر فراهم شود. او تاکید می کند که شرایط هیچ گاه فراهم نخواهد شد . آنها که اهرم های قدرت را در دست دارند هیچ گاه داوطلبانه آنرا واگذار نخواهند کرد.
علی حاج قاسمی یاد آوری می کند که خیلی ها برای نشان دادن ناامیدی خود از نتایج انتخابات می گویند ممکن است که یک رئیس جمهوری تدارکات چی جدید انتخاب شود. حاج قاسمی می پرسد در آن هشت سالی که آقای خاتمی تدارکات چی بود وضعیت جامعه بهتر بود و یا در هشت سالی که آقای احمدی نژاد تدارکات چی این حکومت بود؟
علی حاج قاسمی تاکید می کند که روند تحولات اجتماعی باید تدریجی و گام به گام باشد و پیشرفت ها هیچ گاه بطور ناگهانی و در یک روند انقلابی ایجاد نخواهند شد.
به اعتقاد علی حاج قاسمی در انتخابات پیش رو اگر جنبش اصلاحات موقعیت از دست داده را بتواند دوباره بدست آورد و جامعه را به وضع قبلی برگرداند و بعد بتواند از آنجا گام های جدیدی را در جهت تعمیق و تداوم اصلاحات اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی ، آغاز کند، باید از این روند بسیار خوشحال بود.
به این گفتگوی شنیدنی گوش کنید.

گفت و گو با پرویز نویدی وعلی حاجی قاسمی را بشنوید