سقراط اعدام شد ، افلاتون نویسنده

هانا آرنت مینویسد که 400 سال پیش از میلاد ، فلسفه سیاسی غرب با اجرای حکم اعدام سقراط در یونان باستان شروع شد . افلاتون کوشید تا از آن فاجعه یک تئوری سیاسی بسازد . سقراط را متهم به خلق خدایان جدید و یک دین خصوصی کردند . آنزمان نپذیرفتن دین و خدایان رسمی و دولتی جرمی عظیم بحساب می آمد .

انحراف جوانان و تشویق آنان به بی دینی نیز از جمله دیگر اتهامات سقراط بود . سقراط گفته بود هر چه زودتر وارد سیاست میشد ، زودتر اعدام میشد . او مدعی بود که غالب دولتمردان دچار فساد شخصی و شغلی هستند . امروزه اشاره میشود که سقراط را به جرم کفر، محاکمه و اعدام کردند .

وی میگفت که دمکراسی موقعی عملی میشود که فقرا بقدرت برسند ، بخشی از مخالفین اعدام شوند ، بخشی تبعید گردند ، بخشی در اجرای قانون اساسی شریک شوند ، بخشی به پست و مقام دولتی و اداری برسند، و بخشی هم از طریق رای گیری انتخاب گردند .

در یکی از دیالوگهای افلاتون ، سقراط از شنونده ای میپرسد که آیا خدا یک شارلاتان و معرکه گیر نیست ؟ و شنونده جواب میدهد که او در حال حاضر نمیتواند جواب مناسبی بدهد. به نقل از افلاتون ، سقراط میگفت که او از مزارع و درختان چیزی نیاموخت ولی از انسانهای ساکن شهرها درسهای زیادی فرا گرفت . سقراط نماینده یک روشنگری مخالف اسطورهها بود و میگفت که عقل و منطق باید بر دین و اسطوره گرایی پیروز شوند .

از جمله خدمات عظیم ادبی افلاتون اینست که ما امروزه از زندگی ، کوششها ، محاکمه و اعدام سقراط باخبر شده ایم ، از اسطوره یک متفکر که بطور غیرعادلانه اعدام گردید . فلسفه سیاسی با گذر از سقراط به افلاتون ، از وضعیت شفاهی به حالت کتبی درآمد . فلسفه یونان باستان و حتی خود افلاتون هنوز مخالف فلسفه نوشتاری بودند .

فلسفه افلاتون مهمترین ارثیه فلسفه سیاسی باستان است چون بیش از 70درصد متون و آثار او به موضوعات سیاسی پرداخته اند ، گرچه افلاتون خود گاهی متهم به جانبداری از سیاست توتالیتر شده است . سیاست آنزمان نه آنطور که افلاتون پیشنهاد میکرد ، وظیفه قشر برگزیده ، و نه آنطور که در حال حاضر است ، شغل کارشناسان ، بلکه سرگرمی و زمینه علاقه هر شهروند معمولی بود . افلاتون در باره سقراط اشاره میکند که او غالبا با تاخیر به جلسات بحث و سخنرانی میرسید .

اخلاق سیاسی حاکم آنزمان اینطور بود که، کسی حق داشت که قوی تر بود . بعدها آنان ولی از دمکراتیک نمودن نیروی دریایی سخن میراندند . ارسطو میگفت که آزادی انجام هر کاری نمیتواند مانع انجام خواسته های اهریمنی باشد که در درون هر انسانی منزل گزیده اند .

در قرون وسطی آگوستین مقدس کوشید تا بجای فلسفه سیاسی یک الهیات سیاسی را جانشین نماید . دولت جغرافیایی مدرن امروزی را میتوان با شهر-دولت های زمان باستان مقایسه کرد .

آتنی های یونان باستان نخستین بار در سال 508 پیش از میلاد اولین کوشش عملی کردن دمکراسی را آزمایش کردند . نخستین قانون اساسی دمکراتیک آنان 2 قرن اجرا شد . امروزه اشاره میشود که دمکراسی آمریکایی تنها دمکراسی طولانی تر از آنست ، گرچه در دمکراسی یونانی ، زنان ، کودکان ، جوانان ، بردهها و خارجیها اجازه دخالت در زندگی سیاسی را نداشتند .

فلسفه سیاسی آنزمان توانست تنها بر اساس عملی نمودن آن دمکراسی مطرح شود ، گرچه تا سال 462 پیش از میلاد ، قانون اساسی آتن هنوز خصوصیات قوی اشرافی و اریستوکراتی داشت . در این سال آزادی نامحدود ، قانونی شد .

بی دلیل نیست که امروزه به سازمانهای شهر-دولت های آنزمان به دید دولت مینگرند . در آنزمان ضعف روشنگری مذهبی اولیه ، بتدریج موجب تولد و رشد نخستین قدم تفکر سیاسی شد ، گرچه قرنها پیش از آن ، اسطورهها نیز میکوشیدند تا جهان را توضیح دهند . باید اشاره کرد که عقل و خرد ، بخشی از جهان مفاهیم رشته فلسفه ، و اسطورها بیشتر در میان شاعران رواج داشتند .

مورخین سیر اندیشه مدعی هستند که فلسفه سیاسی غرب با کوشش سوفسطائیان ، سقراط و افلاتون در 2500 سال پیش آغاز شد . این فلسفه آنزمان در محافل جهان جزایر و سواحل یونان باستان مورد بحث و تبلیغ قرار گرفت . کوشش و سازمانهای سیاسی در شهر-دولت های آنزمان یونان آغاز شد . عمل گرایی آتنی و جمهوریخواهی رومی بعدها روی رشد فلسفه سیاسی تاثیر مهمی گذاشتند ، گرچه غالب فیلسوفان به موضوعات هستی شناسی ، جهانشناسی و دیالکتیک پرداختند و سیاست را فراموش نمودند . در آثار ادبی تراژدیک و کمدی یونان باستان نیز به موضوعات سیاسی پرداخته شده است . در آرشیو های اینترنتی امروزی اسامی و آثار 800 نویسنده از دوران یونان و روم باستان ضبط شده اند .

گرچه ادعا میشود که یونانیها علم فلسفه را کشف کردند ولی در تمام فرهنگها و جوامع نیز اسطورهها یی برای توضیح جهان دیده میشوند.

محفل فلسفی سوفسطائیان بین سالهای 450-380 پیش از میلاد بسیار فعال بودند . روشنگری سوفسطائیان غیر از جهانشناسی مرسوم ، برای نخستین بار به موضوع عدالت و انسان نیز پرداخت . یونان با بیش از 5000 جزیره ، خود جهانی از شهر-دولت های بزرگ و کوچک بود . تاریخ فلسفه سیاسی غرب ، سیر روشنگری از اسطوره و دین ، به منطق و عقل را نشان میدهد .