پرونده هسته یی ایران در ضیافت ناهار بروکسل

گروه سیاسی؛ رستوران ایتالیایی واقع در بروکسل و در نزدیکی های دفتر خاویر سولانا رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا هفته گذشته محل برگزاری ناهار کاری با حضور هیات رسانه یی ایران و تعدادی از اعضای دفتر سولانا و مشاوران وی بود و با پیوستن رابرت کوپر مشاور ارشد سولانا نماینده گروه 1«5 در مذاکرات هسته یی با ایران به جمع حاضر، گفت وگوها شکل رسمی یافت و نشستی یک ساعته درخصوص برنامه هسته یی ایران برگزار شد و بحث آنقدر جدی و جالب بود که حتی خدمتکار رستوران نیز تا فرصتی می یافت، در گوشه یی می ایستاد و با دقت به صحبت های رد و بدل شده گوش می سپرد.
کوپر اما با طرح سوالی، این جلسه را آغاز کرد و خواهان آن شد که نمایندگان جامعه اطلاع رسانی ایران به پرسش پاسخ دهند. البته وی در جملاتی مقدماتی تاکید کرد اتحادیه اروپا دوست دارد با تهران روابط بهتری داشته باشد چرا که ایرانی ها مردمی تحصیلکرده و پیشرفته هستند و این نکته نیز از چهره میهمانان حاضر در نشست مشخص است. کوپر همچنین اقرار کرد که ایران نقش مهمی در خاورمیانه دارد؛ خاورمیانه یی که در همسایگی اروپاست و بنا بر روابط طولانی که ایران و اروپا در تجارت و بازرگانی با یکدیگر دارند، می توانند در کنار هم کارهای زیادی برای ثروتمند کردن یکدیگر انجام دهند.
مشاور ارشد سولانا در ادامه این گونه سوال خود را بیان کرد؛ «اجازه بدهید بیشتر درباره مسائل صحبت کنیم که مطمئنم شما اطلاعات بیشتری از من دارید. و سوالم این است که ایران درباره غنی سازی که در نطنز انجام می شود، چه برنامه یی دارد؟ ایران با 600 کیلوگرم اورانیوم غنی شده چه کار می خواهد بکند؟»
اما این سوال کوپر با پرسش یکی از روزنامه نگاران مواجه شد مبنی بر اینکه اگر شما ایران را دارای تمدن و فرهنگ دیرینه فرض می کنید چرا نسبت به استفاده اش از انرژی صلح آمیز هسته یی چنین رفتاری در پیش گرفته اید؟ اگر ایران امکان استفاده از انرژی هسته یی صلح آمیز را داشته باشد، خیلی بهتر و مطمئن تر از کشورهایی نظیر اسرائیل رفتار خواهد کرد که بیش از 60 سال عمر ندارند و در عین حال دارای بمب اتمی اند. این در حالی است که ایران با تمدن هفت هزارساله و دین آسمانی 1400 ساله، به دنبال بمب هسته یی نیست. پس آیا بهتر نیست به جای نگرانی درباره سایت نطنز که در آن غنی سازی اورانیوم در سطح ضعیفی انجام می شود، درباره اسرائیل و تسلیحات اتمی اش صحبت کنیم. و کوپر در ادامه چنین پاسخ داد؛ درباره اسرائیل باید بگویم ما خواهان خاورمیانه و در صورت ممکن جهانی عاری از تسلیحات هسته یی هستیم. به نظر می رسد خاورمیانه در صورت داشتن سلاح هسته یی منطقه یی خطرناک خواهد بود و هر وقت می گویم خاورمیانه، منظورم اسرائیل هم هست. اما مساله هسته یی ایران این است که این موضوع دارای ابهام است.
وی افزود؛ نمی دانم اگر جنگ های 50 سال اخیر را در خاورمیانه بشماریم چند تا می شود ولی طی این مدت جنگ های زیادی رخ داده است و در حال حاضر هم کشورهایی در منطقه خاورمیانه هستند که یکدیگر را به رسمیت نمی شناسند. بنابراین باز به پرسش اولم برمی گردم که ایران با اورانیوم های غنی شده در نطنز چه می خواهد بکند؟ سپس روزنامه نگار دیگری با تاکید بر اینکه سخنگوی دولت نبوده و صحبت هایش را فقط از منظر یک روزنامه نگار ایرانی بیان می کند، گفت درباره مساله هسته یی ایران وقتی اخبار را پوشش می دهد و به اظهارات افرادی نظیر البرادعی، سولانا و سایر دیپلمات های غربی توجه می کند، یک موضوعی وی را به عنوان یک ایرانی آزار می دهد و آن بازی سیاسی در پرونده هسته یی ایران است. «آقای البرادعی قبل از آنکه آخرین گزارش خود را منتشر کند دیپلمات های آژانس صحبت از آن کردند که مطالعات ادعایی که از سوی امریکا در اختیار آژانس قرار گرفته، از لحاظ سندی اعتبار چندانی ندارند. اما مدیرکل آژانس بدون توجه به این موضوع، باز هم بر لزوم پاسخگویی ایران به مطالعات ادعایی تاکید کرد و در عین حال حاضر نشدند به صراحت درباره اصالت اسناد مذکور نظر خود را بیان کنند. در چنین شرایطی است که من به عنوان روزنامه نگار نگران آینده می شوم و اینکه چه بر سر این پرونده خواهد آمد. جاده تعامل و صداقت دوطرفه است اما به نظر می رسد طرف ما در پرونده هسته یی به این موضوع بی توجه است.»
در عین حال خبرنگاری هم به این نکته اشاره کرد که روزنامه نگاران ایرانی دسترسی چندانی به تاسیسات نطنز ندارند و اتفاقاً این بازرسان آژانس هستند که در رفت و آمد به این مراکز بوده و بیشتر از جامعه مطبوعاتی ایران می دانند آنجا چه می گذرد. پس آنها بهتر می توانند پاسخ سوالات شما را بدهند.
کوپر نیز در پاسخ با بیان اینکه احترام ویژه یی برای روزنامه نگاران ایرانی قائل است، با اشاره به نشست مطبوعاتی سولانا در تهران که در سفارت آلمان برگزار شد و استقبال خبرنگاران از آن، گفت؛ همان طور که خاویر سولانا در تهران گفت ما به هیچ وجه مشکلی با برنامه صلح آمیز ایران نداریم، ما حق ایران را بر اساس پیمان ان پی تی به رسمیت می شناسیم و آماده کمک به ایران درخصوص برنامه صلح آمیز هسته یی هستیم و فکر می کنیم به سبب مسائل زیست محیطی برای کشورها داشتن برنامه هسته یی غیرنظامی خوب است و مطمئن هستم ایران توانایی این را دارد که پایگاه های هسته یی بی خطر برای محیط زیست داشته باشد. ما فکر نمی کنیم ایران در حال ساخت بمب است. آژانس بین المللی تایید کرده که در فعالیت هسته یی ایران هیچ انحرافی دیده نمی شود.
وی در ادامه با بیان اینکه برای سوخت نیروگاه بوشهر قرارداد 10 ساله یی با روسیه دارد و از این لحاظ دیگر نیازی به غنی سازی اورانیوم ندارد، افزود؛ برای ساختن یک پایگاه هسته یی شما باید در ابتدا اورانیوم غنی شده داشته باشید و اینکه چگونه آن را به سوخت تبدیل کنید. هر رآکتور یک مخلوط مختلفی از اورانیوم و مواد دیگری را برای کار کردن لازم دارد و تبدیل این اورانیوم غنی شده به سوخت به سختی غنی کردن اورانیوم است و همین طور در مرحله آخر اینکه باید قادر به ساخت رآکتور باشید که این هم برای اینکه به محیط زیست ضرر نزند به تکنولوژی پیچیده یی نیاز دارد و در غیر این صورت خطراتی خواهد داشت که هزاران نفر را خواهد کشت. در اروپا هیچ کشوری نیست که بتواند رآکتورهای هسته یی را به تنهایی بسازد و ما با کشورهای مختلف درباره ساخت این رآکتور تبادل نظر و دانش داریم و ساخت آنها خیلی سخت است و کشورهایی هم که می سازند، قطعات اصلی آن را از امریکا وارد می کنند.

دو دلیل کوپر برای وجود ابهام
مشاور ارشد خاویر سولانا در پرونده هسته یی ایران ضمن خاطرنشان کردن این نکته که «ما خیلی خوشحال خواهیم شد با ایران همکاری کنیم، اما قبلش باید از صلح آمیز بودن آن مطمئن باشیم»، گفت؛ دو دلیل برای این ابهام می گویم. آژانس هیچ انحرافی پیدا نکرده اما برخی از سوالات مطرح شده و ایران پاسخ هایی داده که قابل قبول نیست. بازرسان آژانس برای بازدید سایت لویزان رفتند اما وقتی به آنجا رسیدند، دیدند به عمق زیادی خاکبرداری شده و مقام های ایرانی گفتند می خواهند پارک بسازند. ممکن است این پاسخ درست باشد اما ما هیچ شاهدی بر درست بودن آن نداریم. دلیل دوم این است که ایرانی ها نرم افزاری را برای تشخیص تاثیر فشار بر آهن خریداری کردند و آژانس علت خرید این نرم افزار را جویا شد که ایران پاسخ داد می خواهد تاثیر تصادفات را روی همدیگر ببیند که هیچ کس در دنیا به علت گران بودن این نرم افزار از آن برای تاثیر تصادفات استفاده نمی کند. من شاهدی ندارم و عکسی هم نمی توانم ارائه کنم اما ابهاماتی وجود دارد که باید روشن شود. سپس وی در بازگشت به پرسش خود که ایران با این مواد غنی شده چه می خواهد بکند، گفت؛ اگر اینها برای استفاده از نیروگاه است، توافق ایران با روسیه برای تامین سوخت نیروگاه بوشهر برای 10 یا 20 سال است و ساخت این سوخت در انحصار روسیه است و اگر ایران می خواهد نیروگاه های جدید بسازد تا این مواد را در آنجا استفاده کند، نمی دانم آیا ایران بدون وابستگی به کشور دیگری می تواند نیروگاه هایی را که قول داده بسازد تا این مواد غنی شده را در آن به کار بگیرد یا خیر. اگر هم این کار بشود، ساخت این نیروگاه پنج سال به طول خواهد انجامید.
کوپر در پاسخ به پرسش دیگری اینکه چرا اروپا سند توافق شده در سال 2005 را که در آن سال روی چهار محور توافق شده بود، عملیاتی نکرد و آن را متوقف کرد، گفت؛ آنچه من به خاطر دارم، کمی متفاوت است. این توافق در سال 2004 در پاریس بود که در آن توافق شده بود ایران چند مساله را به حال تعلیق درآورد که در میانه این دوره ایران بار دیگر تاسیسات اصفهان را به کار انداخت. در آن مقطع ما می توانستیم موافقتنامه را متوقف کنیم ولی تصمیم گرفتیم به آن پایبند باشیم و بار دیگر ایران شروع به راه اندازی تاسیسات غنی سازی در نطنز کرد و این به آن معنی بود که تعلیق و متعاقباً توافق به پایان رسیده است. اگر به گذشته نگاه کنیم، هر دو طرف اشکالاتی داشتند اما ایران و اروپا باید تلاش بیشتری برای پیدا کردن راه حلی پایدار به عمل می آوردند. بخشی از مساله این است که برای اینکه راه حل پایداری برای برنامه صلح آمیز هسته یی ایران پیدا کنیم، مجبور هستیم امریکا را هم در این امر دخالت بدهیم. امریکا لازم است روابطش را با ایران تغییر دهد و شما هم از رابطه بهتر با امریکا سود خواهید برد. مهم بود که ما امریکا را متقاعد کنیم که در مورد مساله هسته یی ایران به گروه اتحادیه اروپا بپیوندند و این فرصتی برای هر دو طرف است.
مشاور مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه با اذعان به توانایی هسته یی ایران تاکید کرد؛ در ایران شما توانایی های هسته یی بسیاری از خود نشان دادید و نشان دادید که قادر هستید اورانیوم را غنی کنید و اگر در آینده کشوری سوخت را قطع کند، می توانید سوخت مورد نیاز خود را تهیه کنید. بنابراین زمان خیلی معقولی است که دولت ایران نگاهی دوباره به برنامه هسته یی خود بیندازد و با توجه به توانایی های خود به گفت وگوها بازگردد و توافق صورت دهد. مساله اینجاست که اگر توافقی بین ایران با دیگران انجام نشود تحریم های بیشتری علیه تهران وضع خواهد شد و حتی ممکن است تهدیدی نظامی هم علیه ایران وجود داشته باشد البته من درصدد تهدید نیستم اما این واقعیت هایی است که ما را نگران می کند و ما به برقراری روابط سازنده بین ایران و دیگر کشورها علاقه مند هستیم.