ظاهرا كلمه فدراليسم به مشام سياسی بسياری از هموطنان واژه نامطبوعی است و آن را سيستم مطمئن و مناسبی برای اداره امور كشور ما نمی دانند. موافقان و مخالفان سيستم فدراليسم بدون تجزيه و تحليل علمی، تاريخی و عينی سيستم های مختلف فدرال در بيش از بيست و پنج كشور دمكراتيك دنيا و برآورد متناسب بودن آن برای ايران ِ آينده، با اتكاء به برداشت های ذهنی، از مواضع خود با قاطعيت و گاه با تعصب دفاع می كنند.

به راستی که سخنی بی پایه تر و سُست تر از این نمی توان در سودای بازگشت به دوران پرافتخار ایلی گذشته ایران به هم بافید. یا نمی دانند و یا خویشتن را به نادانی می زنند! واژه «محروسه» هرگز برای بیان ساختار فرمانروایی در ایران و یا به جای واژه ایران که پیشینه ای دیرینه و دیرپا دارد به کار گرفته نشده است. سرزمین محروسه یا نگهبانی شده، می تواند شهری، دیاری، ایالتی و کشوری باشد. در گذشته های دورتر، سرزمینی را که امیری، شاهی و جهانگشایی برآن فرمانروایی می داشته، «مملکت محروسه» یا «ممالک محروسه» او می خوانده اند. یعنی سرزمین هایی که در «حراست» آن فرمانروا است. شیراز در روزگار سعدی، محروسه ابوبکربن سعد زنگی بود.

در ایران اقوام و ملل گوناگونی زندگی می کنند که یکی از آنها با جمعیت انبوه و سرزمین گسترده ترک ها هستند، این مردمان زحمتکش و فداکار که حافظ ایران و سرزمین خود بودند، اگر در تبار و یا با زبان با مردمان دیگر، در آن سوی مرز ها پیوند دارند، هم زمان هزاران پیوند آشکار و پنهان با اقوام و ملل ساکن در گستره ایران دارند. پیوند عاطفی آنان در صد ها سال گذشته، با تاریخ مشترک شکل گرفته و گسترش یافته است.

ملیت ها به عنوان مجموعه های انسانی با بنیان های قومی، فرهنگی و زبانی مشترک، واقعیت های تاریخی هستند که در طی قرون متمادی شکل گرفته و پرورش یافتهاند. این پدیده تاریخی در طی اعصار بطور مداوم ویژگی های ملی و قومی خود را بازتولید کرده و شرایط ثبات و پایداری تاریخی خویش را فراهم ساخته است.