nushad@web.de
یک هفته دیگر به سالروز تولد آلبرت شوایتزر، پزشک نیکوکار،فیلسوف ، نویسنده ، موسیقی دان ، وخداشناس فرانسوی ،ولی آلمانی تبار،وبرنده جایزه نوبل سال 1953 بجا مانده . بخشی ازرسانه های غرب درکنار اشاره به زندگی انسانی وی ، ازاوانتقادمیکنند که چرا آنزمان وی درمقابل سیاست استالینیستی کشورهای بلوک شرق موضع نگرفت ، و حتا اجازه داد که دربعضی ازآن کشورها یک تمبرپستی ،همراه تصویرش را چاپ کرده و بجریان بیندازند. در دهه 60 قرن گذشته نیز بعضی از رسانه های کشورهای پیمان ناتو،کوششهای صلح خواهانه و ضداتمی آلبرت شوایتزر را ،به سبب نزدیکی او به کشورهای کمونیستی معرفی نمودند ، درصورتیکه او یک نیکوکار و هومانیست مسیحی جهانوطن بود. آلبرت شوایتزر راامروزه بعضی ازمورخین،مهمترین اخلاقگرای پروتستان قرن 20 میدانند. دلیل اعطای جایزه صلح نوبل آنزمان به وی ، فعالیتهای ضداستثماری و ضداستعماری وکوشش برای تفاهم میان خلقها اعلان شد. اورا میتوان پایه گذار مدرن کمک توسعه اقتصادی به کشورهای جهان سوم نیزدانست.
بنیاد افکارواعمال نیکوکارانه او روی اخلاق مسیحی بناشده بود.او بیشتر عملگرا بود تان ظرگرا. وی نظرات تئوریک وشناختش را درعمل پیاده نمود. او میگفت که اخلاق محبت و عشق به انسان رابایداز مسیح آموخت ، احترام به زندگی یعنی عشق و محبت و ابرازهمدردی با نیازمندان .باکمک اخلاق زندگی ،اومدافع اصیل یک هومانیسم نوگردید. و نشانه عمل اخلاقی انسان ،زمانی است که هر مخلوقی ؛ گیاه ،حیوان ، یا انسان ، را مقدس بدانیم و به نیازمندان ودردمندان کمک کنیم . او یک جهانوطنی بود که با انتقاد از قدرتهای استعماری زمان خود ،پیرامون اخطارجنگ سوم جهانی ،پیام صلح را تبلیغ نمود. اودهها سال کارنیکوکارانه خودرا درآفریقا،بخشی از عملی نمودن فلسفه اخترام به زندگی میدانست . وی خواهان یک عقل گرایی عمیق وقوی نیزبود. امروزه اورانماینده رادیکال جهانبینی روزقیامت میدانند. وی 50سال برای صلح جهانی واخطار درباره احتمال جنگ اتمی کوشش نمود. اودرکنار آلبرت اینشتین و برتراند راسل ،کوشش درراه منع آزمایشات اتمی نمود.
فلسفه فرهنگ او براساس نقدفلسفه نیچه وشوپنهاوربود. اوازشوپنهاور، اراده زندگی ، را به امانت گرفت ،ولی مخالف بدبینی های اوبود.وازنیچه خوشبینی به زندگی را یادگرفت و به انتقاد از نفی همدردی اوبا نیازمندان پرداخت ، نیچه همدردی را نشانه ضعف انسان مسیحی میدانست. آلبرت شوایتزر زوال و سقوط فرهنگ درغرب را پیش بینی نمود. جنگ جهانی اول و دوم محصول این زوال فرهنگی بودند. بعد ازپایان جنگ جهانی دوم ،نظرات شوایتزر طرفداران زیادی یافت . فعالیتهای او برای کمک به آفریقا،سنبل انساندوستی بشمار می آمد. او در چهارچوب جامعه سرمایه داری یک مبارز شجاع برای صلح و خلع سلاح اتمی بود. اودرپیام های رادیویی سال 1958 از اسلو،مخالفت خود با ناسیونالیسم ، جنگ ، و کاربرد سلاح اتمی را مطرح نمود. امروزه قرارداد ضداتمی 1963 میان آمریکا و شوروی را ازجمله کوششهای اومیدانند.طبق نظر او، اخلاق تازمانیکه فقط شامل انسان باشد و حیوان و گیاه را فراموش نماید ، ناقص است. طبق اخلاق" احترام به مقوله زندگی " شوایتزر، قتل و آسیب رساندن به هر موجود زنده و یا گیاه را، عملی غیراخلاقی میدانست
آلبرت شوایتزر درسال 1875 درایالت الزاس که آلمانی زبان بود،درشرق فرانسه بدنیا آمد و درسال 1965 درکشورگابون درآفریقا درگذشت. پدر وی نیز یک روحانی مسیحی بود.درسال 1914 درحین جنگ جهانی اول، مقامات فرانسوی اورا بدلیل آلمانی بودن دستگیر کردند. اوازسال 1919 تبعیت فرانسوی گرفت. وی میان جهان فقر و جهان سرمایه، یا میان فرهنگ المانی و فرهنگ فرانسوی رشد نمود. آلبرت شوایتزر دردانشگاه به تحصیل فلسفه ،الهیات ، موسیقی ، و هنرارگ سازی ، پرداخت و در سن 30سالگی برای خدمت به نیازمندان آفریقایی به تحصیل پزشکی نائل آمد تا بتواند به مردم آنجا کمک نماید. او میگفت که به سبب فقردرجهان، ازادامه توجه به هنر وعلم درگذشت تاازطریق پزشکی بخدمت نیازمندان درآید.اوبراساس عشق به همنوع در مسیحیت ،تصمیم گرفت که به آفریقا برود . در حالیکه او خودرا برادر سیاهان میدانست،مخالفان ،اورا متهم به راسیسم و کلنیالیسم نیز نمودند. اودرآفریقا نه تنها پزشک بلکه مبلغ مسیحیت نیزبود. وی کوشید تا دراروپا ازطریق اجرای کنسرت موسیقی برای کارهای خیراندیشانه اش،پول گردآوری نماید. وی گرچه دراروپا شغل استادی دانشگاه داشت ولی آنرا برای خدمت به مردم،ترک نمود و به آفریقا رفت. او درآمد ناشی از جایزه صلح نوبل را نیز خرج کارهای درمانی درآفریقا نمود. زمانیکه پیرامون متن سنگ قبراش ازوی پرسیدند، اوبه طنز گفت ، چنانچه طعمه آدم خوران جنگل نشین شود، روی سنگ قبرش بنویسند که " آلبرت شوایتزر را خوردیم، چون او تا لحظه آخر انسان خوشمزه ای!بود " .
ازجمله آثار او – قضاوت روانی مسیح ، درباره معنی وهدف زندگی ام ، مشکل صلح درجهان امروز، تاریخ تحقیقات زندگی مسیح، فلسفه فرهنگ ، احترام به زندگی ، انتقادازاخلاق نیچه ای ، عرفان یک پیرو مسیح، درباره موسیقی باخ ، و اخباری از لامبار، هستند. مجموعه آثار 5جلدی اودرسال 1973 منتشرگردید.اودرکتاب اتوبیوگرافی اش موفق شد بطورساده به پرسشهای علمی،الهی،هنری،اخلاقی، و انتقادی بپردازد. موضوع پایاننامه او درباره فلسفه دین کانت ، و موضوع پایاننامه استاد دانشگاهی اش ، مسیحیت و راز رنج کشیدن ، بودند.
چون آلبرت شوایتزر دردهه 60 میلادی بعنوان یک مسیحی،یکی از رهبران جنبش صلح جهانی در مقابل سلاح اتمی شد،رسانه های بورژوایی اورا دوست کمونیسم نامیدند. وی میگفت که رابطه انسان نسبت به مسیح ،نوعی عرفان است. فلسفه" اشتالوگی"اورا نزدیکی وقوع دولت الهی جهانی و روز قیامت ،تعریف نموده اند.
