نگاهی گذرا به تاریخ ومبارزات پرستاری در ایران

مقدمه :

کادر درمان در بدترین شرایط ، جان خود و خانواده شان را در جهت حفظ جان مردم به خطر انداخته و در کنار مردم برای حفظ سلامت آنها ما نده اند. چه اندیشه ایی میتواند، چنین فداکاری و اوج انسانیت را به نمایش بگذارد .در حالی که جامعه درمان به خصوص پرستاران با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم میکنند. درجهان پساکرونا، ما با تحولات عظیمی روبرو خواهیم بود ،کرونا قلب نظم موجود و فرماسیون مسلط مناسبات سرمایه داری را نشانه رفته است و رهبران این مناسبات،چون مردم سر درگم و بلاتکلیف درخانه ها مانده ا ند . اما واضح است که جهان دیگری در راه است. این آهنگ زندگی پرستاران، مرا بر آن داشت ، تا از چگونگی پیدایش این گروه از زحمتکشان ،که برای انسان ها شادی و سلامتی می آفرینند سخن بگویم .

چگونگی پیدایش پرستاری در جهان :

پرستاری با توجه به معنای آن که پرستنده، غمخوار، حافظ جسم وروان انسان، ازهمان پیدایش انسانهای اولیه بوجود آمده و شکل گیری آ ن به عنوان یک ضرورت در جنگها نماد یافته است .جنگهای صلیبی در قرن سیزدهم وچهاردهم در اروپا در گرفت . بیماری طاعون و جذام گسترش یافت.بیماران توسط فرقه های مذهبی وغیره بصورت اختصاصی مراقبت می شدند .از قرن نوزدهم با گسترش صنعت و همزمانی با جنگ جهانی اول ،پرستاری وارد شکل جدیدی ازحیاتش شد . اولین آموزشکده پرستاری درآلمان ایجاد شد . رسالت اولیه آن مراقبت ازمجروحان جنگی بود. پرستارانی که در مراکز مذهبی با انگیزه انسانی در حال آموزش دیدن بودند ،قواعد سلامت و مراقبتهای پزشکی را آموختند .اولین پرستار زن ،فلورانس ناینتینگل بود که درجنگ کریمه به کمک بیماران شتافت .او سعی کرد تجارب و دستاوردهای خود را در سال 1895 در کتابی به عنوان پرستاری منتشر کند، که اولین تئوری در زمینه پرستاری بشمار میرود .که.تا ثیر بسیار زیادی در جدایی مدارس تخصصی ازمراکز مذهبی داشت .در حرفه یی شدن شغل پرستاری نیزنقش بسزائی داشت .پرستاری بصورت حرفه در سال 1933 در اتریش به نام گروه فارغ التحصیلان پرستاری اتریش تاسیس شد .و در سا ل 1899شورای بین المللی پرستاران ( icn) تاسیس شد ،که مرکز ثقل و مرتبط کننده پرستاران در سراسر جهان بود .و توسعه شغلی و حرفه ای پرستاری در سراسر جهان را پیش می برد که متشکل از 132انجمن حرفه ای ملی ی پرستاری است .اولین نشست آن در 1904در برلین بر گزار شد .مقر اصلی آن در شهر ژنو کشور سوئیس قرار دارد.تاسیس پرستاری در ایران پرستاری حرفه ای ،برگرفته از تجربیات پرستاری در کشورها ی اروپایی است .اولین مدرسه پرستاری در ایران توسط میسیونرهای مذهبی در سال 1294در ارومیه تاسیس شد .سپس در دیگر شهرها گسترش یافت . مدرک تحصیلی برای یذیرش داوطلبان سوم متوسطه بود و دوره آن در سه سال صورت میگرفت در دهه 1330 اساسنامه های آموزشگاه های پرستاری توسط وزارت بهداری در ایران تدوین شد .در سالها ی 1338-1320 آموزشگاههای پرستاری متعددی ایجاد شد .انجمن صنفی پرستاران در سال 1336تشکیل شد و این انجمن به شورای بین المللی پرستاری پیوست .در سال 1337طبق اساسنامه ی آموزشگاه های پرستاری باتصویب شورای عالی فرهنگ، مقرر گردید که پذیرش کلیه آموزشگاه های پرستاری با مدرک دیپلم صورت گرفته و تحصیل سه ساله آن معادل لیسانس محسوب گردد.در سال 1344 اولین دوره آموزش پرستاری با تاسیس انستیتو ی عالی ی پرستاری فیروزگر آغاز گردید .در سال 1354 باتصویب دوره لیسانس پرستاری در وزارت علوم ،کلیه مراکز آموزش عالی پرستاری موظف به ارائه ی دوره چهار ساله با نتشکیل برنامه متمرکز گردید.

نهاد صنفی پرستاری در ایران :

پرستاری در ایران همانند کشورهای بزرگ،توانسته،خود را از یک عمل خیرخواهانه به یک شغل مهم تا ثیر گذار و حرفه ای تبدیل کند.پرستاران همگام با کارگران و دیگر اقشار جامعه نقش بسیا رارزنده یی درجریان انقلاب 57 ایفا نمودند .درحالیکه درفیلمهای فارسی نسبت به پرستار، درکهای پدرسالارانه و تحجرگرایانه نمایش می دادند پرستاران مبارزی چون خواهران روحی آهنگران و دیگران نقشی پیشرو به حرفه ی پرستاری می دادند، که نشان از آگاهی طبقاتی آنان داشت. سه هفته بعد از به زیر کشیده شدن دیکتاتور، در تاریخ پنجم اسفند، وقتی خمینی مسئله رفتن زنان با حجاب، به وزارتخانه ها وادارات را مطرح میکند با واکنش شدید پرستاران مواجهه شده و پرستاران در مقا بل هنجار های کهنه و ارزشهای متحجر و ظهور فاشیسم اسلامی ایستاده و در تظاهرات خیابانی با شعار مرگ بر استبداد و زنده باد آزادی ،نه روسری نه تو سری ،شرکت بسیار فعالی نمود ند. اما پرستاران از تشکل صنفی ی مستقل بر خوردار نبودند و انجمن صنفی پرستاران که نهادی وابسته به حکومت بود با فروپاشی آن از بین رفت و شکل گیری تشکل نوین پرستاری با مشکلات چندی مواجه شد با توجه به این که پرستاران، بهیاران،کمک بهیاران علی رغم تقسیم کار گروهی از منافع مشترک طبقاتی بر خوردارند ،نظام و مسئولین کادر درمان با سیاست تفرقه بیانداز و حکومت کن تا جایی که می توانستند ازاین تقسیم بندی برای شکاف کادر درمان استفاده کردند. سال 1358 انجمن اسلامی که نهادی حکومتی وایدئولوژیک بود. در بیمارستانها تشکیل شد.جدا از تبلیغات ایدئولوژی، این انجمن اسلامی درشناسایی و سرکوب پرستاران آزاد اندیش، در بیمارستانها نقش داشت. در 8 تیر 1359 تحت نام «انقلاب اداری» پاکسازی و دستگیری نیروهای آزاد اندیش آغاز شد و با شروع جنگ، در 31 شهریور 135 ،پاکسازی کادر درمان به علت نیاز مبرم به پرستار از شدت آن کاسته شد.کادر درمان در بیمارستانهای دولتی مجبور شدند در جبهه های جنگ جهت مداوا ی مجروحان شرکت کنند و به این تر تیب عده یی از پرستاران در جنگ کشته شدند . پس از پایان جنگ، با پی گیری پرستاران،انجمن صنفی پرستاران در سال 1369 شکل گرفت (در دوران سازندگی تا حدودی به دلیل درخواست وامهای کلان از صندوق بین المللی،دولت وقت مجبور شد درهای سیاسی جامعه را بازبگذارد)جنبش پرستاری هم، در این مرحله فعالیت،خود را بیشتر کرد .اما این جنبش،همچون جنشهای دیگر، به سوی اصلاح طلبان گام برداشت.در سال 1373 شورای همبستگی پرستاران با هدایت دانشجویان آغاز شد .(این شورا مکاتباتی با رئیس مجلس ،وزارت بهداشت و درمان ،در خصوص جامعه ی پرستاری داشت .شورا با دانشکده های پرستاری ،جهت اتحاد در سطح کشور،مکاتبه کردند و برای گرفتن بعضی از حقوق پرستاری تحصن هایی در مجلس صورت دادند . در د یماه 1375 کمیته های پیگیری نظام پرستاری، در تبریز کار خود آغاز کرد .در دیماه 1380 قانون تشکیل سازمان نظام پرستاری با حذ ف اجباری بودن عضویت در سازمان، مورد تصویب مجلس قرار گرفت .(نا گفته نماند که عضویت در آن اجباری نیست اما همه ی کادر پرستاری در بیمارستانهای دولتی برای پیشبرد کار اداری مجبورند در این نظام عضو شوند و چنانچه پرستاری بخواهد قانونی در کشور دیگر مشغول به کار شود ،یکی از آیتم پذیرش، تائید نظام پرستاری است .و پرستار مجبور است حق عضویت خود رااز شروع کار در بیمارستان تسویه کند تا بتواند برگه تائید را دریافت نما ید)و غضنفر (محمد)میرزابیگی( رئیس کل سازمان نظام –پرستاری و عضوبسیج بود .او به مدت سه دوره ی متوالی،مشاوره وزیرکار در امور کار آفرینی واشتغال، وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و همچنین بازرس مجمع بسیج جامعه ی پزشکی کشور و معاون پرستاری وزارت بهداشت بوده است) جدا از انجمن نظام پرستاری که بسیار گسترده است،خانه پرستار نیز با اخذ مجوز از وزارت کشور،درسال 80 13بوجود آمد.این تشکلهای فرمایشی وابسته به حاکمیت ،جهت مهار انرژی پرستاران و خواسته هایشان میباشند.چرا که با حضور پنج نماینده از دولت در شورای عالی نظام پرستاری که عالی ترین هیئت تصمیم گیری این نهاد است .و این سازمانها از بودجه دولتی برخوردارند و این در حالی است که هیچ نهاد مستقلی از چنین امکانی برخوردار نیست.و همانطور که میدانیم بنیانگذار خانه پرستار هم،عضو فعا ل هئیت مدیره ی نظام پرستاری و هم دبیر کل خانه پرستار است. حاکمیت برای اینکه انرژی پرستاری را هدر داده و اعتراضات آنها را سرکوب کند از ترفند های مختلف استفاده میکند .درسالهای بعد از دهه 80 با مشخص شدن هویت این سازمانها و ماهیت اصلاح طلبان پرستاران خواسته های صنفی و سیاسی ی خودرا بطور مستقل درچارچوپ بیمارستانی ودانشگاهی بیان میکنند .نمونه های زیادی از اعتراضات را در هفته های جاری شاهد هستیم .این اعتراض و اعتصاب پرستاران برای نا کافی بودن امکانات بهداشتی، جهت سلامت و بهداشت و برای بد ست آوردن حقوق معوقه ی شان صورت میگیرد(آمل،مشهد،اهواز ،اصفهان ) وجنبه مطالباتی و سیاسی دارد.

استخدام پرستاران در ایران :

پرستا ری در ایران یک رشته آکادمیک و دانشگاهی است .تفکر غالب در وزارت بهداشت و درمان بر این ا ست که پرستارها نیاز به تحصیلات دانشگاهی ندارند . کارهایی چون دارو دادن و تزریقات را می توانند در بیمارستان ها به صورت عملی آموزش ببینند. بر مبنا ی چنین تفکری بود که در تاریخ 8/7/1393 طرحی از طرف وزارتخانه داده شد که دیپلمه ها شش ماهه میتوانند پرستار شوند ..این طرح قبلا در سال 1370 داده شد ه بود که با واکنش شدید جامعه پرستاری و حمایت پزشکی از بین رفت.این طرح،در دوره ی وزارت پزشکیان وزیر اصلاح طلب به جامعه پرستاری تحمیل شد ه است . این سیاست استخدامی ناشی از سیاست مذهبی ایدئولوژیک است که در ایران حاکم شده است. ودر واقع نظام سرمایه داری میخواهد کاهش نرخ سود سرمایه را با کاهش هزینه زندگی توده های کارگر و زحمتکش جبران نماید .وبه همین دلیل این سیاست،با قانون زدایی سعی در به زیر فرمان در آوردن جامعه، با کاهش مزد های حقیقی و افزایش نرخ استثمار بیشتر طبقه کارگر است. این سیا ست همچنین با قطع منابع مالی برای هزینه های آموزشی،درمانی و رفاهی سعی دارد سود آوری خود را ارتقا دهد.امروزه استخدام درایران بصورت های رسمی، پیمانی ( شرکتی ) و قراردادی ی 89 روزه است از.آ نجایی که قرارداد پیمانی ها در هر پنج سال تمدید میشود برای آنان،امید به امتیاز رسمی شدن وجود دارد.و با این که پیمانی ها ا زمزایا بیمه برخوردارندهر پنج سال باید ازامتحانی سخت عبور کرده و مجدداٌ گزینش شوند واین گزینش در واقع کنترل شدید کارگر در به اسارت در آوردن آنان. است چرا که در گزینش دوم ممکن است ، بنا به سلیقه گزینش کننده گان قرارداد آنها تجدید نشود اما صاحبان قراردادی های89 روزه ، کارگرانی هستند که شدیداٌ استثمار میشوند و از بیمه و بهره وری و هیچ امتیازی دیگربرخوردار نیستند آنان که ماهی هفتصدهزار تومان میگیرند در صورت تعدیل نیرو، اولین گروهی هستند که بیکار میشوند .و این گروه ،چنانچه حرکتی در جهت مطالبات خود انجام دهند ازقرار داد مجدد با آنها خود داری می شود (با چنین موقعیتی هر گونه حرکت اعتراضی کادر درمانی در صورت مطالباتی بودن هم سیاسی محسوب می شود. یاد آوری میکنم که کادر پرستاری پس از کارگران صنعتی ومعلمین، از بیشترین اعتراضات برخوردار هستند .افزایش حقوقی پرسنل درمانی،در سال جدید به قرار زیر است .پرسنل رسمی با افزایش حقوق 50 % و پیمانی 40% قراردادیها ساعتی هفت هزار تومان دریافت می کنند.پرستاران قراردادی اگر صد ساعت کار کنند 700000 تومان میگیرند و از هیچ مزایایی برخوردار نیستند .در حال حاضرپرستارا نی که با بیماران کرونا سروکار دارند ودر بخشهای intensiveکار میکنند 1 % و پرستارانی که دربخشهای غیر intensive کار میکنند ولی با بیماران کرونایی سروکار دارند7/.% به حقوقشان افزوده شد ه است.قبل از شیوع بیماری کرونا تورم 41% بود وبا افزایش 40 درصدی قیمت اجناس بعد از بیماری کرونا،در واقع حقوق آنها نسبت به تورم افزایش پیدا نکرده است و وزارت بهداشت ،حتی در چنین شرایطی از افزایش حقوق حداقلی پرستاران شرکتی و استخدام پرستاران قراردادی خودداری کرده است .و مجدداٌ آنها را با قرار داد 89 روزه به کار گرفته و دبیر کل خانه پرستار به مسئولان هشدار داده ا ست که به مطالبات پرستاران پاسخ دهند.و این در حالی است که د بیر کل خانه پرستار پس از اتمام قرار داد، پرستاران شرکتی ،هیچگونه عمل مثبتی برای پرستاران انجام نداد ه ودر نتیجه عده ای ازپرستاران بعد از اتمام قرارداد حا ضر به تمدید آن نشدند .فشار کاری در ایران برای پرستاران بسیار زیاد است (در استاندارد جهانی برای هرتخت بیمارستانی 4-3پرستار نیاز است ودرکشورهای حوضه خلیج فارس 2/5 پرستار به ازای هر تخت وجود دارد در ایران کمتر از 1پرستار به ازای هر تخت است)

استخدام دربخش خصوصی :

دربخش خصوصی همه کادر درمان تابع قانون کار محسوب میشوند . امسال افزایش حقوقی 21 % با تورم 41 % اعلام شده که حتی نماینده گان فرمایشی کارگران، توافق بر سر دستمزد کارگران را در سال 99 رد کرده و حاضر به امضای توافق سه جانبه دولت،نماینده کارفرمایان و نماینده کا رگران نشدند. و انجمن نظام پرستاری که یک تشکل فرمایشی است هیچگونه واکنشی نشان نداد . چنین سیاستی است که سالانه بیش از 700 هزار پرستار ،کشور را ترک میکنند و بیشتر به امریکا ،کانادا،و استرالیا میروند.ما قبل از کرونا با کمبود بیش از 200 هزار پرستار روبرو بودیم .رابطه ارباب و برده بر جامعه پرستاری حاکم است. بازار عرضه و تقاضا در بخش خصوصی به علت سود آوری کم، در هم ریخته است چرا که بیمار ان کرونایی برای بخش خصوصی سودآوری ندارند .بسیاری از بیمارستانهای خصوصی از پذیرش بیماران کرونایی خودداری کرد ند. پزشکان بخش خصوصی در طی این مدت ،سعی کردند حتی در محیط کار دیده نشوند . این در شرایطی است که در بخش دولتی کادر درمانی به علت کمبود نیرو، گاها بیش از 48 ساعت مشغول کار میشوند.در چنین شرایطی ،مسئولین در بخش خصوصی بدون هیچگونه نظارتی،به تعدیل نیرو پرداخته و تنها به فکر سود خود هستند.آ نان، با اخراج و تعطیلی این مراکردرمانی، به سلامت مردم بیش ازبیش لطمه می زنند. بخشهای خصوصی در ایران با وامهای سوبسید دار و از پول مردم ساخته شده اند و در شرایط بحران،حاضرنشدند تعرفه های نجومی خود را کاهش دهند به جای آن بیمارستان راغیر فعال و کادر درمانی را اخراج کردند. همانطورکه در بیمارستان آتیه ی تهران دیدیم و بیش از 8000 پرسنل بخش خصوصی در چنین شرایطی نگران بیکاری هستند

شکاف مزدی ظالمانه:

همانطور که دربحث استخدام اشاره کردیم در دستمزد پرستاران شکاف مزدی وجود دارد .و این شکاف مزدی، میان پرستاران و پزشکان ظالمانه است برای مثال به حق الزحمه پرستاران ، وپزشکان درگیر با کرونا توجه کنید .حق الزحمه کادر پرستاری برای شیفت 12 ساعته زیر چهار میلیون و حداقل سه میلیون در ماه است و این در حالی است که حداکثر حق الزحمه پزشکان ، برای همین شیفت 12 ساعته 39 میلیون تومان در ماه میباشد .در حالی که حضور پرستار بر بالین بیمار بطور مستقیم حداقل ده بار بیشتر از پزشک است جالب توجه است که نگاهی به شکاف حقوقی درایران و کشورهای دیگرنظری بیافکنیم .کمترین حقوق پرستاران ،در امریکا 52 تا 55 هزار دلار در سال و بالاترین آن 186 هزار دلار در سال میباشد بالاترین حقوق پزشکان 665 هزار دلار در سال و کمترین حقوق آنان 17 هزار دلار در سال (تفاوت حقوق پرستار و پزشک 3یا 4 برابر ) اما در ایران این اختلاف (13 تا 400 ) برابر میرسد .سیاست سوداگرانه ی حاکم بر نظام سلامت از قوانینی که خود، جهت رفع این شکاف، و کمک به پرستاران تصویب کرد، زیر پا میگذارد از جمله تعرفه گذاری خدمات پرستاری که در سال 86 به تصویب رسید و هنوز اجرا نشد ه ، برمبنای این قانون ، پرستاران درازای کاری که انجام میدهند ،حق السهم دریافت میکنند. مسئولین حتی در چنین شرایطی حاضر به اجراء آن نشدند.

وضعیت پرستاری با کرونا :

منابع مستقل، فهرستی ، بیش از صد نفر پزشک و پرستار را منتشر کرده ا ند که در اثر ابتلا به کرونا فوت کرده اند. اما درچنین شرایطی ، مقامات جمهوری اسلامی اعلام آمارها را امنیتی میدانند بنا به گفته «محمد شریفی مقدم » دبیر کل خانه پرستار به روزنامه رسالت گفت ( ما نمیتوانیم آمار را اعلام کنیم .) دلایل امنیتی کردن مرگ پرستاران و پزشکان به شرح زیر می باشد :

1-کمبود کادر درمان 2- نبود امکانات و وسایل بهداشی 3- شیفهای فشرده اجباری 4- کمبود تخت در بخش آی سی یو 5 - حجم کار زیاد 6- استرس کار هم گام با آینده نامشخص کاری پرستاران (که نماد آن را برتعدیل نیرو هم اکنون نیز شاهد هستیم ،) و..این محدودیتها و ضعف ها باعث می شود که رژیم آمار مرگ پرستاران و پزشکان را امنیتی کرده و از دیدها پنهان کند لازم به یاد آوری است که چنین وضعیتی دستاورد نظام سرمایه داری میباشد که با سیاست نئو لیبرالیستی، هزینه های آموزشی،درمانی،عمرانی ،ورفاهی سطح عمومی جامعه را تنزل داده بر هزینه تسلیحاتی می افزاید نمونه بارز چنین سیاستی درایران این است که صدها تخت icu دربخش خصوصی به بیماران کرونایی تعلق نمیگیرد . سیاست دولت حمایت از بخش خصوصی و کار فرما است .رژیم نه تنها سیاست سرکوبگرانه و فاشیستی خود رابرعلیه کارگران تغییر نداده است ،بلکه با نرخ تورم 41 %حقوق کارگران را تنها 21 % افزایش داده است .درچنین شرایطی حقوق کادر درمان و کارگران و بخشی از مطالبات پرستاران ،در بعضی از شهرها از جمله اهوازدر اسفند ماه پرداخت نشده است .امنیت شغلی دغدغه بسیاری ازپرستاران می با شد. با این وجود هر پرستاری پس از شیوع کرونا به اندازه سه پرستار کار می کند. با شیوع کرونا ساعت کار پرستاران افزایش یافته ،اما تغییری در و ضعیت شغلی و دستمزدآنها ایجاد نشده است . وزارت بهداشت با بیشرمی برای جبران کمبود پرستاران ، فراخوان جذب ،با قرداد 89 روزه داده است .درواقع همانطور که گفته شد دولت که نماینده سرمایه داران است حاضر نشد وضعیت شغلی و استخدامی پرستاران را بهبود دهد سعید نمکی وزیر بهداشت دولت،وعده سر خرمن داد به پرستارانی که به مراقبت از بیماران کرونایی مشغولند در اولویت استخدام قرار خواهند گرفت و خامنه ایی اعلام کرد «مدافعاان سلامت » «شهید خدمت» شناخته خواهند شد .در جواب او پزشکی وصیتی به فرزندش میکند که صحبت اکثریت کادر درمان است او میگوید (به هیچ عنوان حاضر نیست مرگی که غیر مستقیم در سفره کادر درمانی قرار داده شد ه است را با نام شهید بپذیرد. ) نرجس خانعلی زاده پرستار 25 ساله ،اولین پرستاری که مرگش را با کرونا تائید کردند، هنگام انتقال به بخش ویژه، نگاه مضطربش فراموش شدنی نیست .دوستی که او را همراهی می کرد ازهیچ امکان پیشگیری بهداشتی برخوردار نبود عدم اطلاع از شیوع بیماری که توسط رژیم مخفی نگه داشته شده بود، عامل مرگش بود .رژیم سرکوبگر به جای فراهم کردن امکانات ،به سرکوب.ادامه میدهددرنتیجه به علت نبود امکانات بهداشتی و مشکلات معیشتی پرستاران در چند شهر به اعتصاب و اعتراض می پردازند«عاطفه مسعودی » پرستار بیمارستان امام رضا ی مشهد به دلیل «فعالیت صنفی» ودر ظاهربه دلیل پایین بودن نمره ارزشیا بی اش اخراج شد .ذر حالی که 14-10ماه کارانه و اضافه کاری پرستاران پرداخت نشده است ،پرستاران برای حفظ جان مردم پر تلاش تراز قبل کار میکنند

کرونا و مطالبات پرستاری:

کادر پرستاری پس از کارگران صنعتی ومعلمین یکی از معترضترین صنف ها است ، که در جهت حقوق خود درعرصه سیاسی و مطالباتی حضور فعال داشته وخواسته های اصلی آنها در سال گذشته استخدام پرستاری،رفع تبعیض دردستمزد ،تسریع در پرداخت کارانه و اضافه کاری چندین ماهه، حذف اضافه کاری اجباری ،استاندارد سازی خدمات پرستاری ،تعیین استاندارد تعداد پرستار به نسبت بیماربوده است . (ایران برای رسیدن به استاندارد جهانی با کمبود 290هزار پرستار مواجه است در حال حاضر به ازای هر هزار نفر در ایران تنها سه پرستار مشغول به کارند ) علیرضا زالی فرمانده عملیات مدیریت بیماری کرونا ،در نامه ای به سازمان برنامه و بودجه، درخواست کرد که پزشکان ،پرستاران و کارکنان ز حمتکش بیمارستانها و مراکز بهداشتی -درمانی ،مسئول مبارزه با کرونا ،در زمره مشاغل سخت ،رده بندی شوند و آسیب دیدگان در زمره «ایثارگران »به شمار آیند در طی دو ماه بعد از شیوع ویروس کرونا ما ،شاهد اعتراضات پرستاران، در بعضی شهرها برای تجهیزات و ماسک غیر استاندارد و نبود تجهیزات بهداشتی بودیم .که حتا در این شرایط سرکوب شد ودر گیلان و اهواز عتراض به در خواست استخدام از قرار دادی به رسمی بدون پاسخ ماند .

تبعیض جنسیتی در شرایط سخت کرونا :

به گفته سازمان بهداست جهانی ،هفتاد درصد نیروی شاغل در بهداشت و درمان در دنیا را زنان تشکیل میدهند .در ایران شمار پرستاران به 90 % میرسد. از اینرو کمی حقوق پرستاران ،علاوه بر تبعیض شغلی ،نشانه تبعیض جنسیتی هم هست. ما سالانه درایران 6 هزار فارغ التحصیل پرستاری داریم که 13 % فارغ التحصیلان مردهاهستند که از آن میا ن 10% در کادردرمان وارد میشوند جهانی شدن سرمایه و سلطه نئو لیبرالیسم در ایران تغییرات ساختاری در موقعیت زنان و استفاده از نیروکار آنان ایجاد کرده و بر جنبه های اقتصادی خانواده تا ثیرگذاشته است . تعدیل اقتصادی، وخصوصی سازی ،وتورم عواملی هستند که چرخ زندگی خانواده ها با کار یک فرد به حرکت در نمی آید وبه این ترتیب در ایران امروز، زنان به مقیاس فراوان وارد بازار کار شده ا ند. و با این وجود،آ پارتاید جنسیتی شدیدی در عرصه مشاغل زنانه و مردانه به شدت اعمال می شود و هیچ گونه امنیت شغلی برای زنان وجود ندارد نا امن ترین کارهای استخدامی در قرار داد 89 روزه،قرار داد های پیمانی و کار در بخش خصوصی، به زنان تعلق دارد. چون همانطور گفته شد 90 %کادر پرستاری را زنان تشکیل میدهند و در جامعه ای که در برابر چهار زن تحصیل کرده یک نفر بیکار است و براساس داده های مرکز پژوهش های مالی تامین اجتماعی ، نرخ بیکاری زنان تحصیل کرده 25%است.زنان شاغل در ایران با نداشتن بیمه و دادن، چکها و سفته های بدون امضا،وقراردادهای کوتاه مدت کار برای پذ یرفته شدن درکار باید از سد گزینش هم عبور کنند، این زنان علاوه بر کار در بیمارستان، در اقتصاد زیر زمینی نیز نقش بسیار زیاد دارند عده ای از آنها پس از کار در بیمارستان،به کارخانگی از جمله درست کردن شیرینی جات و فروش آن و کار دستی و گاهن همراه با مرد خانواده در کار کشاورزی و باغداری بدون آنکه ارزش افزوده ی آن ها در هیچ آماری به حساب آید نقش دارند .زنان شاغل در بیمارستان ها در حالیکه در منزل برای نگه داری فرزندان و تامین غذای آنان تلاش میکنند ،در حالیکه اکثریت مردان بعداز اتمام کاردرپانسیون بیمارستان می مانند و زمان بیشتری برای استراحت دارند زنان مجبورند برای انجام کارهای منرل محیط بیمارستان را ترک کرده و خود را در معرض انتقال ویروس به خانواده قرار دهند که این مسئله فشار روحی زیادی را بر آنها وارد میکند مجموعه ی این وضعیت که در هیچ صفحه یی ثبت نمیشود و مشمول هیچ قانون کاری نیست بر مهره کمر و گردن و پا فشار میآورد که در دراز مدت برسلامت آنها تاثیر جبران ناپذیر ی می گذارد و جمهوری ااسلامی در طی چهل و یک سال،همچون رژیم گذشته با دیدگاه نئو لیبرالی خود که همگام با تحجر مذهبی میباشد سعی در نهادینه کردن فرودستی زنان در جا معه و به خصوص جامعه ی پرستاری داشته است اما پرستاران از اسفند 57 با شرکت برعلیه حجاب اجباری در مقابل فرمان خمینی و شرکت در اعتراضات سیاسی و مطالباتی و در مقابل سرکوب ایستاد ه و با آپارتاید جنسیتی مبارزه کردند .حق گرفتنی است .بیش از نیمی از کادر درمان ایران را پرستاران زن تشکیل می دهند .و با بیماری کرونا پرستاران نشان دادند که در خط مقدم ، مقابل با همه گیری تهدید کننده سلامت جامعه بوده اند آیا در چنین شرایطی نباید از هویت مستقل خود در تشکلی آزاد و مستقل در جامعه برخوردار باشند؟. آنها علی الرغم طولانی شدن معوقات ،باز بر بالین بیمار دلسوزانه به کار پرداتخته و در مرحله همه گیری کرونا سلامت خود را نیر به خطر انداختند . آیا فرزندان آنان حق خوب زیستن و بهره مند شدن از آموزش خوب را ندارند .؟ آیا پرستاران که در لحظات سخت بر بالین بیمار حضور می یابند تا بیماران و خانواذه های آنها را از آرامش بر خوردار کنند نباید پس از باز نشستگی از آرامش زندگی که پیوند تنگا تنگی با در آمد آنها دارد بر خوردار باشند .یافته ها حاکی از وجود شکاف های قابل توجه دربین تعداد نیرو ی کار پرستار و حوزه های اولویت، .برای سرمایه گذاری در آموزش و، استخدام پرستار وجود دارد ..با همه تلاش ها و سلحشوری پرستاران،آیا آ نان نباید در محیط ایمن به فعالیت مشغول باشند و از تجهیزات بهداشتی لازم برای سلامتی خود برخوردار باشند .در حالیکه پرستاران بر بالین بیمار حضور می یابند و برای زدودن درد و رنج آنها تلاش می کنند، آ یا زمانی که خود وفرزندان شان بیمار می شوند باید دغدغه چگونگی هزینه درمان آنها را داشته باشند ؟ در حالیکه تلاش مستمر پرسدتاران برای غلبه بر ترس و اضطراب بین بیماران و جامعه وجود داردآیا نباید نگرانیها و چالش های شخصی شان را که برای خانواده خود دارند از بین ببریم؟پرستاران زن که 90 %پرستاران جامعه را تشکیل می دهند، در حالیکه با حس زیبا ی زنانه و مادرانه در محیط کار به مداوا ی بیماران می پردازند آیا باید در امد کمتری از دیگر اقشار جامعه و مردان در محیط کار داشته باشند ؟ آیا دغدغه فکری پرستاران برای گذارندن زندگی به سلامت و درمان جامعه لطمه نمی زند؟ دولت افزایش هزینه های سازمان های بیمه گر را عامل بر هم خوردگی ساختار نظام اقتصاد سلامت کشور میداند آیا نپرداختن مطالبات و معوقات پرستاری عاملی برای دغدغه های زندگی پرستاری نخواهد بود و آیا این دغدغه ها ،بر نظام سلامتن تاثیر منفی نخواهند داشت .؟ پرستاری ،جزء مشاغل سخت و زیان آوراست... کار شیفتی در شب ، آلاینده های محیطی و فشار ذاتی کار، صدمات و عوارض متعدد جسمی،حقوق و مزایا ی کم، حجم زیاد کاراز دلایلی هستند که کار پرستاران را سخت و زیان آور کرده است . فشار کار و حاکمیت بیماری کوید 19،مسئله مرگ و زندگی پرستاران است .اگر تا دیروز مطالبات صنفی پرستاران خواسته ی آنها بود امروز، مسئله امنیت جانی پرستاران در اولویت قرار می گیرد.آیا با این حجم ازفشار کار، نباید پرستاران دیگر را استخدام کرده وبا جذب پرستاران پیمانی و قراردادی.از شدت فشارکار پرستاران بکاهیم .آیا در شرایطی که به ازای هر تخت در کشورهای مجاور 2/5پرستار و در ایران به ازای هر تخت کمتر از یک پرستار داریم در شرایط بحران کرونا که هرپرستاری به جای چند نفر کار می کنند آیا نباید مطالبات آنها را تحقق بخشیم ،تا حوزه سلامت آسیب کمتری ببیند ؟

May 5, 2020