در اینجا بحث از شرایط ِ مشخص ِ ایران و راه ِ نرفته است، و نه از جامعه های پیشرفته و راه ِ رفته، با رویکردی به این گفته ی تکامل گرایانه ی مارکس که کشورهای عقب مانده در کشورهای پیشرفته آینده ی خود را می بینند. یعنی راه ِ نرفته برای آنکه به مقصد و غایت اش برسد، چاره ای جز گذار از شاهراه ِ تکامل ندارد. از این رو، مانند ِ هر پرسش ِ شناخت شناسانه وآینده نگرانه ای، دو پاسخ در مقابل ِ پرسش ِ بالا وجود دارد. یک پاسخ ِ ایده آلیستی متافیزیکی ِ خیال بافانه و در واقع اراده گرایانه، ویک پاسخ ِ ماتریالیستی دیالکتیکی و تکامل گرایانه( مارکسیستی).
پاسخ ِ ایده آلیستی متافیزیکی ِ اراده گرایانه و غیر ِ تکاملی، راه ِ غیر ِ سرمایه داری را پیشنهاد می کند، و پاسخ ِ تکامل گرایانه ی مارکسیستی، راهی غیر از شاهراهی که ماتریالیسم ِ تاریخی بنابر عقلانییت ِ تئوریک اثباتی اش ترسیم کرده، یعنی راه ِ رشد ِ قانون مند ِ سرمایه داری نمی شناسد و پیشنهاد نمی کند.
اما، برای آنکه بدانیم راه ِ غیر ِ سرمایه داری چیست، باید نخست بدانیم راه ِ رشد ِ سرمایه داری چگونه راهی است و چه مشخصه هایی دارد تا سپس راه ِ خلاف ِ آن را شناسایی کنیم.
راه ِرشد سرمایه داری با چند مشخصه ی اصلی شناخته می شود .
مشخصه ی یکم :
یک طبقه ی تاریخی ( بورژوازی) قدرت ِ سیاسی و مالکییت بر ابزار ِ تولیدرادراختیار دارد. بورژوازی مالکییت بر ابزار ِ تولید و قدرت ِ سیاسی را به نیروی خود کسب نموده و در فرایندی دراز زمان هم ابزار و نیروهای تولید را رشد داده و از ساده به پیچیده فرابرده و هم قدرت ِ سیاسی ِ خود را تحکیم بخشیده است. رشد و تکامل ِ نیروهای مولد از همان آغازگاه ِ پیدایش ِ نظام ِ بورژوایی، طبقه ای را آموزش و پرورش داد که در ابتدایی ترین و ساده ترین حالت اش به عنوان ِ نیروی کار ِ کمکی ِ تولید ِ سرمایه داری،و در فرایند ِ تکامل ِ نظام و تکامل ِ خود به عنصر و نیروی اصلی ِ تولید و نیروهای مولد، و در نهایت به دلیل ِ سلب ِ مالکییت ازنتایج و فرآوردهای نیروی کارش توسط ِ سرمایه و بهره کشی از آن، به همستیز ِ اصلی ِ نظام به عنوان ِ تنها طبقه ی انقلابی ِ تعیین کننده ی ادامه ی مسیر ِ تکاملی ِ تاریخ تبدیل گردید. خود ِ این همزیستی و همستیزی که عامل ِ فرارفت ِ جامعه ی انسانی در کلییت ِ آن به مرحله ی عالی تری از تکامل اجتماعی است ، مدیون ِ نظام ِ بورژوایی و راه ِ رشد ِ سرمایه داری است.
نظام ِ بورژوایی در جامعه هایی که ساز و کار ِ اقتصادی اجتماعی ِ سرمایه داری را گسترانید، توانست نظام ِ پیشین ِفئودالی پدرشاهی را به گورستان ِ تاریخ بسپارد.
مشخصه ی دوم: را ه ِ رشد ِ سرمایه داری( بورژوایی) همزمان با رشد و تکامل ِ نیروهای مولد و واپس راندن ِ ایدئولوژی ِ فئودالی، دو ایدئولوژی ِ نوین ِ متناسب و همسو با دوران ِاجتماعی اقتصادی ِ نوین و درعین ِ حال ناهمگون و ناهمساز با یکدیگربه وجودآورد. ایدئولوژی ِ بورژوایی، و ایدئولوژی ِ پرولتاریایی. تا زمانی که نظام ِ بورژوایی به موجودییت اش ادامه دهد این دو ایدئولوژی نیز در کنار ِ هم، و به روش ِ مسالمت آمیز به تبلیغ و ترویج ِ باورها، ایده ها، و جهان بینی و جهان شناسی ِ متفاوت و متضاد ِ خود ادامه می دهند، و هرچه زمان به جلو می رود و دانش و آگاهی ِ انسان ها افزایش ِ کممی و کیفی پیدا میکند، ایدئولوژی ِ پرولتاریایی که در آموزش های تئوریک ِ مارکسیستی بیان ِ خود را پیدا می کند برایدئولوژی ِ بورژوایی برتری و شمول ِ بیش تری یافته و در نتیجه ی این برتری و شمول ِ ایدئولوژیک، هم تمایل ِ عمومی و هم به ویژه تمایل ِ طبقاتی به برقراری ِ سوسیالیسم و کمونیسم افزایش یافته و جهان شمول خواهد شد. این شمولییت و عمومییت، هم محصول ِ صنعت و تکنولوژی و تمدن ِ راه ِ رشد ِسرمایه داری است که بنابر سرشت و گرایش ِ جهان شمول ِ سرمایه انحصار طلبی و تمامییت خواهی نمی شناسد، و هم مدیون ِ دموکراسی و آزادی های سیاسی ِ نظام ِ بورژوایی که حد و منع ِ طبقاتی برای بهره مندی از این آزادی ها قائل نشده است. در واقع، این نظام و این راه ِ رشد، خط ِ قرمزی جز تعرض به مالکییت ِ خصوصی بر ابزار ِ تولید به مثابه ِ یک حق ِ تاریخی- دورانی و طبقاتی ندارد، که به هر طریق و با هر وسیله ای از آن دفاع می شود. خط ِ قرمزی که با گذشت ِ زمان و با تکامل ِ هرچه بیش تر ِ نیروهای مولد و مناسبات ِ تولید کم رنگ و کم رنگ شده تا با یک خیزش و تعرض ِ عمومی و اجتماعی به آن، به تملک ِ اشتراکی- اجتماعی ِ جامعه درآید و تغییر ِ ماهییت دهد. تغییر ِ ماهییتی که درفاز و گام ِ نخست سوسیالیسم، ودر آخرین مرحله از تکامل ِ اجتماعی کمونیسم خواهد بود.
به این مساله نیز باید توجه داشت که وقتی می گوییم راه و راه ِ رشد، منظورمان مسیری است هدف مند و غایت مند که باید طی شود، و چون هم پشتوانه ی مادی و تکنیکی دارد،هم بردموکراسی و آزادی های سیاسی متکی است، ناگزیر حرکتی است بی وقفه، برگشت ناپذیر، رو به پیشرفت و تکامل گرا. یعنی در فرایند ِ حرکت و پیش رفت،« خود راه بگویدت که چون باید رفت»! که در اینجا راه شامل ِ هم راهی است که باید طی شود و هم رهروی که باید با تجهیزات ِ از پیش حاضر و آماده راه را تاغایت ونهایت اش طی کند.
مشخصه ی سوم: غایت مندی ِ راه ِ رشد ِ سرمایه داری.
با برداشت از تعبیر ِ تکامل گرایانه و آینده نگرانه ی مارکس می توان گفت که: غایت ِ راه ِ رشد ِ سرمایه داری و حتمییت ِ آن از نظرگاه ِ تئوریک، آینه ای است که بشرییت آینده ی خود را در آن می بیند. ادامه دارد
بخش ِ بعدی: راه ِ غیر ِ سرمایه داری.
نظر شما پس از بازبینی توسط مدير سايت منتشر خواهد شد
