majidsedghi@yahoo.com
امانوئل ریوا , بازیگرتئاتروسینمای فرانسه که در ۸۵ سالگی نقش یک زن سالخورده درشرف مرگ را درفیلم (عشق) ساخته ی میشل هانکه فیلمساز اتریشی بازی کرده بود ۲۷ ژانوبه درسن ۸۹ سالگی دیده از جهان فروبست . این فیلم به این دلیل که ا ز زاویه ای تازه به موضوع عشق و مرگ نگریسته بود در زمان نمایشش درسال ۲۰۱۲ بسیار مورد توجه قرارگرفت ولی آنچه که بیشتر فیلم را متمایز میسازد علاوه برکارگردانی سنجیده هانکه, بازیهای فوق ا لعاده دو بازیگراصلی فیلم امانوئل ریوا و ژان لویی ترین تینیان بود که درآن سال به ترتیب ۸۵ و ۸۱ ساله بودند . فیلم عشق روایت تلخ – اماواقعی – دوران همراه با رنج و درد سالخوردگی است که درپایان به مرگ منتهی میشود . چیزی که امانوئل ریوا نیز سرانجام در زندگی واقعی آنرا پذیرفت .
امانوئل ریوا با نام اصلی پولت ریوا در ۲۴ فوریه ۱۹۲۷ در شهر ووژ فرانسه در یک خانواده طبقه متوسط کارگر که دراصل ایتالیایی بودند به دنیا آمد. درنوجوانی آنچنان شیفته ی تئاتربود که بیشتراوقات خود را به خواندن آثار تئاتری می پرداخت . او برخلاف میل والدینش به یک گروه آماتور تئاتر به نام رومیر مان ملحق شد . درسال ۱۹۵۳ زمانی که به پاریس رفت د ر دنشکده ملی هنر وتکنیک های تئاتر – که یکی از یازده مدرسه تثاترملی درفرانسه ا ست – نامنویسی کرد . نخستین نقش تئاتری اش بازی در نمایشنامه ( فهرمان و سرباز ) اثر معروف جرج برنارد شاو به کارگردانی رنه دوپویی بود که درششم نوامبر ۱۹۵۴ برروی صحنه رفت .
هیروشیما , عشق من
امانوئل سپس در نمایشنامه های بسیاری بازی کرد ولی زمانی که آلن رنه فیلمساز مشهورفرانسوی تصویراورا برروی یک پوستر تبلیغاتی برای یک نمایشنامه دید اورا برای بازی درفیلم آینده اش به نام ( هیروشیما عشق من ) نوشته ی مارگریت دوراس در نظرگرفت و امانوئل شاید به این دلیل که نمی خواست از تئاتر دوربماند با کمی تردید آنرا قبول کرد . وی پیش ازین نقش کوتاهی را درفیلم ( خانواده بزرگ ) ساخته ی دنی دولا راتلیه بازی کرده بود . دیگر بازیکنان این فیلم ژان گابن پی یربراسو و برنارد بلیه بودند .
هرچند نام امانوئل برای تماشاگران تئاتر بسیار آشنا بود ولی درحیطه ی سینما فیلم هیروشما عشق من بود که نام اورا پرآوازه ساخت. این فیلم روایت بازیگری ا ست که برای فیلمبرداری فیلمی درباره هیروشیما – سیزده سال پس از فاجعه ی بمباران هیروشیما در ششم اوت ۱۹۴۵ – به این شهرمی رود ودر خیابان ها پرسه می زند و درهمین حال با یک جوان ژاپنی آشنا می شود. منتقدان بازی اورادراین فیلم ستودند و همین موضوع باعث شد وی به بازی دردیگرفیلمهای سینمایی راغب شود . امانوئل سپس نقش قابل توجهی را درفیلم ( کاپو ) ساخته ی جیلو پونته کوروو بازی کرد. سوزان استراسبرگ و لوران ترزیف بازیگران دیگرفیلم بودند . فیلم مهم دیگراو ( لئون مورن کشیش ) ساخته ی ژان پیر ملویل اقتباس از یک رمان فرانسوی به همین نام نوشته ی بئاتریک بک بود که با فروش خوبی درسینماهای فرانسه و دیگرکشورهای اروپایی روبروشد .
درسال ۱۹۶۲ امانوئل برای ایفای نقش درفیلم ( ترز دکرو ) ساخته ی ژژ فرانژو در جشنواره سینمایی ونیز جایزه افتخاردریافت کرد این فیلم اقتباس از داستانی نوشته ی فرانسوا موریاک بود . فیلیپ نواره و سامی فری عهده دارنقش های دیگرفیلم بودند . امانوئل سه سال بعد درفیلم دیگری از این کارگردان به نام ( توماس شیاد ) بازی کرد . فیلمنامه این فیلم را ژان کوکتو نوشته بود.
او سپس از صحنه ی سینما دورشد و بسیاری از پیشنهادهای بازی درفیلمها را نپذیرفت و فعالیت خود را معطوف به بازیگری درتئاترو همکاری با کارگردانانی چون ژاک لاسال , روژه پلانشون و یا کلود رژی کرد ولی وسوسه بازیگری درسینما اورا رهانکرد . در دهه ی هشتاد در آثاری چون ( آزادی , شب ) ساخته فیلیپ گارل و ( چشمها , دهان ) ساخته ی مارکوبلوکیو ظاهرشد . فیلم معروف دیگر او درسال ۱۹۹۳ ,اولین سه گانه ی مشهور کریستف کیشلوفسکی به نام سه رنگ : آبی ( پیش از سفید و قرمز ) نام داشت . او دراین فیلم نقش مادر ژولیت بینوش را بازی میکرد .
درخشش دوباره با (عشق)
امانوئل در ۸۵ سالگی این فرصت را یافت که با فیلم ( عشق ) درکارنامه هنری اش درخششی دوباره داشته باشد . یک فیلم درام درباره ی بیماری , پیری و مرگ .این فیلم نخل طلای شصت و پنجمین جشنواره کن را نصیب او ساخت و نیز در جشن سالیانه سینمایی سزار جایزه بهترین فیلم را گرفت ضمن آنکه نامزد بهترین فیلم خارجی درمراسم اسکار بود . امانوئل همچنین نامزد جایزه بهترین بازیگردراین مراسم بود ولی این جایزه به جوان ترین بازیگرسینما کونزلی والیس 9 ساله بخاطربازی درفیلم ( جلانوران حیات وحش جنوب ) ساخته ی بن زابتلین تعلق گرفت . امانوئل درفیلم (عشق) درنقش یک معلم پیانوی هشتاد ساله ظاهرمیشد که اکنون دچارسکته مغزی شده وهمراه همسرش که او نیز درکهنسالی بسر میبرد زندگی دردآوری را تجربه می کنند و تنها چیزی که آنها را زنده می کند نیروی عشق است .
آخرین فیلم امانوئل ( پاریس پابرهنه ) به کارگردانی فیونل گوردون و دومینیک آبل محصول فرانسه و بلژیک است که نمایش آن درماه مارس خواهد بود وعنوان انگلسی آن (گمشده درپاریس) است.
