پیروزی اراده

majidsedghi@yahoo.com

درخشان , خسته کننده وبد , خیره کننده و جذاب . فیلم پیروزی اراده (1935) ساخته ی لنی ریفنشتال یکی از معماهای تاریخ سینماست .این مستند بلند سیاه وسفید درباره برگزاری کنگره حزب نازی آلمان در سال 1934 , به سفارش پیشوای آلمان ساخته شد و هرچند یک فیلم تبلیغاتی است که درواقع بازیگراصلی آن آدولف هیتلر بشمارمی رود (هیتلر دراین فیلم مستند گویی در مقابل یک آینه به حرکات نمایشی می پردازد ) ولی آنچه که به فیلم اعتباری والا می دهد ساختار ستایش برانگیز آن است که به آن جلوه ای فراتراز یک فیلم مستند می دهد .
آیا پیروزی اراده یک مستند درخشان نوآورانه است , آیا یک شاهار تبلیغاتی است , یک اثر هنری است و یا به سادگی چنانچه زروموستل ( بازیگرسینما و تئاتر آمریکا ) گفته بود یک نامه عاشقانه به هیتلراست. ریفنشتال (2003-1902) که علاوه برکارگردانی تهیه فیلم را نیز برعهده داشت بعدها جنبه سیاسی فیلم را تکذیب کرد و یاد آورشد فیلمش تنها یک سینما وریته ( سینما- واقعیت ) است . مستندی که برای به تصویردرآوردن گزارش کنگره سه روزه حزب نازی برنامه ریزی شده بود.



ریفنشتال برای ساخت این مستند یک ارتش کوچک از تکنسین ها ی یونیفورم پوش و 16 دوربین فیلمبرداری دراختیارداشت والبته شهر نورنبرگ – یکی از شهرهای صنعتی و علمی آلمان – نیز که کنگره حزب نازی در آن برگزارمیشد و مردمی که برای پیشوا فریاد شادی می کشیدند خواسته های کارگردان را برآورده میکرد. این مستند همچنین هنرمعماری آلبرت اشپر , معمارمشهورآلمانی و وزیرتسلیحات و مهمات رایش سوم - دربخشی از جنگ دوم جهانی - را نشان می دهد. اشپردر طراحی و ساخت استادیوم تسیلینفلد در نورنبرگ با گنجایش 340 هزار تن سهم بسزایی داشت . نماهایی از رژه حزب ناسیونال سوسیالیست آلمان که دراین استادیوم برگزارشد از نمونه های درخشان درتاریخ سینما محسوب می شود .علاوه بر آن , ریفنشتال برای آنکه فیلم را پرشورترنشان دهد از تراولینگ استفاده کرده بود .
پبروزی اراده همچنین یک محصول ارگانیک از تاریخ سینماست .دراین فیلم ریفنشتال کم و بیش تحت تاثیر فیلم های صامت فریتز لانگ ( مانند متروپلیس-1927 ) و یا رزمناوپوتمکین ( سرگئی ایزنشتن -1925) بود. با این تفاوت که دو فیلم نامبرده به لحاظ محتوا بکلی با فیلم ریفنشتال تفاوت داشت. به عنوان نمونه می توان از رزمناوپوتمکین نام برد که به رغم کارگردانی استادانه و نیز تدوین و تصویرهای گویا یک فیلم تبلیغاتی برای رهبران اتحاد جماهیر شوروی سابق بود . شاید بتوان پیروزی اراده را یک نمونه تبلیغاتی آلمانی از فیلم رزمناو پوتمکین دانست . تفاوت دیگراین دوفیلم علاوه برداستانی بودن فیلم استفاده کارگردان از درام درفیلم بود درحالی که ریفنشتال در پیروزی اراده قصد اسطوره سازی پیشوا را با بهره گیری از شگردهای زیبایی شناسی در سینما داشت . بخشی از این فیلم زمانی که اعضای سازمان جوانان هیتلری را نشان می دهد یاد آور برخی از فیلمهای موزیکال قدیمی هالیوود است که توسط بازبی برکلی طراحی شده بود . برکلی طراح رقص و کارگردان فیلمهای معروفی چون دختر زیگفیلد , مرا آقا خطاب کن , و پری دریایی میلیون دلاری بود که از نمونه های درخشان فیلمهای موزیکال هالیوود بشمار می روند. ریفنشتال نیز همانند برکلی به اهمیت صدا واقف بود. موسیقی در پیروزی اراده تقریبا درسراسر فیلم شنیده می شود که گاه به اوج خود می رسد , به ویژه در صحنه هایی که با نماهایی از پرچم های نازی که به وسعت یک دریاست همراه است ویا زمانی که ارتش نازی در برابرهیتلر رژه می رود.
قدرت سینما
پیروز اراده , نمایشی از قدرت سینماست . کنترل از طریق تمرین ها , بهره برداری از فیلمبرداری بادوربین به دست و جمعیتی که فریاد می زند : یک ملت , یک رایش , یک پیشوا.
چهره منفورجنگ پس ازشکست هیتلر, ریفنشتال را رها نکرد و تا مدتها به دلیل ساخت این فیلم به او برچسب همکاری با نازی ها دادند و مدتی طول کشید تا بی گناهی اوثابت شود. درواقع هنرفیلمسازی وی باعث شد تا از باراین اتهام ها رهایی یابد . سوزان سونتاگ , نویسنده , نظریه پرداز ادبی و فعال سیاسی آمریکایی در ششم فوریه 1975 در مطلبی با عنوان ( فاشیسم فریبنده ) که در The New York Review of Book جاپ شد , هنرریفنشتال را جدا از گذشته او دانست . جان سیمون منتقد و نویسنده ادبی نیز در نقدی بر فیلم پیروزی اراده از ریفنشتال به عنوان یکی از هنرمندان فوق العاده بزرگ سینما نام برد . نشریه ی Film Culter تصویروی را روی جلد شماره بهار 1973 خود چاپ کرد و با دوازده مطلب دراین شماره از او ستایش کرد. کن کلمان عضو کمیته آرشیوفیلم آنتالوژی نیز درمطلب خود پیروزی اراده را به لحاظ ساختاری ,مستندی جدا از مستندهای دیگرخواند .نشریه ی مزبوریک نشریه آمریکایی بود که درسال 1954 توسط آدولفاس مکاس و برادرش جوناس مکاس منتشرشد و بیشتر به دلیل درج مطالبی در باره سینمای پیشرو مشهوربود . این نشریه درسال 1996 تعطیل شد .
فیلمهای ضد نازی
پیروزی اراده دستمایه ای برای سینمای آمریکا درساخت فیلمهای ضد نازی که اغلب با طنز همراه بود شد که سرآمد آنها فیلم معروف دیکتاتوربزرگ ( چارلی چاپلین -1940 ) است . دو فیلم ( فرزندان هیتلر)ساخته ی ادوارد دیمیتریک و ( مرد دیوانه هیتلر ) ساخته ی داگلاس سیرک ,هردو شتابان و با بودجه اندکی درسال 1943 ساخته شد .درفیلم نخست نوجوانان آلمانی را درکنگره نورنبرگ نشان می دهد ودرعین حال داستان بهسازی نژادی نازی ها و سادیسم جنسی را روایت می کند . فیلم دوم بیرحمی نازی ها را درتخریب Lidice , شهری در جمهوری چک را به تصویرمی کشد که همه مردان شهر اعدام شدند.ونیز قتل راینهارد هایدریش از برجسته ترین چهره های رژیم نازی که درعملیاتی توسط سربازان چک کشته شد. فرد مزبور در فیلم پیروزی اراده هم حضورداشت . موضوع فیلم مرد دیوانه هیتلربی شباهت به فیلم معروف فریتز لانگ به نام ( جلادان هم میمیرند ) درسال 1943 نیست که هردو به موضوع ترور راینهارد هایدریش می پردازد . سیمورنبنزال (1961-1899) تهیه کننده معروف آلمانی اکثرفیلمهای لانگ ( مانند ام , دکترمابوز و غیره ) تهیه کننده فیلم مزبور بود. در فیلمهای آمریکایی نازی ها اکثرا به عنوان ضد مسیح به تصویرکشیده می شدند . درپیروزی اراده ورود هیتلر به شهرنورنبرگ واستقبال پرشورمردم مسخ شده از پیشوا به گونه ای است که گویی آنها مسیح خود را در هیتلر یافته اند .
لنی ریفنشتال که با نام اصلی هلن برتاامیلی ریفنشتال در برلین به دنیا آمده بود در شانزده سالگی به کلاسهای رقص و باله رفت ولی بعدها جذب سینما شد . نخستین فیلمش نورآبی نام داشت که علاوه برکارگرانی , بازیگر و تهیه کننده فیلم نیز بود . این فیلم در جشنواره فیلم ونیز مدال نقره گرفت . گفته شده این فیلم بسیار مورد توجه هیتلر بود و از آن به عنوان فیلمی که تصویری واقعی از یک زن آلمانی را نشان می دهد نام برده بود .