دفتر شعر" غزل برای زیبای خفته ی ایرانی"
و پنج شعر از اسد رخساریان

نام کتاب: غزل برای زیبای خفته ایرانی
شاعر: الف. رخساریان
چاپ دوم: پاییز ۱۳۹۲
ناشر: انتشارات ارزان. سوئد


دفتر شعر” غزل برای زیبای خفته ایرانی” ، که در سال ۱۳۹۲ از سوی انتشارات "ارزان " استکهلم انتشار یافته ، دربر گیرنده ۴۷ شعر نو و کلاسیک از اسد رخساریان شاعر و مترجم ایرانی ساکن سوئد است . رخساریان سرودن شعر را از آخرین سال های دهه پنجاه در ایران آغاز کرد و در بیرون از کشور نیز ادبیات: شعر، نقد ادبی و ترجمه را به طور جدی دنبال کرده است. ” چکامهء باستانی جهان” نام نخستین مجموعه شعر اوست که آن را در سال ۱۹۸۹ در کشور سوئد از چاپ درآورده است. پس از آن ، دفتر شعر” عطر نان و بوی گل سرخ” را در سال ۱۹۹۱ و نیز یک اثر پژوهشی به نام ” هرمه لین کیست و چه کرد” را درباره ” اریک اکسل هرمه لین” ادیب و مترجم قرن نوزده سوئد، در سال ۲۰۰۳ به چاپ رسانده است. درباره این کتاب گفتنی است که تلاش رخساریان بی تردید در بازشناسی آثار هرمه لین، مترجم پیشکسوت ادبیات فارسی به زبان سوئدی، که سالیان بسیاری از چشم ایرانیان دور مانده بود، دارای ارزش ویژه ایست. آثار هرمه لین در شناسایی فرهنگ و ادبیات ایرانی خاصه ترجمه او – برگردان آزاد- از ادبیات عرفانی به زبان سوئدی، از جایگاه تاریخی مهمی در میان کشورهای اسکاندناوی در اواخر قرن نوزدهم برخورداراست.
رخساریان در سالیان برون مرز، جز فعالیت های مستقل در عرصه نشر، با رسانه های نوشتاری نیز همواره فعالیت داشته است. همکاری و مسئولیت در نشریات ادبی نیز گوشه دیگری از فعالیت های ادبی او در خارج از کشور بوده و این فعالیت هم اکنون نیز با بخش های فرهنگی و ادبی نشریات اینترنتی به صورت چاپ شعر، ترجمه و نگارش مقاله و نقد ادبی ادامه دارد. رخساریان هم چنین چند اثر آماده چاپ دارد که ترجمه رمان صدای گل سرخ، نوشته سردار ئوزکان نویسنده جوان و معروف ترک از آن جمله است.
ذرت خوشه ای سرخ اثر “موپن” و کالبدشکافی مرگ نوشته “دلبلانک”، با همکاری ناصر زراعتی و کتابی که ” در دور دست ها با شاعران سوئد” نام خواهد داشت؛ به همراه کار دیگری در باره هرمه لین - ترجمه و تالیف - ” هرمه لین کیست و چه کرد” آثار دیگری ست که رخساریان منتظر چاپ تعدادی از آن ها در ایران است

کتاب شعر غزل برای زیبای خفته ایرانی را می توان بنا به تاریخ نشر کتاب و تاریخ پای تعدادی از شعرها، دربرگیرنده آخرین نوشته های شعری رخساریان دانست. شعر رخساریان به لحاظ فضای عمومی شعر، به شعر سال های چهل گرایش دارد و گاه شعرهایی از این دفتر ما را به کوچه ها و شاهراه های شعری آن سال ها نزدیک می کند. این رگه ها و رویکرهای شعری به خودی خود معنایی در ارزشگزاری شعر نیست. فضاها ارجاعی شعر در شستوی تازه زبان، در هر مرحله می تواند موقعیت خود را استحکام ببخشد. بی گمان سال هایی که خود بیش ترین سهم را در پیدایش شاعران برجسته معاصر فارسی داشته طبیعی است که تاثیر آن دوره در ادبیات ایران نیز روندی ادامه دار خواهد بود. خاصه برای کسانی که در چند دهه اخیر به ناگزیر از متن اجتماعی زبان و از خود اجتماع که در کارکرد فضای عمومی شعر تاثیر آشکار دارد فاصله گرفته اند، این روند با آهنگ کندتری ادامه خواهد داشت.
از این رو در یاد مانده ها و تصاویر شعری گاه “نصرت” جوان، با فضای شعری و موقعیت فردی تاثیر گذار خود درشعری ترکیب بافته از پیشینه ادبی اش ، شاعر غزل برای زیبای خفته ایرانی را به افسوسی شاعرانه می کشاند و شاعر از زمانه ی شاعرکشی که شاعری چون نصرت رحمانی را از پای انداخته گله می ورزد. و گاه، بارانی از شعر”سهراب” که بوی خوش زن می دهد (“زیر باران باید با زن خوابید! زیر باران باید با زن عشق بازی کرد) او را در شعری معنا محور، با رنگی به صراحت انسان دوستی، به سوی دیگر باران که دنیای غم انگیزی است می کشاند.

بی شک با این اندک نمی توان حق مطلب را در مورد شعرهای رخساریان ادا کرد چرا که نه موقعیت زبان و نه ترکیب زیبایی شناختی شعر او با وجود استمرار زبان روایی، تنها در چارچوب پیش گفته شد نمی گنجند. دفتر شعر او – غزل برای زیبای خفته ایرانی – که تاکنون دو بار انتشار یافته ، در ۱۰۰ صفحه بجز شعرهای نو چند غزل را نیز در خود جای داده است. شعرهای “حسرت هماوازی “(صد زبانم بود اگر صد گونه فریاد بود/ رگ به رگ در حرف من یاد از هزاران یاد بود / و “جهان چشم های ندا" که برای ندا آقا سلطان نماد جنبش سبز ایران سروده شده : ( “ندا ” ندا داد که من رفتم/ خوش آن که خود را بازیگوش نکند/ زیبای خفته ایرانی در مرگ نیز/ جز آرزوی آزادی در آغوش نکند) از آن جمله اند.
برای آشنایی بیش تر با شعر اسد رخساریان، پنج شعر او را از دفتر شعر تازه اش: غزل برای زیبای خفته ایرانی می خوانیم:

در حلقه ی شب و شعر و کلاف دود

“نصرت” به زیر طاق شکست،
برای همچو تویی نصرتی نبود
باید که طاق نصرت و طاق شکست
هر دو می شکست
تا شعر” میعاد در لجن” طبع تو می شکفت
باید که روی ” ترمه” ی زیبایت
” شمشیر معشوقه ی قلم”
لخته، لخته
خون جگر می ریخت.

ما خون شدیم
در “میعاد در لجن” ات شاعر
برخاستیم به رقص
روی نرمای نقشبازی هر حس و عاطفه ات.
و در دست های ما
پیاله به هر دور
هزار بار شکست.

یک بوسه هم زدیم
بر لب پیمانه ات
پیمانه ای که بی لب بود
آن هم فقط
یادآور یک عابر آواره شب بود

و چون دوستدار رقص موج شراب
در رگ رزان بودیم
خون معشوقه هایت را نیز نوشیدیم
و تا توانستیم گرییدیم

و تا توانستیم خندیدیم

ما جوان بودیم،

رفتیم.
تو تنها ماندی
فقیر شدی.

خمیده روی عصا و
پی یک دو گام سیر و سیاحت
در حلقه شب و شعر و کلاف دود
اسیر شدی
بعد
در کوچه ها و خیابان ها
هر که رسید ز راه
در آمد که ” نصرت”
چه پیر شدی
همین لعنتی حرف پیری
در خم و چم خود می کشد آدمی را،
خاصه با بم و زیری

این قصه تو تنها نیست!

که فرصت زیاد بود شاعر
نصرت اما هیچ” نصرت”

خرداد 1379(میعاد در لجن، ترمه، پیاله دور دگر زد و شمشیر معشوقه قلم از مجموعه شعرهای نصرت رحمانی است(

——————

کودک و طبیعت

فرقی میان کودک و طبیعت نیست
با او بگو از پرنده و گل
از خرس یا از کبوتر چاهی
کودک خیال می کند
که خدا با کبوتر است
و نام خرس برایش
لذت جاودانه ای دارد.

——————-

گنج ساعات گمشده/5

با درنگی
پشت دریچه ی احساس
به درک تازه ای از زندگی
دست می یابم
باز می گردم
و اشیاء را که تغییر شکل داده اند
لمس می کنم و
چون کودکان هوسباز
در مشام خویش می کاوم

و می شنوم
صدایی را
که می گوید:
این ابتدای جهان است
!قدم بردار

--------------

سونات رویا و ستاره ها

شب سپری می شود
رویا می گذرد
ستاره می میرد

در تاریکی بارانی می بارد
که پر از رویا و ستاره هاست

در باران مرغی می خواند
که پر از رویا و ستاره هاست


کلید صبح

پشت دریچه ناگشوده خواب
به رنگ رویا و ستاره هاست

اسرار آفتابی دنیا
در چنگ رویا و ستاره هاست

شب سپری می شود
رویا می گذرد
ستاره می میرد

——————–

باران پروانه

باران پروانه بر صفحه سفید می بارد
و کاسه پسرک سکه صید می کند

رهگذری بی بارانی
از ترس می گریزد و
من
در پیله باران تاب می خورم