درحالی که چندی پیش برنامه هایی به مناسبت هفتادمین سال پایان جنگ دوم جهانی در منطقه ی نرماندی و شهر کان فرانسه که با شروع جنگ دوم جهانی به اشغال آلمان نازی درآمده بود برگزارشد یادآوری آنچه که برسرسینمای فرانسه دراین دوران آمد شاید خالی از لطف نباشد . به ویژه آنکه بدانید نه تنها در دوران اشغال , فرانسویها عادت به سینما رفتن را ترک نکردند بلکه شماری از بهترین فیلمهای فرانسوی دراین دوره ساخته شد.
ایو لوکوتوریه, ساکن شهر کان که نویسنده حدود صدوهشتاد مقاله و بیست و پنج جلد کتاب ( از جمله تاریخچه پیک و پست درفرانسه ) است چندی پیش بک مقاله تحقیقاتی با عنوان ( سینما در کان تحت اشغال – 1940 تا 1944 ) نوشت که دربرگیرنده نکات جالبی از چگونگی نمایش فیلمها در سینماها و به طورکلی روند صنعت سینمای فرانسه در آن سالها ست :
هجدهم ژوئن 1940 یک گروه از سربازان آلمانی وارد شهرکان شدند و اقامت آنان چهارسال به درازا کشید. درابتدا , کافه ها و رستوران های شهرساعت 21 بسته می شد و شروع نمایش فیلمها از ساعت 19بود. فیلمها در چهارسینمای شهر Eden, Sélect, Trianon و Majestic به نمایش در می آمد که شامل فیلمها ی فرانسوی و آمریکایی بود. درمیان فیلمهایی که در اوایل ماه ژوئن به نمایش در آمد می توان به فیلم ( سرویس مخفی هوایی ) ساخته ی نوئل ام.اسمیت محصول 1939 آمریکا و باشرکت رونالد ریگان اشاره کرد . چهره ای که در دو حیطه ی سینما و بعدها سیاست ( رییس جمهورآمریکا از 1981 تا 1989 ) فعالیت کرد که درواقع ورود ش به سیاست , ادامه ی ( بازیگری ) ا و , واین بار در عرصه ی سیاست بود !!
موقعیت سینمای تحت اشغال فرانسه
حدود 223 فیلم بلند به تدریج بین سالهای 1940 و 1944 ساخته شد ولی برخی از مورخ ها براین عقیده هستند که تعدادی از این فیلم ها پیش از جنگ ساخته شده بود. اما به هرحال چه فیلمهایی که دراین سالها ساخته شد و چه فیلمهایی که دراین سالها به نمایش در آمدند با نظارت مستقیم دولت ویشی بود. دولت ویشی عنوان حکومت فرانسه در زمان بین 1940 تا شکست آلمان نازی توسط نیروهای متفقین درسال 1944 بود. ریاست این دولت برعهده مارشال پتن بود که پس از پیروزی متفقین بجرم خیانت به اعدام محکوم شد ولی این حکم توسط مارشال دوگل به زندان ابد تغییریافت . این دولت در دوم نوامبر 1940 بوجود آمد.
دراین میان کمیته تشکیلات صنعت سینما ( C.O.I.C.) بوجود آمد . وظیفه این کمیته محافظت از سینمای فرانسه علیرغم اشغال اجباری و مشکلات اقتصادی ناشی از جنگ بود. با نگاهی به فهرست فیلمهای فرانسوی ساخته شده دراین دوران می توان بجرات گفت که با همه این دشواری ها برخی از شاهکارهای مسلم تاریخ سینمای فرانسه دراین سالها ساخته و به نمایش درآمدند :
ناشناس ها درخانه (هنری دوکوان – 1942) , گوپی دست قرمز( ژاک بکر- 1943) , ملاقات کنندگان درشب ( مارسل کارنه – 1942 ) , کلاغ ( هنری ژرژ کلوزو- 1943) , بازگشت ابدی ( ژان دلانوی -1943 ) , دخترچاه کن (مارسل پانیول – 1940) و یا فیلم بچه های بهشت ( مارسل کارنه – 1945 ) که امروز جزو فیلمهای مطرح کلاسیک سینما هستند .درمورد فیلم اخیر باید گفت که این فیلم در زمان اشغال فرانسه ساخته شد ولی نمایش آن پس از آزادی فرانسه بود.
از میان 223 فیلم ساخته شده دراین سالها سی فیلم زیرنظر Société Continental وتوسط یک آلمانی به نام آلفرد گربن اداره می شد . ولی نگاه ایدئولوژی نازی ها در این فیلمها بخوبی مشهود بود.
آثارسینمای فرانسه شامل همه ژانرها می شد و بیش از هرچیز فیلمهای شاعرانه , تاریخی,پلیسی و کمدی بود ودراین میان سینمای فرانسه همچنین با نگاهی به آثارادبی فرانسه به نوعی از نویسندگان مشهورخود مانند بالزاک هوگو و یا موپاسان بادمی کرد.
سالن های سینما درکان
سالنهای سینما درشهرکان که در آن سالها تنها چهارسالن بود نه تنها مکانی برای فیلم دیدن بود همچنین فرصتی برای اعتراض اهالی شهر به حضورارتش نازی درخاک فرانسه نیز بود. در دهم اوت 1940 برطبق اعلامیه ارتش آلمان نازی تنها تاساعت هشت شب سینماها بازبودند. در 31 دسامبر 1940 چهارمین سینمای شهرکان به نام ( نرماندی ) بازگشایی شد. بجز سینما Majestic که ویژه سربازان آلمانی بود چهارسالن دیگر فقط برای اهالی کان بود. سالن های سینما همیشه هم باز نبودند به طورنمونه از 18 آوریل تا بیستم مه 1942 سینماها به دلیل حمله به یک ترن حامل سربازان آلمانی بسته شدند.
درکان مانند هرجای دیگر سینما برای تماشاگران مکانی برای فراموش کردن واقعیت های روزمره وجستجو برای راه گریزی از میان تلخی های روزمره زندگی بود. جنگ و حضوراشغالگران مانعی برای ترک سینما نبود . درسال 1938 تعداد تماشاگران سینما حدود دویست میلیون بود که این تعداد درسال 1943 به 304 میلیون تماشاگر رسید.
به هرحال حضورفاشیست ها در فرانسه باعث نشد تا فرانسویها سینما را فراموش کنند.
مجید صدقی
majidsedghi@yahoo.com
