majidsedghi@yahoo.com
همه راهها به پاریس ختم میشود , حداقل برای کسانی که برای ادامه و گسترش کارهنری خود نیاز به فضایی امن و آزادتراز کشورخود دارند . عبدالله طایع , نویسنده ی چهل ساله مراکشی یکی از نخستین نویسندگان مراکشی وکشورهای عرب زبان - پس از رشید او, نویسنده کتاب بچه فریب خورده – 1995 -است که در کتابهایش و نیز در رسانه های عمومی به دلیل اشاره به همجنس گرایی اش با واکنش های تند مسلمانان روبرو شد ه است. طایع سال پیش درکنارفعالیت های ادبی خود , نخستین فیلم سینمایی خود به نام ( ارتش رستگاری ) برگرفته از کتابی به همین نام که او درسال 2006نوشت را کارگردانی کرد که بسیارمورد توجه منتقدان سینمایی قرارگرفت . این فیلم که مدتی است برروی پرده سینماهای فرانسه است داستان واقعی دوران نوجوانی نویسنده و کارگردان فیلم است که در عین سادگی , اثری قابل تامل و تحسین برانگیز است :
عبدالله , نوجوان پانزده ساله که درمنطقه ای فقیرنشین در کازابلانکا دریک خانواده فقیر و پرجمعیت زندگی می کند در آستانه ی دوران بلوغ ,رابطه ی جنسی با مردان بزرگتراز خودرا تجربه می کند و درعین حال نسبت به برادربزرگترش احساس عاشقانه ای دارد بدون آنکه احساس خود نسبت به برادرش رابرملا کند . او ده سال بعد به ژنومی رود به دوراز همه رنج هایی که درکشورخود متحمل شد ه ولی امروز نیزهمچنان به سرزمین خودمی اندیشد.
مرزهای آزادی
فیلم مزبور , هرچند درباره همجنس گرایی است و قاعدتا می بایست مانند دیگرفیلمهای سینمایی که دراین زمینه ساخته شده ( به عنوان نمونه ,فیلم بیگانه ی دریاچه ) صحنه های برهنگی داشته باشد اما چنین نیست و کارگردان تنها به نوع نگاه ها و تماس دست ها در نماهایی زود گذربسنده کرده است ضمن آنکه بخوبی مفهوم این تصاویربه بیننده القا ء می شود. عبدالله طایع برای ساخت فیلمش ترجیح داد تا از یک اقتباس آزاد از کتابش استفاده کند . وی با حداقل دیالوگ , تماشاگر را در فضای سنگین فیلم واین که چگونه قهرمان فیلم از این فضای نا امید کننده می گریزد , درگیرمیکند . ارتش رستگاری , شامل دوبرهه از زندگی عبدالله ( کارگردان ) است : بخش نخست که به تمایلات همجنس گرایانه عبدلله و رابطه پیچیده اش با خانواده اش می پردازد و بخش دوم که مربوط به خارج شدن از مراکش و رفتن به ژنواست .
گرچه دلیل رفتن به یک کشورخارجی وترک سرزمین مادری به درستی از سوی قهرمان فیلم گفته نمی شود ولی به نظر می رسد که تنها ممنوعبت همجنس گرایی دلیل خروج عبدالله از سرزمینش نبوده است بی تردید مرزهای آزادی درکشورهای اروپایی در مقایسه با کشورهای عربی تفاوت بسیاردارد وبه هرحال برای یک نویسنده جوان آزادی قلم بسیار مهم است . طایع می گوید : هرچند هموسکسوالیته موضوع اصلی فیلم است ولی زمانی که میخواستم فیلمنامه را بنویسم آنچه برای من اهمیت داشت پیچیدگی در جامعه مراکش بود سرزمینی که همواره درقلب من جای دارد.
طایع همچنین دربخش دیگری از سخنانش با اشاره به این که نمی خواسته در فیلمش جامعه شناسی کرده باشد می گوید : شخصیت عبدالله دراین فیلم به عنوان یک قربانی و نوجوانی قابل ترحم نمایش داده نمی شود مساله ای که من با آن درگیربودم واقعیت های دردآورپیرامون عبدالله بود . او نیاز داشت تقلا کند بدون آنکه احساس گناه کند. به عقیده طایع درفرهنگ مراکش نشانه های بسیاری از سکسوالیته وجود دارد ولی مراکشی ها نمی خواهند آنرا تایید کنند .
از مراکش تا فرانسه
عبدالله طایع درسال 1973 درشهرساحلی سلا درمراکش و درخانواده ای متوسط بدنیا آمد. او ادبیات فرانسه را در دانشگاه محمد پنجم در رباط و د انشگاه ژنو آموخت .در ژوئیه 1999 زمانی که سلطان حسن دوم پادشاه مراکش درگذشت به پاریس رفت و موفق به اخذ دکترای رشته ادبیات فرانسه از دانشگاه سوربن پاریس شد. همان گونه که خوداو بارها درمصاحبه های مطبوعاتی گفته در فرانسه جهان دیگری راکشف کرد که برای نوشتن به او کمک می کرد . او ترجیح داد تا آثارادبی خود را به زبان فرانسه بنویسد زیرا که درنوشتن بی پروا و شجاع بود و هیچ چیز برای او تابو محسوب نمی شد. درسال 1999 اولین داستانهای کوتاه او دریک مجموعه درکنارنویسندگان مشهور عرب زبانی چون محمد شکری , سالم جی و رشید او به چاپ رسید . نام کتاب ( داستان های کوتاه مراکشی ) نام داشت که به همت لوئیک باربر , نویسنده و روزنامه نگارفرانسه و توسط انتشارات پاریس – مدیترانه به چاپ رسید.
درسال 2001 نخستین مجموعه مستقل داستانهای کوتاهش به نام ( مراکش من ) توسط انتشارات فرانسوی Séguier و بامقدمه ای نوشته رنه دوسکاتی ( نویسنده , نمایشنامه نویس ومترحم فرانسوی متولد تونس ) منتشرشد و طایع موفق به دریافت جایزه فلور شد . این جایزه یک جایزه ادبی فرانسوی است که نخستین بار درسال 1994 پایه گذاری شد و هدف از تشکیل آن , تشویق چهره های جوان در زمینه ادبیات عنوان شد . طایع یک باردیگر درسال 2010 برای نوشتن کتاب ( روز سلطان ) موفق به دریافت این جایزه شد.
درژوئن 2007 تصویر طایع برروی هفته نامه فرانسوی زبان ( Telquel ) چاپ مراکش بود با این عنوان :( همجنس گرایی درمقابل همه مشکلات ) , که بسیارسروصدا برپاکرد. هفته نامه مزبور یک مجله مستقل و خصوصی است که از سال 2001 در کازابلانکا منتشرمی شود ودرمیان جامعه روشنفکری مراکش طرفداران بسیاری دارد. درماه اوت 2009 کتاب ( نامه هایی به یک جوان مراکشی ) نوشته طایع به طور رایگان همراه با یک شماره از این هفته نامه درمراکش پخش شد .
از زمان بهارعربی تاکنون طایع مقاله های بسیاری در مورد همجنس گرایی و شرایط دشوار همجنس گرایان عرب زبان نوشته است . شاید طایع تنها نویسنده عرب زبانی باشد که حتی درزمینه سینما نیز موفق بوده ا ست . به هرحال زبان سینما و زبان ادبیات با یکدیگر همخوانی دارند .
