گسترش حاشیه نشینی، رشد برج سازی
دستاورد بیعدالتی

در تمام کشورهای جهان که فاقد عدالت اجتماعی هستند و شهروندان از خدمات عمومی و رفاهی محروم اند و نهادهای دمکراتیک و مدنی و احزاب سیاسی اجازه فعالیت ندارند تا از خواستهای عادلانه مردم پشتیبانی کنند حاشیه نشینی مانند زخمی عمیق بر پیکر جامعه همچنان روبه افزایش است. حاشیه نشینی به محله هائی اطلاق میشود که در اطراف شهرها و خارج از محدوده شهری مانند قارچ از زمین میرویند، در این محله ها خانواده هائی که قاقد امکانات مالی هستند با استفاده از مصالح ابتدائی ساختمان سازی اقدام به ساختن سر پناه می کنند تا اعضای خانواده بتوانند در زیر یک سقف هر چند کاذب زندگی کنند و به زیست رنجبار و فقیرانه خود ادامه دهند، این گونه سرپناه ها با در نظر داشت موقعیت جغرافیائی و محلی و امکان تهیه مصالح اولیه ساختمان سازی دارای انواع گوناگونی هستند مانند کپرنشینی، زاغه نشینی، آلونک نشینی، چادرنشینی.

در کشورهای آسیا، افریقا و امریکای لاتین حدود 15 در صد از جمعیت حاشیه نشین هستند، در کشورهای هندوستان، پاکستان و بنگلادش حدود 30 در صد مردم حاشیه نشین هستند و سهم بیشتری از این فاجعه را دربر دارند که شامل خیابان خوابها کارتن خوابها و آلونک نشین های بخش مرکزی شهرها نیز میشود در شهر مکزیک که بیش از 15 میلیون جمعیت دارد 2 میلیون نفر حاشیه نشین هستند.

انواع حاشیه نشینی
1. کپرنشینی: این نوع سرپناه از حصیر و شاخه نخل ساخته میشود و در استانهای خوزستان، هرمزگان، بوشهر و سیستان و بلوچستان وجود دارد.
2. زاغه نشینی: در این نوع سرپناه مردم از حفره های طبیعی که در درون کوهپایه ها و تپه ها وجود دارد همچنین شبه غارها برای سکونت استفاده می کنند که معمولاً نیازی به مصالح ساختمانی ندارد.
3. آلونک نشینی: این نوع سرپناه با آجر و خشت و قطعات فرسوده اتومبیل ها ساخته میشود.
4. حلبی آباد که مصالح اصلی آن حلبی است و از گل و گچ برای روکش و استحکام آن استفاده میشود.
در ایران طبق آمار دولتی 5.5 میلیون نفر حاشیه نشین هستند که در 720 محله در حاشیه شهرها زندگی می کنند و مساحتی برابر 42 هزار هکتار زمین را دربر میگیرد این آمار شامل کارتن خوابها و خرابه نشین ها در درون شهرها نمیشود که خود بحث و براسی دیگری را می طلبد.
بیشترین میزان حاشیه نشینی طبق آمار دولتی در میان شهرهای ایران از آن شهر مقدس مشهد است که جمعیت حاشیه نشینی آن 913 هزار نفر برآورد میشود در حالیکه فقط قیمت زمینهای آستانقدس رضوی بالغ بر 20 میلیارد دلار است، در شهر تهران نیز 567 هزار نفر حاشیه نشین زندگی میکنند.

محله های حاشیه نشین در بعضی از شهرهای ایران عبارتند از:
مارالان، داداش آباد و عباسی در تبریز
کانی کوزه له و حاجی آباد در سنندج
لشکر آباد، حصیرآباد، شلنگ آباد در اهواز
کمربندی در بندرعباس
جعفرآباد در کرمانشاه

عوامل حاشیه نشینی
فقرعلت اصلی مهاجرت است و یکی از پیامد های مهاجرت حاشیه نشینی است و با توجه به هزینه گزاف مسکن در شهرهای بزرگ که حتی بعضی از کارمندان و اکثریت کارگران از داشتن خانه محرومند و برای تامین هزینه رو به افزایش مسکن ناچار به انجام شغل دوم هستند و برای اجاره مسکن بیش پرداخت نیز ضروری است در چنین شرایطی بدیهی است مهاجری که بعلت فقر و بیکاری و درجست و جوی کار ناچار دیار خود را رها کرده است نمی تواند جایگاهی در شهرها داشته باشد و آلونک ها و زاغه ها در حاشیه شهر های بزرگ تنها جایگاهی هستند که می توانند او را در کنار دیگر هموطنان فقیرش بپذیرد.

عامل دیگر مهاجرت فقدان امکانات آموزشی و بهداشتی در شهرهای کوچک است در این شهرها معمولاً بیمارستان و کلینک های تخصصی وجود ندارد و اگر یکی از اعضای خانواده نیاز به مداوای طولانی و بیمارستان داشته باشد ناچار تمام خانواده راهی شهر های بزرگ می شوند و به خیل عظیم حاشیه نشینان می پیوندند.

نبودن کارخانه و موسسات تجاری و تولیدی و پروژه های ساختمان سازی در شهرهای کوچک نیز یکی از عوامل مهاجرت است حاشیه نشیان که عمدتاً از هیچ تخصصی برخوردار نیستند و اغلب بیسواد یا کم سواد هستند فقط می توانند بکارهائی بپردازند که نیازی به تخصص و آموزش ندارد این نوع کارها عبارتند از نگهبانی، آبدارچی، باربری، ماشین شویی، کارگری ساختمان جمع آوری پلاستیک، کاغذ و مقوا و بطری های خالی و یا دستفروشی و گاهی ناچارند کودکان خود را راهی خیابانها کنند تا شیشه های ماشین ها را پاک کنند یا شکلات و گل و آدامس بفروشند و در برخی موارد با التماس و زاری از مردم تکدی کنند.


مشکلات محله های حاشیه نشین
آمارها نشانگر آنست که در این محله ها نبودن امکانات بهداشتی و سیستم فاضلاب موجب شیوع بیماریهای واگیردار می شود. ساکنین این محله در مراجعه به ادارات و نیروی انتظامی مورد بی اعتنائی قرار میگیرند و بخواستها و مطالبات آنان رسیدگی نمی شود. اینگونه برخوردهای تحقیر آمیز بویژه در میان جوانان موجب سرخوردگی می شود که پیامدهای خاص خود را خواهد داشت، جوانان این محلات طعمه مناسبی برای باندهای مواد مخدر و سرقت و فحشا هستند این باندها از جوانانی که اغلب بیکارند و یا بکار های کاذب کم درآمد اشتغال دارند از آنان برای پشبرد اهداف خود سود می جویند، این محلات مکان مناسبی برای پنهان کردن موادمخدر و اموال مسروقه هستند، در این محلات فرهنگ فقر و فقر فرهنگی تسلط دارد که خود عامل تمام بزهکاریهاست.

در برابر گسترش قارچ گونه حاشیه نشین ها در شهرهای بزرگ مردم کشورمان شاهد برپائی برجها و آسمانخراشها هستند که واحدهای مسکونی یا تجاری آن با ارقام میلیاردی خرید و فروش میشود، معروفترین برج تهران میلاد نام دارد که ششمین برج مرتفع جهان است و 435 متر ارتفاع دارد، رستورانی در این برج وجود دارد که در آن یکنوع بستنی باروکش طلائی عرضه میشد که 400 هزار تومان قیمت داشت تقریباً معادل حقوق ماهیانه یک کارگر که بعلت انتشار خبر آن در مطبوعات عرضه آن ممنوع گردید.

سپاه پاسداران مالک شرکت مخابرات در حال ساختن برجهای دوقلو است که ارتفاع آنها 150 متر و دارای 34 طبقه هستند.
در شمال شهر تهران در مناطقی مانند ولنجک، فرمانیه و شمیران و دیگر مناطق ثروتمندنشین منازل مسکونی بیش از دها میلیارد تومان ارزش دارند.

مردم فقیر و زحمتکش کشورمان هر روز شاهد عمیق ترشدن شکاف طبقاتی و تبعیض در جامعه هستند و یکی از پیامدها و نتایج فقدان عدالت اجتماعی کسترش حلبی آبادها و آلونک نشینهاست در حالیکه در سوی دیگر آقازاده ها، رانت خواران و وابستگان به حاکمیت و اعوان و انصار آنان بر ثروت بیکران مردم چنگ انداخته اند و ارتفاع برجهای خود را بیشتر می کنند تا زاغه های دیگری برپا شود، اما مردم فراموش نخواهند کرد شعارهای اوائل انقلاب که قرار بود کوخ نشنیان برکاخ نشینان ارجحیت داشته باشند و این شعارها بود که مردم تهیدست و زحمتکش را بمیدان مبارزه کشاند اما دریغا به این وعده و دیگر وعده ها عمل نشد.