مدرسه فمینیستی: امسال کنفرانس وین + ۲۰ در خرداد ماه 1392 (ژوئن 2013) برگزار شد. مطلب زیر به قلم ژاله گوهری گزارشی کوتاه است از این کنفرانس و پیشینه آن:
بیست سال پیش کنفرانس جهانی حقوق بشر در وین برگزار شد که در آن حضور زنان و کنشگران فمینیست بطور چشمگیری مشخص بود. امید همگی به این بود که نتیجه گیری‌های کنفرانس در راستای خواست آنان انجام شود.
به روایت «ناوی پیلای» کمیسر عالی حقوق بشر امروز و کنشگر زن آن دوران که امسال کنفرانس وین + ۲۰ (برای اطلاعات بیشتر به سند رسمی پی دی اف وزارت خارجه اتریش در این مورد[1]) را افتتاح کرد، در آن روز های کنفرانس بیست سال پیش کشور‌های غربی بدنبال مطرح کردن حقوق سیاسی و مدنی بودند، ولی بلوک شرقی‌ها و بسیاری دیگر از ممالک در حال توسعه به رشد اقتصادی، حقوق فرهنگی و موضوع توسعه بیشتر توجه می کردند، برخی از کشور‌ها هم اصرار داشتند که اعلامیه جهانی حقوق بشر محصول فرهنگ غرب است و در واقع حقوق بشر را باید با معیار‌های فرهنگ هر منطقه ای جداگانه سنجید.
در سال ۱۹۹۳، یعنی بیست سال پیش دنیا شاهد تحولات بسیاری بود. به عبارتی شاهد بهترین و بدترین دوران‌ها بودیم. فروپاشی دیوار برلین و بسیاری بحران‌های داخلی در راه بودند. گر‌چه پایان جنگ سرد شرایط تازه ای را برای بازنگری حقوق بشر مهیا می‌ساخت، اما در عین حال و در همان روزهای کنفرانس، اروپا شاهد بحران مسلحانه خونینی در یوگسلاوی بود که در فاصله نزدیکی از شهر کنفرانس، وین، انجام می‌گرفت و روزانه در آن بدترین کشتار‌های دسته جمعی و جنایتی باور نکردنی اتفاق می افتاد.
با این حال کنفرانس به هماهنگی‌های مفیدی رسید. مهم ترین آن‌‌ها اصل ارتباط جدایی ناپذیر مفاد مندرج در اعلامیه جهانی حقوق بشر با یکدیگر و تجزیه ناپذیر بودن آن‌‌ها از یکدیگر است. هر جزء مفاد در وابستگی تنگاتنگ با کل مفاد اعلامیه جهانی و در همبودی تنگاتنگ با دیگر اجزا تعریف می شود. اجزایی که تفکیک ناپذیرند و به قول سعدی: «چو عضوی بدرد آورد روزگار...» در این وابستگی متقابل مفهوم انسانی خود را می‌‌یابند و تعریف می‌کنند. کنفرانس به هماهنگی‌های مفیدی رسید و شرکت کنندگان توانستند با وجود اختلافات غیر قبل انکار در برخی موارد حساس، همایش را با امضا مشترک سند هماهنگی معتبری تحت عنوان «اعلامیه و برنامه عمل وین»[2] به پایان برسانند و آن را در پرونده مهم‌ترین اسناد قبل رجوع سازمان ملل متحد قرار دهند. از جمله دیگر دستاورد های کنفرانس جهانی حقوق بشر وین در بیست سال پیش، احداث کمیسیون مستقل حقوق بشر سازمان ملل متحد بود که امروز خانم ناوی پیلای، کنشگر آن روز‌ها مهم‌ترین مسئولیت این نهاد را بعهده دارد.
نتیجه‌گیری های کنفرانس که 1993در سند «وی. دی. پی. آ»[3] مندرج شد به جایگاه حقوق زنان شتابی تازه و مسیری دیگر داد. این نقطه عطف اهمیت تاریخ سازی دارد. از آن پس تحلیل‌های فمینیستی و حرکات حقوق بشر بستری تازه پیدا کرد. تأیید حقوق زن به عنوانی فراگیر و جامع و نیز اهمیت مرکزی مقوله خشونت بر زنان سبب شد که مبحث فمینیسم و جنسیت در مباحث حقوق بشری جای غیر انکار خود را بیابد، چه در حیطه عملی و چه در دیدگاه‌های نظری، این فرایند در آن زمان شروع شد و همواره ادامه دارد. فمینیست‌های کشور‌های مختلف از آن پس پیگیری حفظ حقوق زنان را مسئولیت دولت مربوطه اعلام نموده و در موارد نقض این حقوق همواره به پیگیری آن موارد پرداختند. این گونه فعالیت بر تغییر آگاهی جمعی مدنی جوامع بسیار تاثیر گذار بوده است.
ناگفته نماند که «کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان» پس از کنفرانس وین شتاب تازه‌ای بخود گرفت. در بسیاری از کشور‌های جهان قوانین تازه ای برای منع خشونت در مورد زنان تصویب شد و تا اندازه‌ای به اجرا در آمد. سازمان‌های فمینیستی کشور‌ها از آن پس تشویق شدند که مرتبا دست به نوشتن «گزارش سایه» سالیانه مملکت خود بزنند و آن ها را منتشر کنند.
مجمع عمومی سازمال ملل اعلامیه رفع خشونت علیه زنان را صادر نمود و کمیسیون حقوق بشر دست به تعیین اولین گزارشگر ویژه «علل و نتایج خشونت علیه زنان» زد. این‌ها همه سر آغاز فعالیت‌های بسیاری در زمینه بوجود آوردن استاندارد‌های حقوق بشری در زمینه خشونت علیه زنان شدند که شاید بعنوان مهم‌ترین آن‌‌ها بتوان از قطعنامه ۱۳۲۵ نام برد[4].
منابع خواندنی و اشارات:
[1]
http://www.bmeia.gv.at/
کنفرانس امسال در سه زمینه به بررسی دستاورد‌های بیست سال گذشته، یا شکست آن ها، پرداخت حکومت قانون - زن در عرصه اجتماعی و سیاسی- توسعه و حقوق بشر
Center for Women s Global Leadership, Rutgers University
http://www.ohchr.org/E
[2] VDPA ( Vienna Declaration and Programme of Action)
[3] VDPA
[4]
http://www.un.org/womenwatch/osagi/wps
