"اتحاد براى دموكراسى" يا آشتى ملى براى دموكراسى؟
منظور از انتخابات آزاد چيست؟

واقعيت اين است كه ايرانيان به حد معينى از درك و فهم از پلوراليسم و ضرورت جامعه اى چند صدايى رسيده اند و مى توان اين واقعيت را در نزديكى و همدلى، هم در ميان گروها و احزاب سياسى و هم در ميان اقشار گوناگون مردم مشاهده نمود در واقع مى توان مدعى شد كه جامعه ايرانى به نوعى بر فرايند قطب بندى در عرصه اجتماع و سياست قرار گرفته است و اين امرى نيك است چون، شكل توده وار جامعه در حال گسستن و مقارن با آن شفاف سازى سياسى در قلمرو سياست بر حسب چنين گسستى گشاده دست مى شود.

ملاحظه مى شود كه در طيف هاى مختلف گروهاى سياسى در جناح های گوناگون با معرف و مشخصه چپ، راست و ميانه هر چه بيشتر زبان و اميال مشترك پيدا شده است تا جائي كه هر يك از اين معرف ها و مشخصه ها در هويت چپ، و يا راست و ميانه، به اين بردبارى و تحمل رسيده اند كه حداقل در طيف خود همديگر را در اجلاس هاى مشترك بپذيرند. در داخل ايران نيز وضع به همين منوال است. مثلاً در طيف هاى مختلف اصلاح طلبان زمينه هاى همكارى بسيار گسترده است.

در سطوح اجتماع ايران سه جنبش نيرومند يعنى جنبش كارگرى، دانشجويى و جوانان و زنان كه هريك مطالبات صنف خود را دارند در امر پايان بخشى استبداد مشترك المنافع اند و به درك معينى از دموكراسى بعنوان حاملى درونى رسيده اند. رو به فزونى بودن تشكل هاى كارگرى و سنديكايى و اهتمام كارگران به اين امر مهم و يا تشكيل كمپين زنان و مبارزه براى برابرى حقوق با مردان و مبارزه دانشجويان براى احقاق حقوق خود نشانگر زمينه چينى هاى استقرار پايه دموكراسى در ايران است. اتحاد اين سه قشر جامعه در آفريدن جنبش سبز و تداوم آن بى شك از زايش امر دموكراسى هم به عنوان ضرورت و هم به عنوان يك انتخاب خبر مى دهد.

تا اين جا به خوشبينى از اتحاد ميان اقشار مختلف جامعه و ميان نيروهاى سياسى سخن گفتيم و قدر مسلم مسير اين اتحاد هر چه بيشتر در جامعه ايرانيان هموار خواهد شد اما صِرف اتحاد حلال مشكلات ما نيست، ايرانيان براى استقرار دموكراسى در ايران فراتر از اتحادها به آشتى ملى نيازمندند.

اتحاد ها اگر زمينه آشتى ملى را فراهم نياورند و به عنصر مهم آن مبدل نگردند، نمى توانند كوچك ترين گامى در جهت مسائل ايران بر دارند مگر آن كه به گونه اى ديگر نظير جلب حمايت قدرت هاى بزرگ بخواهند به عمر حكومت پايان دهند كه اين با آشتى ملى فرسنگ ها فاصله دارد و دموكراسى ارمغان نمى آورد. بنابراين تا وقتي كه اتحاد ها در سطح اتحاد باقى بمانند و گرايش به سمت آشتى ملى بوجود نيايد، خطر انحراف براى اين نوع اتحادها بسيار ممكن است.

يك وجه و عنصر مهم آشتى ملى توافق بر سر مبارزه سياسى مشترك براى انتخابات آزاد در ايران است. انتخابات آزاد به خواست اكثريت مردم ايران و يا حداقل به بخش گسترده اى از خواست جامعه شهرنشينى ايران مبدل شده است. اصلى ترين خواست نيروهاى اصلاح طلب چه در درون حكومت و چه خارج از آن و اصلاح طلبان سكولار كه جريان فكرى متنفذ در ميان اقشار جامعه ايران هستند، انتخابات آزاد است، فاكتور گرفتن اين گروه پر نفوذ از "اتحاد براى دموكراسى"، نامى كه بنياد الوف پالمه در استكهلم بر اجلاس ايرانيان مخالف جمهورى اسلامى نهاد، از ساير نحله فكرى-سياسى، صرفاً يك اتحاد است. سخن گفتن از انتخابات آزاد در درون اين اجلاس و يا در مصاحبه هاى برخى شركت كنندگان آن اما بارى به مراتب نيرومندتر از يك اتحاد است، زيرا متمركز شدن به انتخابات آزاد يعنى به درك و تمايل آشتى ملى رسيدن، با حذف حتى يك طيف و گروه، آشتى ملى صورت نمى گيرد و بدون آشتى ملى هم دموكراسى در ايران محقق نمى گردد. به راستى كدام نشانه ها را بايد از اجلاس بنياد الوف پالمه تحت عنوان "اتحاد براى دموكراسى" مشاهده نمود تا حاكى از جهت گيرى به سمت آشتى ملى باشد؟ به نظر مى آيد كه اصلاح طلبان حكومتى در اين زمينه متمدنانه تر از برخى سياستمداران سكولار رفتار نموده اند و در زمينه آشتى ملى گفته اند "ايران براى همه ايرانيان".

وقتى از انتخابات آزاد حرف به ميان آيد منظور آن است كه از حكومت خواسته مى شود كه به آن تن دهد و امكان تحقق عملى آن را فراهم آورد. اگر حكومت بدان تن دهد معنايش آن است كه جامعه ايرانى در عمل به آشتى ملى رسيده است، زيرا در حيطه انتخابات آزاد همگان براى انتخاب كردن و شدن محق اند و استثنايى وجود ندارد و شامل حال طرفداران حكومت هم مى شود، به عبارت ديگر هيچ محدوديتى براى شركت در انتخابات وجود ندارد، بر حسب اين تعريف و توضيح از انتخابات آزاد، آشتى ملى نيز قابل تفهيم مى شود. پس كسانى كه از انتخابات آزاد سخن مى گويند، در قبال فرايند آشتى ملى ايرانيان نيز مسئول اند، اگر اين گونه است پس تعدادى از شركت كنندگان در اجلاس بنيادالوف پالمه تحت نام "اتحاد براى دموكراسى" كه باور به انتخابات آزاد دارند، بايد توضيح دهند كه كدام نشانه از اين اجلاس سمت و سوى آشتى ملى دارد؟ اگر گفته شود كه هنوز در موقعيت و يا وضعيت آشتى ملى قرار نداريم، آن وقت پرسش مى شود؛ پس منظور از انتخابات آزاد كه برخى شركت كنندگان در اين اجلاس در مصاحبه هاى خود مطرح ساختند، چيست؟

نیکروز اولاد اعظمی
niki_olad@hotmail.com‍