در غالب کشورهای جهان و در نزد اکثر انسانها متاسفانه بهداشت روان و کاستی های روانی به اندازه بهداشت جسم و کاستی های جسمانی اهمیت نداشته و ندارد و مورد توجه قرار نگرفته است و نمی گیرد، یا بهتر بگوئیم آنان به این کاستی ها بی توجه اند.
از سال 1992 روز 10 اکتبر توسط سازمان جهانی بهداشت به روز جهانی بهداشت روان(Mental Health day ) نامگذاری شد. و بدنبال آن همه ساله روز 18 مهر (10اکتبر) یعنی روز جهانی بهداشت روان در کشورهای مختلف جهان گرامی داشته میشود. تعیین چنین روزی بنام بهداشت روان بدان خاطر بود تا سطح آگاهی مردم جهان در این مورد افزایش یابد و این امر مورد توجه جهانیان و بویژه دولتمردان کشورهای مختلف قرار گیرد.
علیرغم اینکه بیشتر مردم در طول عمر و روند زندگی خود با نوع خفیف یا متوسط اختلالات روانی روبرو میشوند و کمتر کسی یافت می شود که دراین عالم خاکی گرفتار اختلالاتی مثل افسردگی، ترس، وسواس، استرس، اضطراب، دلهره و... نشده باشد. ولی متاسفانه کاستی های روانی بر خلاف کاستی های جسمانی در نزد اکثر مردم دنیا بویژه هموطنان ایرانی ما نادیده انگاشته میشوند؛ بطوریکه آنان بر کاستی های روان خود سرپوش می گذارند. و عمدتاً دارندگان این کاستی ها با نام و عنوان روانی از جمع و چه بسا جامعه طرد میشوند. این عکس العمل موجب میشود تا دارنده این کاستی ها فکر کند که اگر مشکل خود را با دیگران و یا یک روانشناس در میان بگذار اورا بدیده تحقیر یا روانی نگاه خواهند کرد. در صورتیکه اکثر انسانها عافلند پیدا شدن کاستی های روانی در انسانها مثل سرما خوردگی یک امر طبیعی است. کاستی ها روانی وقتی از مرحله خفیف به متوسط و از مرحله متوسط به مرحله شدید تبدیل میشوند دیرتر علاج پذیرند و حتی مثل افسردگی نوع شدید کشنده هستند. بدین جهت بهتر است تمامی انسانها به بهداشت روان خود توجه نمایند و مطمئن باشند که بهداشت روان همچون بهداشت جسمی و محیط زیست متعلق به همه انسانها است. متاسفانه در بسیاری از کشورها از جمله ایران اختلالات روانی زیر پوسته ظاهری رفتارهای اجتماعی پنهان میشود و بسیاری از افراد جامعه، بدون اینکه خود باور داشته باشند، دارای اختلالات روانی هستند؛ اما از آنجا که کنترل رفتارهای اجتماعی و شخصی تا زمانی که به یک آسیب جدی تبدیل نشده باشد، مورد توجه قرار نمی گیرد، این مشکل اجتماعی چون دردی مزمن زیر پوست جامعه همچنان به نفوذ خود ادامه می دهد. طبق آمار غير رسمي كه در سایت های مختلف روانشناسی و روانپزشکی موجود است 80 درصد از مردم ايران به نوعي از اختلالات خفيف رواني مانند استرس، افسردگي ساده يا پرخاشگري يا اضطراب و غيره رنج مي برند.
طبق آمار سازمان جهانی بهداشت فقط 2 در صد از مردم دنیا مشکلات روانی شان به مرحله شدید و خطرناک می رسد ولی طبق همین آمار یک نفر از چهار نفر جمعیت جهان در طی عمر خود از مشکلات خفیف یا متوسط روانی زجر می برند. بنا براین بین ناخوشی روانی و خوشی روانی یک خط فاصل بسیار ظریفی وجود دارد. پس بهداشت روان به همه ما مربوط میشود، چون هیچکس در جهان مصون از ناخوشی روانی نیست. و از آنجائیکه عوامل زیستی، اجتماعی و خانوادگی کاراکترهای فردی انسان را شکل می دهند و شخصیت فرد را می سازند؛ اگر نقصانی در هر یک از سه عامل فوق وجود داشته باشد حتماً تعادل روانی انسانها مختل میشود. در نتیجه بهداشت روان به شرایط بیرونی انسانها وابسته است. بدین جهت افراد و اقشاری که حلقه ضعیف اجتماعی را تشکیل می دهند مانند پناهندگان سیاسی- اجتماعی، ساکنین مناطق جنگی، بیکاران، بی خانمانها، کودکان و نوجوانان و فقرا بیشتر گرفتار مشکلات روانی هستند و از ناخوشی روانی زجر می برند.
طبق مشاهدات و تجربه عینی و عملی خود و بدنبال کار و زندگی کردن با افراد معلول و خانواده هایشان باید بگویم متاسفانه فشار روحی بر خانواده هائی که فرزندانی با کاستیهای مختلف دارند یا افراد مشکل دار (معتاد به مواد مخدر یا الکل و یا ... ) دارند بیشتر است. این افراد در روند زندگی خود بعلت ناهنجاریهای ناشی از شرایط زندگی شان با مشکلات و فشارهای روحی بیشتری روبرو میشوند.
همچنین سالمندانی که مورد بی توجهی و کم توجهی قرار می گیرند با مشکلات روحی عدیده ای دست و پنجه نرم می کنند و بهداشت روان آنان همواره ناخوش است.
بهداشت روان چیست؟
بهداشت از نظر علمي به معناي پيشگيري از بيماري ها و در نتيجه افزايش طول عمر و سلامتي در انسان است. بهداشت را در يك طبقه بندي كلي به دو نوع بهداشت جسمي و بهداشت رواني تقسيم نموده اند. بهداشت روان که سازمان بهداشت جهانی نیز روی آن تکیه دارد، در تعریف سلامتی لحاظ شده است « سلامتی یک حالت زفاه فیزیکی، روانی و اجتماعی است نه فقط فقدان بیماری و یا ناتوانی » .
حال سوال اين است كه بهداشت و سلامت روان چيست و چه عواملي بر آن تاثير مي گذارد.
بهداشت روان علمي است براي بهتر زيستن و رفاه اجتماعي كه تمام زواياي زندگي از اولين لحظات حيات جنيني تا مرگ اعم از زندگي داخل رحمي نوزادي كودكي تا نوجواني بزرگسالي و پيري را در بر مي گيرد.
مفهوم بهداشت روان شامل رفاه ذهنی، احساس خودتوانمندی، خودمختاری، کفایت، درک هم بستگی بین نسلی و توانائی تشخیص استعدادهای بالقوه هوشی وعاطفی درخود است. بگونه ای دیگر می توان گفت: بهداشت روان حالتی از رفاه است که در آن فرد توانائی هایش را باز می شناسد و قادر است با استرس های معمول زندگی تطابق حاصل کرده ، از نظر شغلی مفید و سازنده باشد و بعنوان بخشی از جامعه با دیگران مشارکت و همکاری داشته باشد. برای درک بهتر باید گفت بهداشت روان دانش و هنري است كه به افراد كمك مي كند تا با ايجاد روش هايي صحيح از لحاظ رواني و عاطفي بتوانند با محيط خود سازگاري نموده و راه حل هاي مطلوب تري را براي حل مشكلاتشان انتخاب نمايند.
شاد باشید
www.iraniandsa.com
* بنیان گذار انجمن حمایت از معلولین ایرانی در بریتانیا
سر دبیر نشریه توانا
فعال حقوق معلولین و سالمندان
نظر شما پس از بازبینی توسط مدير سايت منتشر خواهد شد
