ویژه ۱۶ آذر، روز دانشجو
عصرنو به مناسبت فرارسیدن ۱۶ آذر، روز دانشجو، نظر تعدادی از دوستانصاحب نظر و فعالا سیاسی و مدنی را در مورد سه سوال زیر خواستار شد.
الف. جایگاه"۱۶ آذر" در جنبش دانشجوئی ایران
ب. نقش"۱۶ آذر" در رابطه با وضعیت امروز جنبش دانشجوئی
ج. به نظر شما کدام شکل و شیوه مبارزه و چه خواست هائی می بایست در جنبش دانشجوئی برجسته شوند.
ما پاسخ ها را به ترتیب دریافت آن ها، منتشر می کنیم:
مهدی فتاپور
جنبش دانشجوئی بدون اجنبش دانشجويی، دشواری ها و امکانات
دانشجويان در ايران همواره بعنوان نيروهايی که به آينده نظر دارند مورد احترام بوده و به مبارزات آنان ارج گذاشته شده. دانشجويان بعنوان نيرويی شناخته شده اند که از نارسايی ها رنج مي برند و حاضرند در راه مقابله با نارسايی ها مبارزه کرده و هزينه بپردازند. بهمين دليل تاثير مبارزه دانشجويان در ايران همواره بيش از کميت و توان شرکت کنندگان آن بوده است
تعداد دانشجویان امروز در ایران نزدیک به چهار و نیم ملیون نفر است و این نزدیک به بیست و پنج برابر تعداد دانشجویان در زمان انقلاب است. دانشگاه ها در سراسر کشور پراکنده اند و نقش دانشجویان آنگاه که در شکل جمعی بمیدان آیند قابل قیاس با سال های انقلاب نیست. امروز اگر بخش بزرگی از دانشجويان در رابطه با يک خواست سياسی به حرکت درآيند؛ قادرند تمام جامعه را تحت الشعاع حرکت خود قرار دهند.
مجید زربخش
جنبش دانشجوئی بدون استقلال نمی تواند نقش واقعی خود را ایفا نماید
جنبش دانشجوئی چه در حالت سازمان یافته و چه بدون شکل باید به گونه ای عمل کند که بتواند بر اساس مناسباتی دمکراتیک دانشجویان را با دیدگاه ها و گرایش های سیاسی گوناگون به فعالیت و مبارزه مشترک بکشاند. تنوع دیدگاه ها و مشارکت گسترده دانشجویان، از یکسو عامل شادابی و رشد و شکوفائی است و از سوی دیگر آسیب پذیری جنبش را کاهش می دهد. بی تردید سازماندهی فعالیت ها در شرایط وجود دیدگاه های متفاوت امری دشوار است و می تواند در لحظه های پرالتهاب جنبش را با خطر چند دستگی مواجه سازد که جلوگیری از آن مستلزم تدبیر و نرمش و اتکاء به ضوابط دمکراتیک است. در هر حال این مشارکت گسترده و متنوع شرطی لازم برای توانائی و کارائی جنبش و اثربخشی فعالیت های آنست.
کاظم کردوانی
مهم ترین مساله به پرسش گرفتن دانشگاه ایدئولوژیک است!
مهم ترین مساله ای که به نظر من وجود دارد، و با گوشت و پوستم این ماجرا را حس کرده ام، این است که دانشگاه ما، دانشگاه ایدئولوژیک است. یعنی با ماهیت دانشگاه در تضاد است. علم با جریان ایدئولوژیک فرمایشی سرسازگاری ندارد. شما این دانشگاه ایدئولوژیک را در تمام ضوابط دانشگاه های ایران می بینید. از انتخاب استاد تا انتخاب دانشجو ها. درست است که الان برای دوره لیسانس گزینش نیست، چون آن قدر زیاد شده است که دیگر نمی تواننداین کار را انجام دهند، ولی دوره فوق لیسانس و دکتری گزینش هست. اگر کسانی توی دانشگاه به اصطلاح مقامات امنیتی «مورد» داشته باشند، یا حفاظت دانشگاه و حراست دانشگاه، این ها نمی توانند در دوره فوق لیسانس یا دکتری شرکت بکنند و غربال می شوند. اجازه نمی دهند.
محمد اعظمی
مهمترین نقطه قوت جنبش دانشجوئی استقلال از جریانات سیاسی به ویژه از قدرت است
سرکوب خشن و تصفیه دانشجویان و استادان دانشگاه حرکات دانشجوئی را در این مقطع ضعیف نموده است اما از سوی دیگر درگیری حاد نیروها در بالا، می تواند زمینه را برای حرکات دانشجوئی تا حدی آماده نماید. درگیری جناح ها و انعکاس آن روی جنبش دانشجوئی تاثرات دو سویه ای دارد. هم به دلیل تضعیف سرکوب امکان تحرک جنبش دانشجوئی بالا می رود و هم ممکن است جنبش دانشجوئی را به دنباله روی از جناحی از حکومت بکشاند. جریانات مستقل دانشجوئی اگر بتوانند از این فضا به سود طرح خواسته های خود از جمله: آزادی زندانیان سیاسی و توقف سرکوب متمرکز شوند، به تقویت جنبش دانشجوئی خواهد انجامید. مهمترین نقطه قوت جنبش دانشجوئی در این شرایط استقلال از جریانات سیاسی به ویژه از قدرت است.
بهزاد كریمی
«۱۶ آذر»، آذرخشی همیشه فروزان!
"۱۶ آذر" را، منزلگاه بارها به یورش رفته، بر سنگفرش هایش خون شتک زده و نیمکت هایش در هم شکسته است. این جنبش ولی، کماکان بر جای مانده و سر سبزتر از پیش به شکوفه نشسته است؛ و شکوفه زدنی نه در پی زمانی دراز دامن که در بیشترینه خود، پس یک سال و گاه پی چند ماه. این جنبش نه در گردش چند ساله نسل دانشجویی، که بارها به باز سازی خود برخاسته در همان چرخش یکساله آموزشی. درون زایی این کانون دانش، نگذاشته داس تیز سرکوبگری ها، بر چهره آن گرد مرگ بنشاند. این جنبش را آیین، زایش هست و نوزایی های پیاپی؛ خو و رفتار وی نیز، برون داد برکشیده‌هایی نوین از خویشتن خویش.
ژاله وفا
جنبش دانشجویی و ویژه گی نقش آن در مبارزات دموکراسی خواهی
در مقطع جنبش ۸۸ نیز حضور محسوس و تاثیر گذار جنبش دانشجویی در کنار جنبش معلمان و زنان و کارگران و دانش آموزان و...ادامه مبارزه و اراده مردم را برای تحقق اهداف آزادیخواهی و استقلال طلبی را نوید میداد.نظام ولایت فقیه که خشن ترین رفتارها را با دانشجویان در مقطع ۱۸ تیر ۷۸ مرتکب شده بود موفق به خاموشی جنبش دانشجویی نگردید بلکه شاهد اعتلای کمی و کیفی آن نیز بود. مبارزه با حرکتی سازنده و فعال و بیدار و جوان و پر انرژی و بیگانه با قدرت که ریشه در تاریخ این مرز و بوم دارد تنها با قلب معنی مبارزه برای چند صباحی ممکن است ادامه یابد.
ناهید نصرت
ما احتیاج به اشکال پایه ای و پایدار برای مبارزه دانشجویی داریم
هر دانشجویی می تواند گرایش سیاسی خود را داشته باشد ولی تشکل دانشجویی که مدعی نمایندگی طیف وسیع دانشجویان است، نباید در صف بندی به نفع گروه های گوناگون سیاسی و ارد شود. نه تنها به این دلیل که اعتماد عمومی توده دانشجو را از دست می دهد، بلکه به این دلیل که از پرنسیب یک تشکل صنفی بدور است. تشکل دانشجویی می تواند بطور عام از آزادی قلم و بیان، حقوق شهروندی، برابر حقوقی دانشجویان دختر و پسر و آزادی تشکل دفاع کند. در شرایط فعلی که رفتار و پوشش دانشجویان دختر هم مورد کنترل دولت است، دفاع از حقوق شهروندی دانشجویان دختر می تواند در چهارچوب حقوق شهروندی مورد حمایت همه دانشجویان باشد. تشکل دانشجویی و قدرت ناشی از آن در پیشبرد خواست های جمعی، تجربه با ارزشی در مبارزات دانشجویی است. تامین برابری حقوقی در این تجربه می تواند در زندگی اجتماعی آتی دانشجویان تاثیر مثبتی داشته باشد.
منیره برادران
امروز استقلال جنبش دانشجوئی از گفتار غالب حکومتی اهمیت فروانی دارد
امروز استقلال جنبش دانشجوئی از گفتار غالب حکومتی اهمیت فروانی دارد و می تواند راهی به خروج از یاس و بن‌بست‌های موجود بگشاید و به تحرک دانشگاه بیانجامد. در این راستا توجه به مسائل فکری، پرورش گفتمان‌هائی مبتنی بر پژوهش و استدلال اهمیت ویژه ای می‌یابد. بحث و تفحص به آزادی نیاز دارد، آزادی بیان، فضائی برای آزاداندیشیدن و نیز آزادی‌های سیاسی. اگر اینها به خواست‌های دانشجویان تبدیل شوند، چقدر می توانند تاثیرگذار باشند. ولی تجربه‌های ما و اصولا تجربه‌های جنبش دانشجوئی در دیگر کشورها نشان داده که تاثیرگذاری جنبش دانشجوئی عموما در جنبه اعتراضی آن است. اعتراض به سانسور، بستن روزنامه‌ها، دستگیری و تهدید و ارعاب دانشجویان و روزنامه نگاران، سرکوب کارگران سیاست‌هائی که خشم بخش بزرگی از جامعه را برانگیخته، شاید به شکستن فضای سکون و بی‌تحرکی کمک کند.
مهرداد درویش پور
جنبش دانشجویی ایران: کنشگر همه فصول؟
تلاش جنبش دانشجویی ایران برای پیوند فعال تر با دیگر جنبش های اجتماعی نظیر جنبش های کارگری، زنان، حقوق شهروندی و مبارزات ضد تبعیض اتنیکی یکی از محوری ترین نکاتی است که باید به آن توجه شود. همچنین کمرنگ شدن حضور موثر امروز جنبش دانشجویی نشان می دهد که بقا در دوران تثبیت استبداد، نیازمند سازمانیابی فراگیرتر و ایجاد تشکلات پایدار و مستقل در درون جنبش دانشجوئی است که حیات آن را به اکسیون های خیابانی محدود نسازد. به این مسئله نیز توسط فعالین دانشجویی کم توجه شده است. نکته سوم این که گرچه تقلیل خواست های سیاسی جنبش دانشجویی به مطالبات صنفی به معنای نشناختن دینامیسم و ویژگی جنبش دانشجویی در ایران است، اما این نباید به چشم پوشی از منافع خودویژه و صنفی دانشجویان منجر گردد.
ابوالحسن بینی صدر:
برعهده جنبش دانشجوئی است که اشتراک عمل و اشتراک هدف را میسر کند ...
نیروهای محرکه در جامعه امروز ایران، ار لحاظ کمی و کیفی با نیروهای محرکه آذر ۱۳۳۲ تفاوت کرده‌اند: زنان بمثابه نیروی محرکه در عرصه اجتماعی حضور دارند. شمار دانشجویان و دانش آموزان را ۲۲ میلیون نفر می‌گویند و جمعیت ایران از سه برابر جمعیت آن روز ایران بیشتر است و جوانان بخش بزرگی از آن‌را تشکیل می‌دهند و جوان نیروی محرکه تغییر است. کارگران بلحاظ کمی پرشمارتر و بلحاظ کیفی آگاه‌تر هستند. لایه‌های میانی جامعه نیز در موقعیتی هستند که آنها را مایل به همسوئی با این نیروهای محرکه می‌کند. برعهده جنبش دانشجوئی است که اشتراک عمل و اشتراک هدف را میسر کند به ترتیبی که تمامی این نیروها همسو به جنبش درآیند.
***********
ضمیمه:
در آذر ماه ۱۳۸۱ نیز، به مناسبت ۱۶ آذر، روز همبستگی جنبش دانشجوئی، به کوشش ویدا حاجبی و محمد اعظمی گفتگوهائی با برخی از فعالان و دست اندرکاران این جنبش، زنده یادان: حسن قاضی و هوشنگ کشاورز صدر و همچنین دوستان گرامی: فرنگیس حبیبی، بابک امیر خسروی، ناصر پاکدامن، احمد سلامتیان و حمید نعیمی انجام گرفته است که در همان سال در سایت عصرنو منتشر شد. در سالروز ۱۶ آذر این مصاحبه ها را همراه با برخی مطالب دیگر در این زمینه در اختیار علاقمندان قرار می گیرد.
مقدمه:
تجاربی از تاريخ جنبش دانشجوئی
گفتگو با ناصر پاکدامن
قوت جنبش دانشجويی تا زمانی است
که در آن "کشتگاه شک و اعتراض" بماند.
گفتگو با بابک امير خسروی
... چند دانشجو کشته شدند. ديکتاتوری از آن لحظه آغاز شد!
گفتگو با حسن قاضی
جامعه مدنی زمانی رشد مييابد که شرايط رشد آن وجود داشته باشد
گفتگو با احمد سلامتيان
۱۶ آذر متعلق به کل جنبش دانشجويی است
گفتگو با فرنگيس حبيبی
جنبش دانشجوئی و حقوق بشر
گفتگو با حميد نعيمی
در باره جنبش دانشجوئی در سال های ۴۴ تا ۵۱
گفتگو با هوشنگ کشاورز صدر
نمی توان در دانشگاه بود
و از حقوق و منزلت انسان حرفی نزد
********
گفتگوی فرنگيس حبيبی بارضا عليجانی و محمد اعظمی
جايگاه و رسالت جنبش دانشجوئی ايران
راديو بين المللی فرانسه - برنامهء زمينه ها و زمانه ها