همنشین بهار عهدنامه «صلح» ترکمانچای Туркманчайский мирный договор با پیروزی بلشویکها گفته شد پایههای عهدنامه ترکمانچای سست میشود. اما نیروهای روسی نه تنها قفقاز را رها نکردند، به گیلان هم نظر داشتند. رشت را تخلیه کردند ولی به بهانۀ اینکه انگلیسیها از تخلیۀ ایران خودداری میکنند، در بندرانزلی نیرو پیاده کرده گروهی را، دوباره در رشت مستقر نمودند. متاسفانه این مسائل واقعی است و نباید جاذبه انقلاب اکتبر (که البته نقاط بسیار مثبتی داشت) و دافعه تزارهای سرکوبگر، باعث شود تا وقایع را نه آنچنان که اتفاق افتاده، بلکه آنجور که مایلیم روی داده باشد ببینیم.
همنشین بهارتاریخِ جهان، دادگاهِ جهان است (۱۱) هان ای دل عبرت بین از دیده نظر کن هان
«سن ژوست» و «روبسپیر» را آئینه عبرت دان وقتی روبسپیر میخ خود را کوبید، شمار کثیری به اتهام اینکه عامل نفوذی اشراف در انقلاب و مخالف جمهوری هستند، سر از گیوتین درآوردند. فهرست اعدامیان به انقلابی نامدار فرانسه دانتون نیز رسید و برادران دیروز، او را کشتند. دانتون هنگام رفتن به سوی گیوتین در مقابل خانه روبسپیر فریاد زد: آهای روبسپیر یادت باشد تو هم به دنبال من خواهی آمد. روبسپیر و هوادارانش به ابتذال افتاده، برای منتقدین خویش پروندهسازی میکردند تا با نفی آنها خود را اثبات کنند اما فایده نداشت. مردم دستشان را خوانده بودند.
خسرو شاكری (زند)پیرامون کوچک خان جنگلی و تحریف استعماری تاریخ آن[۱] گفتن ندارد که چهرههاي تاریخی برآمده از تاریخاند، و چهرههاي گوناگون از تقاطع عوامل گوناگون تاریخ. در ایران چهرههاي تاریخی کم نبودهاند- چه از گونهي خدمتگزار مردم چه از گونهاي که ظاهراً به نام منجی کشور و منافع مردم برخاستهاند، اما در جمعبندی تاریخی واقعیت عمل آنان وارونهي آني بوده است که خود نمایاندهاند یا مبلغانشان پیرامونشان افسانه بافتهاند، افسانههايي که در پرتو نور درخشان واقعیتها و تحلیلهاي تاریخی پنبه ميشوند، اما همواره این افسانهزدایی زمان ميطلبد.
|