شورایی یعنی کدخدامنشانه!
Tue 21 04 2020
خدامراد فولادی
حکومت ِ شورایی چیست، و آیا در آموزه های مارکسیستی و ماتریالیسم ِ تاریخی دولت و حکومتی موسوم به شورایی جای گاه و نقشی در تکامل ِ اجتماعی دارد؟
واقعیت این است که در ماتریالیسم تاریخی ِ مارکس و انگلس جایی برای حکومت یا دولت ِ شورایی نه وجود دارد و نه این نوع دولت یا حکومت می تواند جایی در فرایند ِ تکاملی ِ جامعه ی انسانی داشته باشد. مارکس هرگز نظر ِ مبتنی و متکی بر ماتریالیسم تاریخی ِ خود در خصوص ِ همستیزی ِ کار ِ اجتماعی و مالکییت ِ خصوصی ، و گذار از مالکییت ِ خصوصی ِ سرمایه داری به مالکییت ِ اجتماعی ِ سوسیالیستی را برای خوشایند ِ هیچ حزب و فرقه و دار و دسته ای نقض نکرد و روستاییان و دهقانان را که عنصر و نیروی اصلی در حکومت های موسوم به شورایی اند و از نظرگاه ِ او خواهان ِ باز گردادن ِ چرخ ِ تاریخ به گذشته اند شریک و رفیق ِ پرولتاریا در دولت ِ پساسرمایه داری ننمود. برعکس، آنچه ما در گروندریسه در بحث راجع به شیوه ی تولید و توزیع و مناسبات ِ جماعتی ِ پیشاسرمایه داری می خوانیم، دقیقن منطبق بر خصوصیات ِ اداره ی شورایی ِ مورد ِ نظر ِ تبلیغ کنندگان ِ حکومت به شیوه ی شورایی است.
شورایی یعنی چه؟
شورایی آنچنان که از نظرات ِ لنین و بلشویک ها بر می آید، یعنی ایجاد ِ وحدت ِ اراده میان ِ زحمت کشان( روستاییان و کشاورزان) و کارگران باهدف ِ کسب ِ قدرت ِ سیاسی. این وحدت ِ اراده که در واقعییت و زندگی ِ اجتماعی و سیاسی به لحاظ ِ تاریخی و ایدئولوژیک وجود ندارد وهرگز درپراتیک ِمشخص ِ طبقاتی به دلیل ِ نبود ِ چشم انداز و افق ِ واحد ِتاریخی و منافع ِ مشترک ِ طبقاتی در عمل قابلییت ِ اجراپیدا نخواهد کرد، بهانه ای است که حزب های بلشویک وحدت ِ تشکیلاتی ِ فراطبقاتی ِ خود را به آن نسبت داده و توجیه کنند. یعنی، چه قبل و چه بعد از کسب ِ قدرت ِ سیاسی آن اراده ای را که در حزبییت ِ شان برای کسب ِ قدرت وحدت یافته به طبقات ِ مختلف المنافع با ایدئولوژی های متفاوت و متضاد نسبت و تسری می دهند.
این وحدت ِ اراده ی ساختگی و صوری ِ ذهنگرایانه، عمدتن جنبه ی منفی و سلبی دارد و نه اثباتی و ایجابی. یعنی تاآنجا کارکرد دارد که تشکیلات ِ درکمین ِ قدرت یا درقدرت بتواند از پتانسیل و نیروی بالقوه و بالفعل ِ کارگران و روستاییان ِ «ناآگاه» برای پیش برد ِ هدف های خود و نه راهبرد ِ انقلاب ِ سوسیالیستی- آنگونه که به دروغ تبلیغ می کنند- استفاده نماید. هدفی که به گفته ی این دار ودسته ها برای ایجاد ِ یک حکومت ِشورایی ِ خودگردان متشکل از دوطبقه و فقط به رهبری و هدایت ِ آنان امکان پذیر است. دار و دسته ها و فرقه هایی که اگرچه هوییت ِ سیاسی و ایدئولوژیک شان را از یک نام و یک پرچم( بلشویسم و داس وچکش) می گیرند، اما با همدیگر هیچگونه پیوند و وحدت ِ سیاسی تشکیلاتی نه تنها ندارند بلکه به دلیل ِ انحصارطلبی و تمامیت خواهی ِ هرکدام، هرگز به ویژه در عمل ِ معطوف به کسب ِ قدرت به هم پیوند نخواهند خورد و وحدت نخواهند یافت. چنین تشکیلات هایی با چنین بینش و رویکردی به وحدت ، می خواهند روستاییان و پرولتاریا را با هم وحدت و وصلت ِ سیاسی ایدئولوژیک دهند! یعنی در حالی که قادر نیستندممکن ِ خود را به بالفعل، و وحدت ِ عینی و عملی تبدیل کنند، می خواهند ناممکن ِ دو طبقه ی ناهمگون و مختلف المنافع را به معجزه ی اراده به هم پیوند زنند! یعنی در حالی که قادر نیستند اراده های پراکنده ی خود را به اراده ی واحد تبدیل کنند و به صورت ِ گردان ِ واحد با فرمانده ی واحد در آیند، میخواهند به نیروی معجزه، پرولتاریای پیشرفت خواه و تکامل گرا را با دهقانان و روستاییان ِ ضد ِ پیشرفت و تکامل وصلت دهند! وصلتی اجباری میان ِ پرولتاریای بالغ و روستا ییان ِ نابالغ که مزایای اش فقط نصیب ِ فرقه و دار و دسته ی در کمین ِ قدرت می شود.
شورایی از کدام مناسبات ِ تاریخی الگو گرفته است؟
شوراها تشکیل می شوند از کمیته های محلات ِ جداگانه و مرتبط شدن ِ این کمیته ها از طریق ِ( به واسطه گری ِ) تشکیلات ِ حزبی که بر کمیته ها اشراف ِ رهبری از بالا و فرمانفرمایانه دارد . به این معنا که تشکیلات- و مآلن حکومتی که – رهبری و ریاست ِ شوراها رادارد، مقاصد ِ خود را به آنها دیکته میکند و شوراها در واقع مجری ِ سیاست های حزب و یا حزب- دولت می شوند، آنهم صرفن برای پیشبرد ِ هدف های حزبی و خصوصن سرکوب مخالفان اش. حتا در کارخانه ها نیز وظیفه ی شوراها تحکیم ِ قدرت ِ حزب ِ درقدرت( دولت ِ حزبی ِ فعال مایشا) است و نه پیشبرد ِ سیاست های اقتصادی و رشد ِ نیروهای مولد که اساسن در دستور ِ کار ِ چنین حزب هایی نبوده و نیست و چندین تجربه ی تاریخی این واقعییت راثابت کرده است. همین تجربه ی تاریخی نشان داده در حکومت های شورایی تکیه بیشتر بر روستاییان ِ کوچیده به شهرها، و کارگران ِ غیر ِ ماهر و غیر ِ صنعتی است که هنوز یک پای شان در روستا و یک پای شان در شهر است. مدافعان ِ این نوع حکومت هرچه قدر هم از شورا و حکومت ِ شورایی سخن سرایی کنند و از خودگردانی و خودحاکمییتی ِ آن دم بزنند، باز دم ِ خروس ِ فرقه گرایی و رهبری ِ فردی-فرقه ای شان بر شوراها از بحث های شان بیرون می زند. چرا که هرفرقه و دار و دسته ای برای خود راه و روش ِ خود ویژه ای برای برقراری ِ حکومت ِ شورایی در یک جامعه ی واحد و مشخص و خصوصن مناطق ِ عقب مانده دارد که با راهکار و راهبرد ِ دیگر دار و دسته ها متفاوت و اساسن در تضاد است.آنها تنها در یک خصوصییت با هم اشتراک نظر دارند و آنهم این که تکیه گاه و سوژه ی تحقق دهنده ی طرح شان روستاییان( زحمت کشان ِ) ساکن در روستاها یا حاشیه نشین ِ شهرها هستند که نه سوسیالیست اند و نه کمونیست و نه اساسن به دلیل ِ شخصییت ِ فردگرایانه و انزواطلبانه شان که ناشی از نوع ِ معیشت ِ متکی بر خودکفایی ِ خانواده سالار است نظر ِ خوشی به سوسیالیسم و کمونیسم دارند. از این رو ، این تشکیلات ها با سوء استفاده از فقر ِ تئوریک ِ مخاطبان شان که آنها را افرادی فریب خور تصور می کنند، شعار وتبلیغ را جایگزین ِ نظروری و نظریه پردازی ِ علمی عقلانی ِ اثبات گرانه می کنند. یعنی حتا اگر برای ایجاد ِ توهم در مخاطب چند گزاره و نقل قول ِ تحریف شده از مارکس و انگلس بیاورند، اما نتیجه گیری شان درست برخلاف ِ نظر مارکس و انگلس، و درجهت ِ منافع ِ فرقه ای خودشان است. چرا که به گواهی ِ آثارشان، مارکس و انگلس نه تنها با آنچه بعد از آنها لنین و بلشویک ها حکومت ِشورا یی نامیدند موافق نبودند بلکه آن را شیوه ی تولیدی و مناسباتی ِ پیشاسرمایه داری و جماعتی( اشتراکی به شیوه ی جماعات ِ روستایی) و از این رو واپسگرایانه قلمداد کرده اند. توصیفی که مارکس از این نوع تولید و مالکییت می کند دقیقن مطابق است با تولید و مالکییت و آنچه به اصطلاح آنها خود گردانی ِ شورایی نامیده می شود. بخوانید: « در این نوع شیوه ی تولید و مالکییت، عامل ِ وحدت، یعنی پیوند دهنده ی خانواده و قبیله ای که پایه ی اتحاد ِ افراد و مالکییت ِ حقیقی و شرط ِ مقدماتی ِ مالکییت ِ مشاع ِجماعتی {بخوان شورایی } است، شخصییتی خاص و متمایز از جماعت پیدا می کند و مافوق ِ جماعات ِ واقعی قرار می گیرد.{ دقیقن یعنی حزب و تشکیلاتی که خودرا مافوق ِ طبقات می داند و می خواهد دو « جماعت ِ روستایی و کارگر» را به طور ِ مکانیکی و به زور ِ تبلیغات با هم وصلت دهد} . در این صورت است که مآلن مالکییت ِ متکی بر وحدت ِ برتر که در شخصییت رهبر ِ فرهمند ِ جبار به عنوان ِ پدر ِ واحدهای جماعتی ِ متعدد تجسم یافته است، به آن رهبر ِ فرهمند تفویض می گردد. در این صورت، مازاد ِ تولید خود به خود به آن وحدت ِ برتر{ شورا } و به آن شخصییت ِ مقتدر و مستبدی که مافوق ِ جماعت قرار دارد تعلق می گیرد. از این رو، در بطن ِ این استبدادکه ظاهرن فقدان ِ مالکییت از دیدگاه ِ حقوقی خصوصییت ِ آن است، اما در واقعییت ِ امر ما با مالکییتی رو به رو هستیم که حاصل ِ ترکیب ِ تولید ِ کارگاهی و کشاورزی در درون ِ یک آبادی ِ کوچک ِ خودگردان و خودبسنده است{ عینن همان کمون های دهقانی- کارگری ِ شوراهای بلشویکی}. در این نوع مالکییت{ جماعتی- شورایی}، بخشی از کار ِ اضافی ِ آبادی { به اصطلاح کمون ِ اشتراکی} به اجتماع ِ برتر{ که در حکومت ِ بلشویکی همان حزب یا تشکیلاتی است که بر جماعت یعنی شوراها ریاست می کند و به آنها برنامه و خط ِ مشی ِ اقتصادی و سیاسی می دهد} که به صورت ِ فرد ِ مستبد درآمده تعلق می گیرد. بهره وری ازاین کار ِ اضافی ، یا به صورت ِ خراج است، یا به شکل ِ کارهای مشترکی که برای بزرگداشت ِ وحدت ِ جماعت انجام می گیرد{ درست همان کار ِ اجباری و رایگان ِ شنبه های کمونیستی ِ زمان ِ لنین که بعدتر به صورت تنبیه و مجازات درآمد و به روال ِ دایمی ِ رژیم های بلشویکی برای تنبیه مخالفان ِ خود علاوه بر زندان و اعدام تبدیل گردید}. وحدتی صوری و اجباری که فرد ِ مستبد، خدایگان و نماد ِ مجسم ِ آن است.»( مارکس. گروندریسه. ترجمه ی باقرپرهام، احمدتدین. جلد اول. ص472-473. توضیحات ِ درون ِ کروشه ها ازمن است). این سخنان، پیشگویی ِ پیامبرانه نیست، بلکه پیش بینی ِ علمی – عقلانی و تئوریک، با درک ِ ماتریالیستی از تاریخ و ساز و کارهای متنوع ِ جامعه های انسانی ِ بعضن ناهمتراز با رشد ِ معمول و معقول ِ جامعه های پیشرفته است که ما نمونه های این ناهمترازی ِ اقتصادی اجتماعی را در کشورهای کم توسعه یافته به لحاظ ِ صنعتی و تکنولوژی و خصوصن مناسبات ِ تولیدی- طبقاتی هم اکنون هم در بسیاری کشورها و همان ها که به صورت ِ شورایی اداره می شدند و یا هنوز چنین ادعایی دارند شاهد هستیم.
اقتصاد و سیاست در حکومت ِ شورایی :
لنین در1921 چهارسال پس از کسب ِ قدرت نوشت «ما دولت ِ تراز ِ شوروی( شورایی) به وجود آوردیم که پس از سال های 1793 و 1871 گام ِ بزرگی به پیش بود»( مجموعه آثار ترجمه ی پورهرمزان. جلد 3. ص.2072 ) لنین درست یک صفحه ی بعد از« دولت ِ تراز ِشورایی( شوروی) ِ» بلشویک ها رونمایی می کند: « دشمن ِ امروز ِ ما دیگر گارد ِ سفیدی ها نیستند. دشمن ِ ما عبارت است از وضع ِ خراب ِ اقتصادیات ِ کشور ِ خرده دهقانی ما که صنایع ِ بزرگ ِ آن ویران و خراب است. فابریک ها و کارخانه ها از کار باز ایستاده اند و پرولتاریا ضعیف و پراکنده و نا توان است.»( جلد3.ص.2073-2074 ). و:« در کشور ِ ما هنوز هیچ کاری انجام نگرفته{ و همه ی کارها موکول است به وقت ِ گل ِ نی!}و کار هنوز بسیار و بسیار زیاد است. ما هنوز از جهت ِ اقتصاد و فرهنگ در سطح ِ بسیار پایین{ و از جهت ِ ادعا و بلوف در سطح بسیاربالایی!} قرار داریم». ( همان کتاب. همان صفحه. درون ِ آکولاد از من است.). در حکومت ِ « تراز ِ شورای» بلشویک ها، پی ریزی ِ ساختمان ِ سوسیالیسم بر عهده ی دهقانان و روستاییان است! باور نمی کنید؟ بخوانید:« افزایش ِ میزان ِ تولید- یعنی رشد دادن ِنیرو های مولد- جز از راه ِ بهبود ِ وضع ِ دهقانان و ارتقای نیرو های مولده ی آنان امکان پذیر نیست.ما بلشویک ها باید کار را از روستاها و دهقانان آغازنماییم. آنچه هم اکنون{ چهار سال پس از برقراری ِ حکومت ِ تراز ِ نوین ِ شورایی}بیش از هرچیز برای ما فورییت دارد، تدابیری است که با اتخاذ ِ آنها می توان سطح ِ نیروهای مولده ی اقتصاد ِ دهقانی را بی درنگ ارتقا داد».( جلد سوم. ص.2035). بیله دیگ، بیله چغندر! کشور ِ عقب مانده با اقتصاد ِ پاتریارکال- به اعتراف ِ لنین در1921-، کمونیست های اش هم چنین افراد ِ « کودن وعقب مانده ای» -باز به اعتراف ِ لنین- هستند که باید بروند روستاها و از دهقانان و روستاییان درس ِ فرهنگ و اقتصاد بیاموزند و نه در شهرها و دانشگاه ها و مراکز ِ بزرگ ِ صنعتی :« در مورد ِ ارزیابی ِ اشخاص و در مورد ِ اتخاذ ِ روش ِ منفی نسبت به افراد ِ واخورده ، تذکرات ِ توده ی پرولتر ِ غیر ِ حزبی و در بسیاری موارد تذکرات ِ توده ی غیر ِ حزبی ِ دهقانان و روستاییان بی اندازه گرانبهاست. توده ی زحمتکش{ دهاتی ها، یعنی همان ها که مارکس گفت می خواهند چرخ ِ تاریخ را به عقب، به دوران فئودالی وپدر شاهی برگردانند} با حساسییت ِ فوق العاده ای فرق ِ کمونیست ِ شریف و درستکار را با کمونیست هایی که مایه ی نفرت اند به خوبی تشخیص می دهند{ بیچاره کمونیستی که روستاییان باید به او درس ِ شرافت و درستکاری بدهند! و بیچاره تر حکومتی که ادعای تراز ِ نوین بودن دارد اما کمونیست های اش مایه ی نفرت ِ عموم اند!}( جلد سوم. ص. 2081. درون ِ آکولادها از من است). این، از وضع ِ اقتصادی ِ پاتریارکال ِ حکومت ِ « تراز ِ نوین ِ» شوراهای بلشویکی. اما، بخوانید وضعییت ِ سیاسی و مناسباتی ِ استبداد ِ پدرشاهی ِ متناسب با آن وضع ِ عقب مانده ی اقتصادی را، به نقل از بنیانگذار ِ حکومت ِ شورایی در« عصر ِ امپریالیسم»، یعنی لنین : « درباره ی اهمییت ِ قدرت ِ دیکتاتوری ِ شخص ِ واحد( که خودش باشد!) از نقطه نظر ِ شرایط ِ کنونی ِ ما باید گفت که این شرایط وحدت ِ اراده ای را ایجاب می کند که کار ِ مشترک ِ هزاران و صدهاهزار نفر را رهبری و هدایت کند. {همان وحدت ِ اراده ای که نتیجه اش استبداد ِ فردی و کیش ِ شخصیتی است و مارکس آن را در نقل ِ قول ِ پیشین از او آن را پیش بینی کرد}، و می دانیم موکدترین وحدت ِ اراده جز از طریق ِ اطاعت ِ بی چون چرای هزاران و صدهاهزار نفر از یک نفر امکان پذیر نیست، و این به آن معناست که ما بلشویک ها باید توده ها را به راهی هدایت کنیم{ توده ها را چه تصور کرده؟!} که با اطاعت ِ بی چون وچرا از اراده ی رهبر ِ شوروی{ یعنی شخص ِ شخیص ِ لنین!} مطابقت نماید . ( جلد سوم. ص1985- 1986. درون ِ آکولادها ازمن است .).
یک خصوصییت ِ مشترک ِ رژیم های استبدادی و ازجمله حکومت های « تراز ِ شورایی» ِ بلشویک ها، اعمال ِ جبر ِ توامان ِ سیاسی و اقتصادی بر اکثرییت ِ افراد ِ خارج از حاکمییت است که بدون ِ استثنا شامل ِ هردو طبقه ی دورانی ِ بورژوازی و پرولتاریا می شود. این جبر ِ توامان که لنین به روش ِ سفسطه آمیز و توجیه گرانه ی خاص ِ خود« تئوریزه » هم کرد و با زور به جامعه تحمیل نمود، در واقع فرمان از بالایی است که در ایران به « حکم ِ حکومتی» شهرت یافته است. نمونه ی جبر ِ سیاسی اش را در گفتاورد ِ بالا ازلنین خواندیم، و نمونه ی اقتصادی اش را در آنچه لنین «شنبه های کمونیستی»( یا در واقع کار رایگان برای رفاه ِ حکومت کننده گان) نامید می بینیم و می خوانیم.(سخنرانی در نخستین کنگره ی کمون های زراعتی و آرتل های کشاورزی. در این سخنرانی طبق ِ معمول پس از صغراکبراچیدن های فریب کارانه برای جا انداختن ِ موضوع، به اصل ِ مطلب که بیگاری کشیدن از اهالی است می پردازد):« برای آنکه بی مدرک حرف نزده باشم به آن چیزی استناد می کنم که در شهرهای ما شنبه های کمونیستی نامیده شده است. این نامی است که به کار ِ رایگان و بی مزد ِ کارگران ِ شهری داده می شود و اضافه برکاری است که از هرکارگر خواسته می شود و طی چند ساعت برای رفع ِ نیازمندی های اجتماعی انجام می گیرد{ همان کاری که در اقتصاد ِ سیاسی به آن ارزش ِ اضافی گفته می شود و حالا لنین ِ«سوسیالیست» آن را با جبر ِ بلشویکی به کارگرانی که به اعتراف ِ خودش به نان ِ شب محتاج اند تحمیل می کند.}، این شنبه ها، برای اولین بار در مسکو معمول گردید. برگزاری ِ شنبه های کمونیستی پاسخی بود{ اجباری!} که کارگران ِ مسکو به حکومت ِ شورا ها دادند. شک نیست که کارگران ِ مسکو به مراتب بیش از دهقانان با مصیبت و احتیاج دست به گریبان اند و اگرشما با شرایط ِ زندگی ِ آنان آشنا شوید تعجب خواهید کرد که آنها چگونه با وجود شرایط ِ سخت، شنبه های کمونیستی را بر قرار کرده اند. اما اگر با وضعییت ِ زندگی و کار ِ آنان{ برای همین درآمد ِ بخور و نمیرآشنا شوید} آنگاه قبول خواهید کرد که هیچ کس نباید و نمی تواند از این شیوه ی کار کردن شانه خالی کند. شنبه های کمونیستی { مرحله ی عالی ِتکامل ِ سوسیالیسم است!} و هنگامی است که افراد به نفع ِ عموم { که همان دار و دسته ی بلشویک های حاکم باشند} کار می کنند.{ و چون خودش هم می داند دروغ می گوید و از کار ِ اجباری هرگز سوسیالیسم بر قرار نمی شود در ادامه میگوید :} البته ما می دانیم که اکنون نمی توانیم نظام ِ سوسیالیسم را معمول داریم، و اگرحتا در دوران ِ فرزندان ما و شاید نوه ها و نواده گان ِ ما چنین نظامی در کشور ما مستقر شد خدا را شکر خواهیم کرد{!!}.( مجموعه آثار. ترجمه ی پورهرمزان . جلد دوم. ص 1495-1496. درون ِ آکولادها از من است.) هر مارکسیستی می داند راه و روشی که لنین و بلشویک ها در یک کشور ِ عقب مانده با تولید و مناسبات ِ پاتریارکال( دهقانی و پدرشاهی به گفته ی خود ِ لنین) در پیش گرفته بودند هرگز به سوسیالیسم و کمونیسم ختم نمی شد. احتمالن خود ِ لنین هم در میانه ی راه به این واقعییت پی برده بود که عاقبت ِ حکومت ِ شورایی اش را به خدا سپرد!
اکنون باید از تبلیغ کننده گان و ادامه دهنده گان ِ راه ِ غیر ِ سرمایه داری و « حکومت ِ تراز ِ شورایی » این پرسش را نمود که: در حالی که خود ِ نظام ِ سرمایه داری تمام ِ پیش نیازها و پیش شرط های تولیدی- مناسباتی ِ گذار به نظام و دوران ِ سوسیالیسم و کمونیسم را در عالی ترین درجه و تراز ِ پیشرفته برای جامعه های انسانی و کل ِ بشریت فراهم نموده، چه اصراری دارید این جامعه ی گرسنگی کشیده و شلاق خورده از استبداد ِ حکومت ِ اسلامی را به بیراهه ی غیر ِ سرمایه داری بکشانید و با یک حکومت ِ نظامی پادگانی ِ دیگر با عنوان ِ فاقد ِ اعتبار ِ تاریخی- دورانی ِ « شورایی» که همچون همین رژیم هم جبر ِ سیاسی و هم جبر ِ اقتصادی را توامان به جامعه تحمیل میکند، وبا سوسیالیسم ِ دروغین ِ «به امید ِ خدا»ی تان دلخوش نمایید؟