http://www.tipf.info/
و یا جوزف تاد و سهند ستاری، فروپاشی دولت و افق پس از آن
https://meidaan.com/
یا آرش اسدی در
https://pecritique.com/
یا نازنین و یامین
http://militaant.com/
[3] حتی هستند جریاناتی که آن را یک پروژه امپریالیستی ارزیابی کردهاند. رجوع شود به «شورش های دی۹۶ - دولت پس از انقلاب و جنگ سوریه» مجلهی تحلیلی اکنون. نویسنده نامعلوم. این نوشته صرفنظر از سخنوری ظاهرا رادیکال پیشنهاد انتخاب اسد را در جنگ نیابتی میکند. با استدلالی اگر چه قدری متفاوت، در ردیف احزاب استالینیست اروپائی مثل DKP در آلمان قرار میگیرد که تمام مخالفان اسد را امپریالیستی ارزیابی میکند.
[4] نگاهی طبقاتی و مارکسیستی بهحال و آیندهی کردستان سوری، عباس فرد
[6] علیرغم در گیریهای پراکنده، در سالهای اول جنگ رژیم اسد و کردها از رودرروئی با یکدیگر اجتناب میکردند. بر اساس ترجمهی گوگل از گفتار صالح مسلم (عربی) در سایت «اخبار روژاوا»: «آمادهایم به ارتش منظم سوریه بپیوندیم» با توجه به چنین گفتههائی میباید معنای واقعی «نه اسد، نه اپوزیسیون» را مورد تامل قرار داد.
https://rojavanews.com/
[7] در اثر زیر اگر چه در مورد توضیحات مویدی که در مورد مواضع پکک داده شدهاند، باید به غایت محتاط بود و با تردید به آنان نگریست، با این همه مواضع حزب دموکرات کردستان (بارزانی) و مواضع رسمی پکک را در مقابل هم قرار داده است. این مقایسه میتواند سودمند باشد.
[9] از نشانههای این امر میتوان پذیرش رژیم اسد را توسط نیروهای مرتجع عرب منطقه و تلاش برای باز گرداندن سوریه به اتحادیهی عرب دانست که در سال ۲۰۱۱ همین کشورها عضویت آن را معلق کردند. پومپئو نیز گفته است که اسد را جزئی از روند صلح قلمداد میکند. اسد دعوت را به اتحادیهی عرب را بنا بر صفحهی زیر رد کرده است.
https://sputniknews.com/
[10] با بر جسته کردن ایران به عنوان دشمن اصلی که بر اساس دریافت رایج عامیانه از اصلی، عمده و فرعی، این امکان فراهم مییابد تا با دشمن دیگر بر علیه دشمن اصلی متحد شد و دیگر کاری به کار دشمن فرعی (و بنابراین به «معاملهی قرن») نداشت. با این امر احتمال اجرای «معاملهی قرن» به حداکثر میرسد. سفر اخیر پومپئو به کشورهای مختلف نیز در همین راستا بوده است.
[11] اگر چه هزینهها بسیار گزافند و ممکن است برای شخص ترامپ نیز نقش مهمی ایفاء بکنند ولی با توجه به ابعاد مخارج نظامی آمریکا هزینه را نباید به عنوان دلیل اصلی پذیرفت. درمورد هزینههای آمریکا رجوع شود به:
[13] گفتار زن در زیر: «به کردها همواره خیانت شده است. همواره هر کس با ما همکاری کرده است، با خیانت همکاری را تمام کرده است ... ما دیگر به هیچ کس اعتماد نمیکنیم.» (ترجمه آزاد)
https://www.youtube.com/
[14] سفیر سابق آمریکا در سوریه، الجزایر، قائم مقام سفیر در عراق و بحرین و غیره در سخنرانی و بحث زیر این همکاری را پیش بینی میکند. دقیقهی ۶۵ به بعد.
[18] رجوع شود به: زیرنویس پیشین.
[19] رجوع شود به: زیرنویس ۱۶.
[23] مخالفین خروج آمریکا از سوریه (منجمله ماکرون)، وجود نیروهای آمریکایی را در آمریکا آن را برای فشار بیشتر بر ایران ضروری میدانستند.
[32] رژیم اسد، پدر و پسر، در سیاستهای اقتصادی و توسعه پس از به شکست انجامیدن سیاست توسعهی جایگزینی واردات که به نیمهی اول سالهای ۸۰ برمیگردد، به سیاست توسعهی تعدیل ساختاری صندوق بینالمللی پول (که نسخهی نئولیبرالی و امپریالیستی توسعه است) روی آوردند. سرعت اجرای این سیاست در دوران بشار بیشتر شد. به جرات میتوان گفت، یکی از دلائل اعتراضات مردمی و شروع بهار سوریه همین سیاستها بودند. در پی جنگ نمیتوان انتظار تغییری در سیاستهای اقتصادی نئولیبرال ضد مردمی در خطوط کلی و تغییری در الگوی مشخص استثمار در سوریه داشت.
[33] این گفته یکی از رهبران پید در سال ۲۰۱۵ است، طبعا باید توجه داشت که پیوستن به اسد بدون قید و شرط نبوده است. اسد میبایست در مقابل خودمختاری کردستان را میپذیرفته است.
[34] برای مثال رجوع شود به:
http://www.kurdwatch.org/
[35] در همین راستا میباید رابطهی خیانت شده و خیانتکار را نیز دید یا به عبارت دیگر در واقع پید با عدم روی آوردن و تلاش برای ایجاد بلوک مستقل فرودستان امکان خیانت را فراهم آورده است.
[36] رجوع شود بەرجەوەندار، شماره یک.
[37] رجوع شود نوشتهی نازنین و یامین در زیر:
http://militaant.com/
[38] بر اساس گزارشهای موجود (منابع مستقل از یکدیگر و مختلف) میتوان پذیرفت که در تعاونیها و در سطوح پائین تصمیمگیریها مردم شرکت دارند، همین گزارشها اشاره دارند به روابط توتالیتاریستی در پید و این امر که تمام مقامات را در سطوح دیگر بورکراسی و فعالیتهای اجتماعی تعیین میکند.
[39] رجوع شود به آناهیتا حسینی، بەرجەوەندار، شمارهی یک، روح یک وضعیت بی رو ح. در بالا به نوشتههای انتقادی در مورد پید و روژاوا اشاره شد. به این مجموعه میتوان به عنوان اثری موید و غیر انتقادی رجوع کرد. در مورد نظرات موید دیگر میتوان به آثاری که در زیرنویسهای مقالات بالا و این مجموعه ذکر شدهاند، رجوع کرد.