درجستجوی هویت
Fri 26 10 2018
مجید صدقی
majidsedghi@yahoo.com
فیلم لبنانی ( کفرناحوم ) ساخته ی نادین لبکی ( برنده جایزه هیات داوران در آخرین جشنواره سینمایی کن ) حکایت سرگردانی کودکی 12 ساله در محله های فقیرنشین بیروت برای دستیابی به هویت خویش و تلاش برای رهایی از آدمها و جامعه ای است که اورا آزارمی دهند .عنوان فیلم برگرفته از روستایی قدیمی درکنار دریاچه جلیل ( دریاچه طبریه ) است . درعهد جدید از کفرناحوم به عنوان محل زندگی عیسی مسیج و تعدادی از حواریون او نام برده شده است . پیام اصلی فیلم درواقع درهمان صحنه دادگاه گفته می شود . جایی که زین( با نقش آفرینی ستایش برانگیز زین الرافعی ) به دنیا آمدنش را تقصیرپدرومادرش عنوان میکند و می گوید : من از پدرومادرم شکایت دارم که چرا مرا به دنیا آوردند یک پاسخ زیبا و هوشمندانه که به نظرنمی رسد یک پسر12 ساله چنین پاسخی بدهد . او با همین جمله کوتاه ولی قابل تامل نشان میدهد که دیگربزرگ شده است .
بچه های سینما
ادوارد ( پسربچه فیلم معروف آلمان سال صفرساخته 70 سال پیش روبرتوروسلینی ) و زین - هردو 12 ساله - دو کودک با سرنوشتی غم انگیز هستند . یکی در ویرانه های برلن و دیگری در محله های فقیرنشین بیروت به نوعی سرگردان هستند . قهرمان فیلم آلمان سال صفر هرگز جنین عقیده ای نداشت که از والدینش شکایت کند و زمان چندانی هم برای گذراندن دوران کودکی خود نداشت . او می بایست برای خانواده اش سیب زمینی و سیگارتهیه کند . درحالی که زین در محله های بیروت پرسه می زند ادوارد فیلم روسلینی درمیان ویرانه های برلن پس از جنگ قدم میزند تا آن لحظه که با کودکی اش وداع کند . بچه های خیابانی در سینما که به بزرگترها هشدارمی دهند کم نیستند .ما در زندگی واقعی آن هارا بیشتر نمی بینیم درحالیکه آنها همین جا هستند روبروی ما اما نگاه ما بر آنها متوقف نمی شود کودکان خیابانی وجدان ماهستند ولی ما ترجیح میدهیم زندگی آنها را درنظرنگیریم و به عواملی که آنها را به ورطه بدبختی کشانده فکرنکنیم . آندریا پسربچه فیلم L'incompris ساخته ی لوئیجی کومنچینی در 1966 مخالف بی تفاوتی پدرش است و ( پونت ) دخترکوچک 4 ساله فیلمی به همین نام ساخته ی ژاک دوایون در 1996 پس از مرگ مادر و در زمان تشییع جنازه مادر برای برگشت وی از دنیای مردگان به زندگی - برای چند لحظه- حتی با خدا مبارزه میکند .
حمایت از مهاجران
فیلم خانم لبکی علاوه بر لزوم توجه به بچه های خیابانی مسائل دیگری نیز مطرح میکند از جمله لزوم حمایت از مهاجران قانونی و یا بدون برگه های هویت , مبازره با ازدواج اجباری , بدبختی و جنگ . زین پس از فراراز خانه به یک مهاجرغیرقانونی از اتیوپی به نام ( راحیل ) برخورد میکند و نیزپسر زیبای او به نام ( یونس ) که درواقعیت یک دختراست . زین همچنین یک مردمسن را ملاقات میکند که لباسی با آرم مرد عنکبوتی دارد . راحیل به ناگهان ناپدید می شود و به ناچار وظیفه نگهداری یونس به دوش زین می افتد .
کارگردان همواره از طریق فیلمهایش احساس نیاز میکند تا سیستم از پیش تثبیت شده و حتی سیستم های جایگزین شده را مورد پرسش قراردهد . درکفرناحوم همه این موضوع ها وجود دارد : مهاجران غیرقانونی , سوء استفاده از کودکان , کارگرن مهاجر , مفهوم مرزها و پو.چ بودن آنها , نژاد پرستی , ترس از دیگری , عدم پذیرش کنوانسیون حقوق کودکان و ...
با این حال کارگردان تصمیم گرفت تا فیلم خود را روی موضوع کودک و دوران کودکی تمرکز دهد .درواقع ایده ساخت این فیلم زمانی شروع شد که نادین دربازگشت از یک میهمانی از پنجره اتاقش کودک دوساله ای را دید که در آغوش مادر بود و گریه نمی کرد وبه نظرمی رسید برای او یک خواب شیرین در آغوش مادر بهتر از گریستن است . نادین درگفتگویی گفت : این تصویردرآن شب خواب از چشم من گرفت و احساس کردم که باید کاری انجام دهم . به گمان من دوران کودکی به عنوان نقطه شروع است زیرا مسلما این دوره است که بقیه ی زندگی را تعیین میکند .
کفرناحوم را می توان یک ( اولیورتویست ) و یا یک ( بینوایان ) خاورمیانه ای دانست . سفر زین بهانه ای است برای افشای زندگی روزمره دربیروت که درپی هرج و مرج و فساد پس از جنگ پدید آمده است . پسربچه قهرمان فیلم شاهد ازدواج اجباری خواهر یازده ساله اش با یک مرد سی ساله است که درواقع پدرومادرش برای به دست آوردن پول اورا به مردی که چندین سال از دخترشان بزرگتراست فروخته اند . و زمانی که خواهرش به دلیل سقط جنین میمیرد با فریاد از خانه بیرون میرود تا زندگی خود را درشهر بزرگ ادامه دهد . فیلمساز یک درام انسانی را عرضه می کند درام زمان کودکی و خانواده . موضوعی که درآن پیام انسانی درکلمات و نگاه یک کودک که به سن بلوغ فکری رسیده عرضه شده است .
فیلم به روشنی دوران کودکی آسیب دیده را نشان می دهد نقص های جامعه ای راکه برای انسانها فراموش می شوند را محکوم میکند . بالاترا ز همه اشاره به آسیب های ناشی از جنگ درسوریه می کند . سال پیش لبنان بیش از چهارمیلیون پناهنده را میزبانی کرد . چند تا زین درمیان آنهاست .خدامی داند.
درباره کارگردان
نادین لبکی, 44 ساله زاده بیروت است او درسال 1993 در دانشگاه سنت جوزف بیروت در رشته مطالعات سمعی و بصری فارغ التحصیل شد .پایان نامه تحصیلی اش ساخت فیلم کوتاه ( 11, خیابان پاستور ) درسال 1997 بود . او برای ساخت این فیلم جایزه بهترین فیلم کوتاه را در دوسالانه سینمای عرب درانستیتو بین المللی عرب دریافت کرد . نادین سپس شماری از کلیپ های موسیقی برای خوانندگان معروف خاورمیانه مانند نانسی عجم و یا کارول سماحه ساخت که درسالهای 2002 و 2003 موفق به دریافت جوایزی شد .
درسال 2005 درفیلم موزیکال Bosta l'autobus محصول مشترک لبنان و فرانسه ساخته ی فیلیپ عرقتنجی کارگردان لبنانی – فرانسوی بازی کرد. درسال 2007 نخستین فیلمش به عنوان کارگردان فیلم سکربنات ( کارامل ) دربخش دوهفته کارگردانان جشنواره کن نمایش داده شد . فیلم بعدی اش ( اکنون به کجا میرویم ) درسال 2011 به نمایش درآمد و به نمایندگی از لبنان دراسکار 2012 انتخاب شد. این فیلم همچنین جایزه مخاطبان را درجشنواره بین المللی فیلم تورنتو دریافت کرد . او پیش از فیلم کفرناحوم یک اسکچ از فیلم برزیلی ( ریو دوستت دارم ) را کارگردانی کرد.
|
|
