عصر نو
www.asre-nou.net

نیروی میلیونی بیکاران در ایران ، چاره کار چیست؟


Mon 3 09 2018

امير جواهری لنگرودی



با اشاره به خبر محمد رضا بادامچی: ۲۰ میلیون جوان ۱۵ تا ۲۹ ساله بیکار هستند. به گزارش خبرگزاری دولتی ایسنا که امروز وسیع ترین بازخورد را در سطح خبرگزاری ها با خود دارد، در روز چهارشنبه ۷ شهريور ۱۳۹۷آمده است : آمده است: « رییس فراکسیون کار و کارآفرینی مجلس شورای اسلامی از حضور معاون اشتغال وزارت کار در جلسه فراکسیون کار مجلس خبر داد و گفت: این جلسه با هدف بررسی توسعه مشاغل خانگی برگزار شد.محمدرضا بادامچی در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص جلسه روز سه‌شنبه فراکسیون کار و کارآفرینی مجلس شورای اسلامی، گفت: این جلسه با هدف بررسی توسعه مشاغل خانگی و با حضور معاون اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برگزار شد.

وی افزود: اکنون یک نفر از شش نفر در جامعه ایرانی کار می‌کنند، قریب به ۲۰ میلیون نفر جوانان ۱۵ الی ۲۹ ساله کشور بیکار هستند. نرخ بیکاری مردان در بین سنین ۱۵ الی ۲۹ سال، معادل ۲۱ درصد و زنان ۴۰ درصد است لذا در این شرایط رکود اقتصادی باید به رونق مشاغل کوچک و خانگی توجه شود، چرا که بسیار ضروری هستند....» انعکاس این خبر از جانب "رییس فراکسیون کار و کارآفرینی مجلس شورای اسلامی" در سطح خبرگزاری ها از قول ایسنا ، وسیله شد که وی بلا فاصله با خبرگزاری ایسنا ارتباط بگیرد و آمار اعلام داشته از نرخ بیکاری جوانان را اصلاح کرد.

رییس فراکسیون کار و کارآفرینی مجلس شورای اسلامی در تماس مجدد با ایسنا و اصلاح آماریکه پیش از این داده بود، اعلام کرد: « با توجه به کثرت جمعیت جوانان زیر ۳۰ سال نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۹ سال۲۸ درصد است؛ لذا در این شرایط رکود اقتصادی باید به رونق مشاغل کوچک و خانگی توجه شود، چرا که بسیار ضروری هستند» . اصلاح این خبر به مثابه " چه علی خواجه و چه خواجه علی " است و هیچ دردی را از کثرت میلیونی جوانان بیکار و ارقام فوق دوا نمی کند! نکته در خور توجه اینستکه؛ مسئولان کشور اعلان می دارند که روش‌های محاسبه آماری ما ، منطبق بر روش‌های بین المللی است اما برخی کارشناسان در محافل مختلف بر این باورند که این آمار با واقعیات و مشاهدات جامعه همخوانی ندارد. نکته قابل ذکر در بررسی میزان جمعیت بیکار و شاغل توجه به شاخص «جمعیت فعال اقتصادی» است که بر اساس تعاریف آماری، تمام افراد بالای ۱۰ سال (حداقل سن تعریف شده برای کار) که در تولید کالا و خدمات مشارکت داشته باشند عمدتا (شاغل) و یا از قابلیت مشارکت برخوردارباشند (بیکار) را شامل می شوند. به بیان ساده تر جمعیت فعال اقتصادی به مجموعه افراد شاغل و بیکاری که در سن کار قرار دارند، گفته می شود. در مقابل تمام افراد در سن کاری که در هیچ یک از دو گروه شاغلان و بیکاران قرار نمی‌گیرند جمعیت غیرفعال اقتصادی محسوب می شوند. با این وجود و اگرچه آمار و اطلاعات دقیق نخستین لازمه سیاستگذاری در مسائل و موضوعات مختلف است اما همواره میزان آمار بیکاری و اشتغال بین کارشناسان و مسئولان محل بحث و اختلاف نظر بوده است

علیرغم رقم اعلان شده بالا ، باید با صراحت گفت : درایران ما آمار رسمی بیکاری نداریم و هیج منبع موثقی تا به امروز خود را مرجع اعلان نیروی بیکاری درکشور اعلان نداشته است. می توان نوشت : پس از بحرانی شدن بیکاری به عنوان یکی از ابرچالش‌های اقتصادی دولت دوازدهم، اختلافات بر سر آمار رسمی میزان بیکاری میان دستگاه‌های دولتی و برخی از کارشناسان آغاز شد. به این ترتیب که هر چند بر اساس آمار رسمی مرکز آمار از گزارش‌های نتایج نیروی کار، جمعیت بیکار کشور حدود ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر برآورد می شود اما برخی از کارشناسان معتقدند جمعیت بیکار کشور بسیار بیش از میزان اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران است. در همین رابطه اما روایت دیگری هم است . غلامرضا تاجگردون ، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی اعلام می دارد: « الان سه میلیون و۲۰۰ هزار نفر بیکار در جمعیت فعال کشور داریم و در جمعیت غیرفعال هم سه میلیون و ۹۵۰ هزار نفر بیکار است» افزود: « ۲۵ میلیون و ۷۹۰ هزار نفر جمعیت فعال داریم که از این مقدار ۲۲ میلیون و ۵۸۸ هزار نفر شاغل و سه میلیون و ۲۰۳ هزار نفر بیکار هستند» . وی ادامه داد:« در جمعیت غیرفعال، با تحصیلات عالی ۵ میلیون و ۴۵۲هزار نفر بیکار داریم، یعنی حدود ۸ میلیون نفر تحصیل کرده بیکار داریم که از ظرفیت اقتصادی آنها استفاده نمی کنیم.» (۱)

مثلا دکتر فریبرز رئیس دانا بعنوان کارشناس امور اقتصادی چندی پیش دررابطه با میزان بیکاری درکشور، اعلان می دارد: « در کشور۵ /۷ ملیون نفر بیکار داریم، تورم لجام گسیخته در کشور وجود دارد، اقتصاد عمومی ناکارآمد است که قبل از تحریمها نیز موجود بودند و این تفاهم نامه هیچ کدام از این مشکلات را حل نخواهد کرد...» (۲) یا دکتر ابراهیم رزاقی استاد اقتصاد دانشگاه تهران ، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصادی خبرگزاری فارس استان تهران درباره عملکرد اقتصادی دولت اظهار کرد: « برخلاف آمارهای دولتی در بحث بیکاری و اشتغال، پانزده (۱۵) میلیون بیکار در جامعه داریم و جوانان بسیاری جویای کار هستند».وی ادامه داد:« اگر رئیس‌جمهور دنبال اشتغال‌زایی برای جوانان در چهار سال گذشته بود، آمار جوانان جویای کار و بیکار به این رقم نمی‌رسید؛ شاهد رشد نرخ بیکاری در این سال‌ها هستیم».(۳) به هر صورت جستجو در باب بیکاری در برابر آمار رسمی دولتی ما را با واقعیت های ارقام بالا روبرو می گرداند.

چنانچه بخواهیم خبرهفته های گذشته خبرگزاری تسنیم ، پایگاه خبری سپاه قدس را که مستندا با انتشار اسنادی اعلام داشت، در کنار ارقام بالا جا دهیم خود را در برابرفاجعه دهشتناک بیکاران و ارتش گرسنگان در سراسر کشور خواهیم یافت.

اطلاع اینستکه ، خبرگزاری نامبرده اعلام داشت : « شاپور سامعی نایب‌رئیس انجمن قطعه‌سازان در نشست خبری اعضای این انجمن با ابراز اینکه امروز باید به صنعت قطعه‌سازی کشور تسلیت بگویم، اظهارداشت: قطعه‌سازان روزهای بدی را می‌گذرانند به‌نحوی که ضمن تعدیل نیرو شیفت‌های کاری خود را هم کاهش داده‌اند. کنار این موضوع نزدیک به یک هفته است که با ابلاغ آیین‌نامه جدید قطعه‌سازان امکان ترخیص کالاهای خود از گمرک را ندارند.... احتمال تعدیل نیروی۴۵۰ هزار نفر در صنعت قطعه‌سازی /از اول شهریور امکان تولید قطعه نداریم» در این رابطه سید مرتضی مرتضوی رئیس هیئت مدیره انجمن قطعه‌سازان نیز تأکید کرد: « جریان انحصار در صنعت خودرو باید رفع شود. نباید تعدادی قطعه‌ساز عضو هیئت مدیره خودروسازان شده و با این عملکرد به‌صورت انحصاری قطعات خود را در شرکت‌های خودروساز به‌فروش برسانند این نوعی انحصار است و باید با آن برخورد جدی صورت گیرد.» (۴) فروریختن یگانه نان آور خانواده درچرخه ۴۵۰ هزار خانواده ، ما را با نیروی میلیونی سفره های خالی روبرو می نماید!

برای کارگران ما ، در چنین شرایط بس دشوارو بحرانی ، راهی جز متشکل شدن و تشکلات مستقل خود را سازمان دادن ، هیچ راهی وجود نداشته و ندارد. به باور من ؛ در چنین هنگامه ای رودررویی جبهه کار و سرمایه، برای همه نیروهای اردوی کار اعم از توده کارگران و نیروی میلیونی بیکاران راهی جز سازمانیابی و متشکل شدن در پایگان خویش در محیط کار و محیط زیست شان باقی نمی گذارد. حقیقت این است که در شرایط کنونی کشور ما ،  بدون خواستِ تأمین اجتماعی همگانی ، بخش های مختلف کارگران و زحمتکشان ایران نمی توانند باهمدیگر گره بخورند و به تشکلی مستقل و سراسری دست یابند. مبارزه برای سراسری شدن تشکل مستقل کارگران و زحمتکشان و تشکل مستقل بیکاران برای دست یابی به کار یا شعار بازگشت برسر کار به عنوان خواستِ مشترک ، بی واسطه و قابل لمس برای همه زحمتکشان ایران نیازی عمومی و همگانی است .

در ایران این خواست مشترک و این پرچم متحد کننده ، بی هیچ تردید ، خواست تأمین اجتماعی و امنیت شغلی همگانی است. برافراشتن این پرچم متحد کننده ، البته به شناخت روشنی از موانع و همچنین شرایط مساعدی نیاز دارد که هم اکنون در برابر کارگران و زحمتکشان ایران قرار دارند. برای توده کارگران مبرهن است که بخش اعظم مشکلات اقتصادی و معیشتی کارگران و زحمتکشان ما ناشی از عوامل کلان اقتصادی است که تا جمهوری اسلامی پابرجاست ، همچنان پا برجا خواهند بود. بعلاوه هر بهبودی هم که در شرایط اقتصادی کشور به وجود بیاید ، تغییر مهمی در شرایط فلاکت بار زندگی کارگران و زحمتکشان ایجاد نخواهد شد ، زیرا همه جناح های جمهوری اسلامی ، علیرغم همه اختلافات شان ، رونق کار خود را در تشدید بهره کشی از نیروی کار کشور می بینند. بنابراین کارگران و زحمتکشان ایران نباید در انتظار وعده های سرخرمن مانند " تولید کالای داخلی " یا " اقتصاد مقاومتی" یا برداشته شدن تحریم های بین المللی و ایجاد رونق اقتصادی ، فرصت های مبارزه برای تحقق خواسته ها و مطابات فوری شان را ازدست بدهند و در این نابهنگامی زمانه همه برگ های برنده مبارزاتی خود را بسوزانند .

باید یاد آور گردم : در شرایط کنونی که جنگ جناحی در درون جمهوری اسلامی شدت یافته و دستگاه ولایت و دار و دسته های تحت امر رهبر می کوشند خود را مدافع "مستضعفان" و "کوخ نشینان" جا بزنند ، شاید این بودیم که خیزش توده ای دی ماه ۱۳۹۶ در بیش از ۱۰۰ شهر کشور در ده روزی که ایران را تکان داد ، نشان داد که خواست مردم همواره نان ، رفاه ، آزادی ایست . استمرار این چنین مبارزه ای می تواند هم پژواک گسترده تری داشته باشد ، هم مچ عوام فریبان و مفتخواران دستگاه ولایی را در کل جامعه باز شناساند و هم با طرح های نئولیبرال های اسلامی به مقابله برخیزد .

لذا پایان بخشیدن به پراکندگی ها در سطوح مختلف و عدم تشکل یابی ، جدا سری نیروی رنج و کار در پهنای جامعه هشتاد (۸۰) میلیونی ما ، بزرگترین عامل ناکارایی و نا کارآمدی و عدم موفقیت کارگران در وصول مطالبات خویش و خاصه پیکره بدست آوردن ره آوردهای تامین اجتماعی و تضمین امنیت شغلی یکایک آنان است که بعد از چهار دهه همچنان برگرده یکایک آنان سنگینی می کند. باید و می توان براین مشکل فائق آمد آنگاه که متشکل گردیم و ریشه جدا سری و انفراد را بخشکانیم ، کاروان بزرگ برای تصرف قدرت و سازمان یابی براه خواهد افتاد!!

امیرجواهری لنگرودی
يكشنبه ۱۱ شهريور ۱۳۹۷ برابر با ۰۲ سپتامبر ۲۰۱۸

منابع :

(۱) - غلامرضا تاجگردون ، گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از تابناک

http://www.tabnak.ir/fa/news/756931

(۲) - دکتر فریبرز رئیس دانا ، کارشناس اموراقتصادی درگفتگو با صدای آمریکا به نقل از سایت روژی کرد

http://www.rojikurd.net/fa

(۳)- دکتر ابراهیم رزاقی ، استاد اقتصاد دانشگاه تهران

https://www.farsnews.com/news/13960606000351

(۴) - سایت خبرگزاری تسنیم ، نزدیک به سپاه قدس ، ۲۲ مرداد ۱۳۹۷

https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/05/22/1801305