دشمنان ایران لغو قرارداد هسته ای (برجام) را فرصتی برای خود به حساب می آورند، دیگران خطر جنگ را در آن می بینند.

برگردان: ایرج واحدی پور
Sat 19 05 2018

بیروت، لبنان - ایران بعد از اینکه آمریکا دیکتاتور عراق را در سال ۲۰۰۳ سرنگون کرد، کمک های نظامی به جنگجویان غیر نظامی آنجا فرستاد و از احزاب سیاسی پشتیبانی کرد و عراق را در حوزه حمایت خود گرفت.
در اوایل این دهه بعد از اینکه بهار عربی دولت های سوریه و یمن را آسیب رسانید، ایران جنگجویانی را به کار گرفت و ازمیلیشیای این کشورهاحمایت کرد. در جنگ داخلی دراز مد ت سوریه، ایران از این امکان استفاده کرد ویک زیربنای نظامی در آنجا مستقرکرد.
درسا ل ۱۳۹۴پرزیدنت اوباما بزرگترین فرصت را در اختیار ایران قرار داد: معاهده برنامه هسته ای ایران در مقابل برداشتن تحریم هایی که اقتصاد ایران را فلج کرده بود وهموارکردن راه بازگشت آن به روابط بین المللی.
اکنون پرزیدنت ترامپ، اسرائیل وسلطان نشین های عربی سنی خلیج فارس میخواهند این حالت را تغییردهند.
هفته گذ شته آقای ترامپ ایالات متحده را از معاهده بین المللی با ایران(برجام) خارج کرد و تحریم های سنگین آمریکائی را مجددا برقرار نمود اوتهدید کرد که جرایم بیشتری برای تنبیه ایران درمورد رفتارمنطقه ای آن اعمال خواهد کرد. صحبت درمورد تغییررژیم درایران که اززمان جنگ عراق دیگر مورد علاقه نبود مجددا در واشینگتن مطرح شده، به کیفیتی که از زمان پرزیدنت جرج بوش در سال ۱۳۸۱که ایران را در« محورشر» جای داده بود بی سابقه است.
ولی از آنجا که آقای ترامپ و متحدینش معتقد بودند که قرارداد هسته ای با ایران، خرابکا ری های منطقه ای ادعایی آن را مهار نمیکند، روشن نیست که خروج از این پیمان چگونه در این زمینه تغییر ایجاد میکند.
راندا سلیم(Randa Salim) تحلیل گر موسسه خاورمیانه در واشینگتن میگوید:«اگر ما میخواهیم با ایران مقابله کنیم واقداماتش راخنثی کنیم چه چیزی داریم که روی میز بگذاریم؟» « واگر ایران در این رابطه به نفوذ و امکاناتی دست یافته چگونه با ما مبارزه خواهد کرد؟»
ایران در حال حاضرشبکه ای ازمیلیشیای قدرتمند دراختیاردارد که از منافع آن در ورای دور دست خارج از مرزهایش دفاع میکند.
حتی در زمانیکه آقای ترامپ ازپیمان هسته ای خارج شد، احزاب سیاسی مورد حمایت ایران در مبارزات ورقابت های انتخاباتی در لبنان وعراق فعا لیت میکردند و شورشیان هم خط ایران در یمن موشک هایی دوربرد به ریاض پایتخت سعودی شلیک میکردند.
عضو سابق«محورشر»در حال حاضراتحادی به نام«محورمقاومت»ایجاد کرده که از عراق تا سوریه ولبنان را دربرمیگیرد. نیروهای ایرانی یا میلیشیای متحد آنها اکنون درعمل پشت دروازه اسرائیل وعربستان سعودی، مهم ترین مخالفین ودشمنان منطقه ای آنها قرار دارند.
اتحادی علیه ایران شکل گرفته که شامل ایالات متحده، اسرائیل وکشورهای عربی خلیج فارس است. اما اگرآنها خود را بیشتر ازهمیشه در مبارزه با حوزه ایران می یابند،امکاناتشان محدود است.
آمریکا در درگیرشدن در جنگی جدید در خاورمیانه مردد است. آقای ترامپ بخشی ازکمک خارجی به سوریه راقطع کرده وگفته است که میخواهد حدود ۲۰۰۰نیروهای آمریکایی که به لحاظ جنگ با دولت اسلامی(داعش) آنجا بوده اند را به خانه باز گرداند.
کشورهای خلیج به رهبری عربستان سعودی بیلیونها دلار تسلیحات پیشرفته در طول سالیان خریداری کرده اند ولی هنوز آنها را مصرف نکرده اند وباید ثابت کنند که میتوانند از آنها به طور موثراستفاده کنند.آنها در یک جنگ هوایی علیه شورشیان طرفدارایران در یمن درگیرشده اند وتکیه داشتن به ارتباطات اقتصادی تجاری که داشته اند باعث شده که نفوذشان درلبنان،سوریه و عراق کاهش یابد.
ایران، برعکس راههای سازنده ای برای سازماندهی روابط استراتژیکش انتخاب کرده که احتیاج به مخارج سنگین نظامی ندارد که او بهر حال ازپس آنها برنمی آمد.
به نظرآقای سلیم تحلیل گر«این تنها پول نیست که روابط را صیقل میدهد،این ایدئولوژی و اشتیاق ایرانی هاست که مدبرانه شرایط را اداره میکنند.» «سعودی ها این نوع شیوه را بکار نمیبرند.»
این باعث میشود که اسرائیل که از نظر نظامی قدرتمند است ولی توانایی ایجاد وحدت با کشورهای عربی را ندارد، میراث تشکیل دولت یهودی را با رفتارش با فلسطینی ها در معرض بی احترامی قرار دهد.
آخرین حادثه خشم انگیز که بعداز ترک پیمان هسته ای از طرف آقای ترامپ، در روز پنجشنبه اتفاق افتاد، زمانی بود که نیروهای ایرانی در سوریه رگباری از راکت ها به گفته اسرائیلی ها برای اولین بار به سمت اسرائیل شلیک کردند و هواپیماهای جنگی اسرائیلی هدف های نظامی ایرانی در سوریه را بمباران کردند.
تحلیل گران میگویند هیچکدام از دو طرف نمیخواستند آتش جنگی تمام عیار را روشن کنند که میتوانست به سرعت به جنگ ناحیه ای تبدیل شود و نزدیکی های صبح آرامش به ناحیه باز گشت. با این حال خطر جنگی وسیع تر را نمیشود از نظر دور داشت.
کلیف کوپچان(Cliff Kupchan) رئیس گروه یورآسیا، گروه مشاوره ای مخاطرات، در واشینگتن میگوید:«ما ممکن است درماه آینده یا زمانی نزدیک به آن مشکلی نداشته باشیم ولی ما مشکل سازمانی بزرگی داریم». «ایران مایل است درسوریه زیربنا بسازد.اسرائیل به شدت با آن مخالف است.به این ترتیب باید منتظر راه حل جادوئی باشیم. این پیش بینی آتش جنگ طولانی را مطرح میکند.»
رایان کروکر(Ryan C Crocker) سفیر قبلی ایالات متحده در سوریه،عراق، لبنان وکشورهای دیگر وحشت او را انعکاس داد.
آقای کروکر گفت:«ظرفیتی با لقوه برای جنگی بزرگترازآنچه که تا کنون دیده ایم به عاملیت اسرائیل وجود دارد.» « وهیچ چیز خوبی از آن بیرون خواهد آمد ؟ اصلا و ابدا.»
ایران تلاش خواهد کرد از خودش در مقابل حمله مستقیم چند جبهه ای توسط اسرائیل، ایالات متحده وکشورهای خلیج دفاع کند.
در حالیکه ایران یک کشور شیعی مذهب است، درناحیه عمدتأ سنی عربی اقلیت های نژادی و فرقه ای وجود دارد.بعد از تشکیل دولتی انقلابی اسلامی در سال ۱۳۵۷در ایران که جامعه بین المللی آنرا قبول نداشت برای این کشور دسترسی به سلاحهای غربی امکان پذیر نبود. وفقر اقتصادی ایران بدین معنی است که دشمنان منطقه ای تسلیحات سنتی نظامی بیشتری تهیه کرده ودر اختیار دارند.
در عوض ایران جاهایی که توانسته سرمایه گذاری کرده است: در رابطه با عواملی که عمدتا تشیع ایرانی را قبول دارند و حالت سرکشی هم ندارند.
نمونه مشخص در رابطه با این استراتژی حزب الله بود، که افسران سپاه پاسداران ایران کمک کردند که در اوایل سالهای دهه ۱۳۶۰ در لبنان بوجود آید. حمایت از حزب الله به ایران امکان داد که با اسرائيل در نزدیکی مرز شمالی آن بجنگد. و کمی دیرتر به ایران امکان داد دستی در سیاست لبنان داشته باشد. حزب الله که اسرائیل و آمریکا از دیر زمانی آنرا سازمانی تروریستی می شناسند، از همان ابتدا به صورت یک سازمان محلی رشد کرده و مسئولیت ها وحقوق خودش را دارد.
«ایران در واقع آنچنان که ما فکر میکنیم قوی نیست.» این اظهار نظر آقای باصل اف سالوخ (Bsaael F. Salloukh)
استاد علوم سیاسی دانشگاه آمریکایی لبنان در بیروت است.«اقتصاد این کشور بسیار ضعیف ومحاصره شده است. در نتیجه نیاز دارد طراحی قدرت کند تا بتواند خود را حفظ کند. و این استراتژی خوب کار کرده است و آنرادر هر جایی به اجرا میگذارند.»
عنصر دیگری که قدرت ایران را نشان میدهد آن است که دشمنانش آن را «اشتیاق و توانایی در ساخت بمب اتمی میدانند»، اسلحه ای که ایران همیشه تمایل به ساخت آنرا انکار کرده است، گرچه شواهد گذشته نشان میدهند که ایران تحقیقا تی در این زمینه انجام داده است.
در توافق هسته ای در سال۱۳۹۴، ایران تعهد خود را به اینکه هیچوقت در پی گسترش تحقیقات و تصاحب تسلیحات اتمی نباشد تکرار کرد. تا اینجا ایران گفته است که در چهار چوب توافق میماند هر چند که آمریکا از آن خارج شده است.
شبکه نظامی منطقه ای ایران نمیتواند آنرا از حمله نظامی معمولی حفظ کند، اما با تهدید دشمنان ایران به اینکه هزینه سنگینی باید پرداخت کنند از وقوع آن ممانعت می کنند.
ایران میتواند به طور مستقیم از طریق حزب الله که گویا بیش از صد هزار موشک و راکت دارد و بعضی از آنها توانایی زدن شهرهای بزرگ اسرائیلی و زیر بنای حساس آنها را دارند به اسرائیل حمله کند. و حمایت ایران از هوثی ها در یمن عربستان را در جنگی پر هزینه در گیر کرده وشهرهای سعودی را در مخاطره موشک های دوربرد از یمن گذاشته است.
شکست دادن آن پیشکارهای نظامی( حزب الله) مشکل است و جنگ علیه آنها میتواند حکومت های درگیر را بیشتر گرفتار کند و ایران ثابت کرده که میتواند از این حالت خوب بهره برداری کند.
سوریه به عنوان مرکز اصلی برخوردها باقی میماند، اما همه طرفهای درگیر میگویند تمایلی به گسترش جنگ در اینجا ندارند و به نظر میرسد که گامهایی برداشته میشود که از اوج گرفتن بر خوردها پرهیز شود. در حملات هوایی اسرائیل به سوریه هدف این بود که تسلیحات و تدارکا ت نظامی نابود شوند ومردم هدف حملات نبودند. وتصور میشد که تلفات انسانی میتواند ایران و متحدینش را زیر فشار بگذارد که دست به انتقام جویی بزنند.
جواب ایران به حملات اسرائیل نیز تا کنون محدود بوده است. حمله راکتی روز پنجشنبه نیز تاسیسات نظامی اسرائیل ونه شهرها را هدف قرار داده بود.
روشن نیست که جواب ایران به تلاشهای اخیر که به هدف کاهش نفوذ ش صورت میگیرد چگونه خواهد بود؟ در حالیکه بعضی در حکومت ایران طرفدار حفظ برجام حتی بدون ادامه عضویت آمریکا در آن هستند، بعضی دیگر طرفدار مقابله هستند.
حسین سلامی، معاون فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب هفته گذشته چنین گفت:«تنها راه برخورد با این دشمنان مقاومت است خارج شدن از پیمان و ابراز نگرانی آنها از برنامه موشکی ایران تنها به قصد به زانو در آوردن ملت ما است.»

نیویورک تایمز سیزدهم ماه می ۲۰۱۸