زمینه ها و زمانه ها:
فرنگیس حبیبی
جایگاه امام زمان در اسناد و مدارک
دینی و تاریخی
میزگرد
رادیوی بین المللی فرانسه با فضل الله صلواتی و دکتر سید علی اصغر غروی
مسجد جمکران در قم.
(عکس: ایسنا/
محمود اخلاقی)
مقولۀ امام زمان و کیفیت حضور و ارتباطش با واقعیات سیاسی و
روزمرۀ ایران، اخیراً موضوع بحث های متفاوتی بوده است. تازه ترین اظهار نظر از آن
محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری اسلامی ایران است که گفته بود:" بسیاری از
امور کشور و دولت، توسط امام زمان مدیریت می شود".
رونق چاه جمکران در نزدیکی قم یکی دیگر از جلوه های تصورات
بخشی از مردم دربارۀ امام زمان است. البته نگاه های فلسفی و تاریخی متفاوتی را نیز
به این مقوله می توان در نزد پژوهشگران دینی یا کارشناسان تاریخ ادیان سراغ کرد.
برای پرسش دربارۀ جایگاه امام زمان در اسناد و مدارک دینی و
تاریخی و نیز بَرد مباحث کنونی و سنجش آمیختگی آن با محاسبات سیاسی-تبلیغاتی روز،
با آقایان دکتر فضل الله صلواتی، متخصص ادبیات عرب و نویسنده و پژوهشگر در
تاریخ اسلام و دکتر سید علی اصغر غروی، متخصص حکمت و فلسفۀ اسلامی، میزگردی تشکیل
دادیم.
فضل الله صلواتی معتقد است که مفهوم کلی انتظار شخصیتی مصلح و
هادی، که روزی خواهد آمد و بر ظلم و سیاهی چیره خواهد شد، در همۀ ادیان وجود دارد.
در دین اسلام حتی سنی ها معتقدند که چنین شخصیتی که محمد نام داشت، می آید ولی
هنوز متولد نشده است. اسلام شیعه او را فرزند یازدهمین امام می داند که غایب شده
است و روایت است که پیش از غیبت نسبت به کسانی که خود را مأمور و فرستادۀ او می
دانند، هشدار داده است.
فضل الله صلواتی، تقویت خرافاتی چون چاه جمکران را به زیان
اسلام و در خدمت منافع سیاسی گروهی عقب افتاده می داند و محدود کردن اسلام شیعه را
به امام زمان، کاری نادرست قلمداد میکند.
سید علی اصغر غروی می گوید: طرح گستردۀ مقولۀ امام زمان، امری
نسبتاً تازه است و در یکی-دو قرن گذشته رایج شده است. کلیبی که مهمترین راوی شیعه
است و در اواسط قرن سوم هجری می زیسته و همزمان با آخرین نایب از چهار نایب امام
زمان بوده است، چندان اشاره ای به این مقوله نکرده است. فلاسفۀ اسلامی و حکما و عرفا
مانند ملاصدرا نیز توجه خاصی به این موضوع نشان نداده اند. بسیاری از علما و مراجع
تقلید نیز در تفحصات خود این مقوله را نسبتاً مسکوت گذاشته اند. بدین ترتیب میدان
برای خرافه پرستی که بکلی با مفهوم "انتظاریک مصلح" بیگانه است، باز
گذاشته شده است.
گوش کنید
19 دقیقه 6 ثانیه
18/05/2008
