کارنامه تبهکاران
قسمت هفتم
***
چندین تن جباران کین خاک فرو خورده ست
این گرسنه چشم آخر هم سیر نشد زایشان
*
این دردنامه را نوشتم تا آیندگان بدانند که بر ما چه رفت!
این کارنامه
تبهکارانی است که تنها در سال گذشته بیش از صد اثر تاریخی را نابود کردند.
این نوشته ها دادنامه‌ی روزگار ماست.
بخوانید تا بدانید که چگونه این نظام نفرینی می کوشد
تا نشان مردمی و آزادگی را در این سرزمین از میان بردارد و درفش سیاه نفرت و کین را بر فراز ویرانه های فرهنگ
و هنر این دیار به اهتزاز در
آورد!
این بناها و آثار، سنگ پاره و کلوخواره نیستند! این ها شناسنامه و هویت و
زبان ما هستند. نام مادران و نشان
پدران ما بر آن هاست. دسترنج و آرزوها و
شادی ها و رنج‌های نیاکان
ماست.این ویرانه ها، با ما سخن می گویند. نجیب و مهربان بر آستان گذشته ایستاده‌اند، دل نگران ما که فرزندان
آنانیم! بر آنان نتازیم! بر آنان
سلام کنیم و با مهر، غبار
از چهره شان برداریم!
اگر امروز می توانیم در برابر جهان بایستیم و بگوییم که ما فرزندان
ابن سینا و خیام و حافظ و رازی و
نکیسا هستیم؛ پس چه کسانی
بر آنند تا نام و نشان این بزرگان را نابود سازند؟
این پراکندگان تخم زشتی و درشتی، بذر نفرت و نفرین، دشنام و دشمنی اما
درس نمی گیرند از روزگار!؟ دمی گوش بسپار به این
رنجنامه‌ی خاقانی:
دندانه هر قصری پندی دهدت نونو
پند سر دندانه بشنو ز بن دندان
گویند که
تو از خاکی ما خاک توییم اکنون
گامی دو سه بر ما نه اشکی دو سه هم بفشان
از ناله جغد الحق ماییم به دردسر
از دیده گلابی کن دردسر ما بنشان
آری چه عجب داری که‌اندر چمن گیتی
جغد است پی بلبل نوحه است پی الحان
ما بارگه دادیم این رفت ستم بر ما
بر قصر ستم‌کاران تا خود چه رسد خذلان
***
زنگ ها به صدا
در می آیند!
بوی نم از اطراف آرامگاه
کوروش
با وجود خشکسالی در
شش ماهه گذشته به سبب آبگیری سد سیوند و با وجود تمام دروغ‌هایی که
دولت گفته است، بوی نم در اطراف آرامگاه کورش
به مشام می رسد.
*
حمام كدخدا
منطقه 12 در
معرض خطر تخریب از سوی مالك خود است.
بی توجهی مسوولان سازمان
میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران به این حمام قاجاری كه در
زمره آثار ملی جای دارد در حالی است كه
بادگیر تاریخی حوزه هنری روز گذشته به
دنبال ساخت و سازهای مدیران این حوزه به كلی
نابود شد .
***
به دنبال انتشارخبر ساخت
و ساز غیر مجاز و نادیده گرفتن بناهای تاریخی از سوی شهرداری و در
خطر گرفتن بنای تاریخی مدرسه صدر،شهردار
منطقه 12 اعلام كرد :« شهرداری به هیچ عنوان
مجوز تخریب این مدرسه را نداده است .»اما بخش
بزرگی از این مدرسه و مدارس دیگر تهران در
همین زمان تخریب شدند.
به گفته وی ، سازمان میراث
فرهنگی و گردشگری استان تهران در جریان همه تخریب‌ها ساخت و
سازها و مجوزهای بناهای تاریخی قرار دارد و
غیر ممكن است بدون هماهنگی این سازمان اقدامی در
زمینه آثار تاریخی انجام شود.
***
با آغاز پروژه
ساخت نیروگاه
برق توسط شركت صبا یك محوطه 2200 ساله با وسعت 7 هكتار تخریب
می شود.
مجتبی گهستونی
سخنگوی انجمن
دوستداران میراث فرهنگی خوزستان(تاریانا)
در گفتگو
با میراث‌خبر از صدور مجوز برای احداث یك نیروگاه برق توسط
شركت صبا در شمال شهر اهواز خبر داد.
وی صدور این مجوز را
مساوی با تخریب 2200 سال تاریخ در این محدوده
می داند.
این محوطه 40 هكتار وسعت
دارد كه مطالعات باستان‌شناسی در سال 1380 نشان داد كه
7 هكتار از این وسعت را یك محوطه اشكانی تشكیل می دهد.
در این مطالعات آثاری ازجمله
سفال، خمره، شیشه‌ای و معماری بدست آمد.
پیش از این نیز
جاده سازی‌ها،
كشت و زرع و حفاری های غیر مجاز باعث تخریب این محوطه
شده است.
***
در پی درج اخباری مربوط
به آبگیری سد سلمان فارسی، حفاران غیرمجاز قبرستانی ساسانی
را در حوضچه آبگیری این سد را غارت كردند.
"حسن فاضلی نشلی"،
رئیس پژوهشكده باستان‌شناسی كشور دراین‌باره به میراث
خبر گفت: «پس از آن‌كه اخباری درباره آبگیری سد
سلمان فارسی درنشریات درج شد، حفاران
غیرمجاز، زودتر از باستان‌شناسان خودشان را به
یك قبرستان ساسانی در حوضچه آبگیری این
سد رساندند و پیش از آن‌كه آب به این
منطقه برسد، بخشی از قبور را باز كرده و
اشیاء را غارت كردند.»
به نظر می‌رسد
حفاران غیرمجاز
هم مباحثی درباره عملیات نجات بخشی می‌دانند و به
همین دلیل در پی این عملیات قبرستان ساسانی
را غارت كردند.
در پی این غارت
برخی اشیاء از
قبیل ظروف سفالی و مجسمه‌های كوچك گلی كه به عنوان هدایای
قبور به مردگان داده شده بود شكسته است.
***
در شهر تاریخی
نطنز ،غارت
محوطه‌های باستانی و پیش از تاریخ با سرعت ادامه دارد.
هم اكنون 9 محوطه باستانی
این شهر در معرض خطر حفاری‌های غیر مجاز قرار گرفته است.
«علیرضا محسنی تبار»،
مدیر اداره میراث فرهنگی و گردشگری نطنز با بیان این خبر گفت:
«محوطه‌های باستانی نطنز با قدمت دوره‌های پیش
از تاریخی جزء مهمترین محوطه‌های باستانی
كشور هستند كه از آن‌جمله می‌توان از محوطه
باستانی "اریسمان" نام برد كه بارها توسط
باستان‌شناسان ایرانی و خارجی كاوش شده و
هنوز بسیاری از باستان‌شناسان خواهان ادامه كاوش
در این محوطه باستانی هستند.»
وی در ادامه گفت: «از
میان محوطه‌های باستانی كه بارها توسط حفاران غیرمجاز مورد دستبرد
قرار گرفته می‌توان از محوطه‌های میلاجرد، قلعه
گوشه و بادرود با قدمتی بیش از هزاره
چهارم پیش از میلاد و تپه‌های باستانی تپه
ابوذر، خالد‌آباد، هل‌آباد و تپه سفید یاد
کرد. این محوطه‌های باستانی هر روز مورد
غارت و دستبرد قرار می‌گیرند.»
***
بنای تاریخی امامزاده شاهزاده
حسین ورامین كه در فهرست آثار ملی جای دارد ،به تدریج رو به
ویرانی می رود و هیچ كدام از مسئولان
مربوطه حاضر نیستند مسئولیت رسیدگی به این بنای
تاریخی را بر عهده بگیرند .
مشاهدات خبرنگار میراث
نشان می دهد این امامزاده ایلخانی
كه هم دوره
مسجد جامع ورامین قدمتی 800 ساله دارد اكنون
در میان زباله ها محصور و پایه های آن سست
شده است .
این در حالی است كه
"شاه تیموری "،رییس اداره اوقاف
و امورخیریه
ورامین نبود درآمد این امامزاده را تنها دلیل رسیدگی نكردن
به وضعیت این امامزاده عنوان می كند .
***
مسجد تاریخی "سلمان " واقع در خیابان 17 شهریور كه یكی از آاث
رمعماری استاد
لرزاده بود، به دنبال اقدامات بازسازی مسوولان هیات امنای
آن به تلی از خاك تبدیل شد .
این مسجد تاریخی یكی از آثار ماندگار معمار معروف
"لرزاده " به شمار می رفت و به گفته كارشناسان میراث
در فهرست آثار ملی نیز جای داشت.
به گفته اهالی
ساكن خیابان 17
شهریور اقدامات تخریب این مسجد از پیش از بهار 86 آغاز
شده و اكنون این مكان مقدس و تاریخی به طور كامل
تخریب و گود برداری شد.
مسجد سلمان كه
به عنوان یكی
از آثار تاریخی و ملی مطرح است در حالی تخریب شده كه
سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران به
عنوان متولی حراست از آثار تاریخی ، در
برابر آن سكوت اختیار كرده است.
***
"جونقان" یا "جونقون" شهر كوچكی
است در فاصله حدود 40 كیلومتری شهركرد كه زمانی
مقر سكونت خوانین ایل بختیاری بوده و كاخ قلعه
سردار اسعد در مركز آن واقع شده
است.
این قلعه توسط
"علی‌قلی‌خان
سردار اسعد" زمانی كه وی زمامداری ایل بختیاری
را برعهده داشت،سال 1318 هجری قمری ساخته شد.
مصالح به كار
رفته در این
بنای دو طبقه خشت با نمای آجر و ملات گچ و خاك است و
هنرهای حجاری،چوب‌بری،گچ بری،آیینه كاری و نقاشی در
آن به كار رفته است.
می توان گفت آن‌چه كه
در عكس‌ها و تعریف‌ها آمده ،شبیه همان چیزی است كه در سطور بالایی
خواندید.اما مشاهده این قلعه از نزدیك، تصویر
دیگری پیش رو می گذارد.
از كیوسك نگهبانی و
مسئول سایت خبری نیست. از در قلعه هم كه
وارد می شوی
نخستین چیزی كه به چشم می‌خورد ، بولدوزرهایی نارنجی است
كه متعلق به شهرداری هستند و معلوم نیست در سایت
فرهنگی متعلق به میراث فرهنگی چه می كنند . از
بازسازی هم كه خبری نیست.
علف‌های هرز
داخل محوطه
قلعه رشد كرده اند.از ظاهر امر می‌شود فهمید هر كسی كه گذرش
به این‌جا افتاده ، روی دیوارها یادگاری نوشته
است.یادگاریی هایی كه نوشته های آن یاد دستشویی‌های بین‌راهی
را زنده می‌كند.
شومینه‌ها خراب،سقف‌ها سوراخ،
دیوارها كنده و محوطه بسیار نازیباست.
***
ماکت ارگ بم که
نمادی از این
ارگ دو هزار ساله بود و بر اساس آخرین اطلاعات باستان‌شناسی
و نقشه‌های موجود از ارگ بم ساخته شده بود ، از
سوی عده ای ناشناس تخریب شد.
"اسكندر مختاری"، مدیر
پروژه نجات‌بخشی ارگ بم با بیان این خبر افزود: «ماكتی از ارگ بم
با مقیاس یك ششم ارگ اصلی و با ابعاد 8 در 10 متر
و بر اساس آخرین اطلاعات باستان‌شناسی،
نقشه‌های موجود از ارگ بم و اطلاعات دكتر
طیاری مدیر پیشین ارگ بم ساخته شده بود تا نمادی
از ارگ بم و تمرینی برای ساخت ارگ
باستانی بم باشد.اما شب 20 خرداد عده‌ای
ناشناس این ماكت را به طور كامل تخریب كردند.»
***
کشوری که سابقه
موسیقی در آن
دست کم به دوره ساسانی بر می‌گردد و میراثدارانی همچون رودکی و
فارابی و قطب الدین شیرازی دارد و مسئولان و
مدیران کشور با افتخار از آن نام می برند، با
وجود 8 وعده موزه موسیقی تنها یک موزه فعال
موسیقی دارد. موزه موسیقی باغ هرندی کرمان . اما
در کنار این افتخار هنوز مشخص نیست که چه کسی
جوابگوی اسناد مکتوب، صوتی و سازهای ویژه ای
باشد که در
این موزه ها در حال از بین رفتن است.
***
از تپه میل تا
عشق آباد (چال
طرخان) محوطه ساسانی منحصربه فردی است كه زیر خاك خفته و
اكنون به گفته كارشناسان برای حفظ آن باید
به پایگاه میراث ملی تبدیل شود .
مشاهدات خبرنگار CHN حاكی از نابودی تدریجی این محوطه های
تاریخی در سایه
فراموشی و بی توجهی مسوولان مربوطه است .
"فیروزه شیبانی"، استاد
دانشگاه و یكی از نخستین باستانشناسانی كه بررسی شهر ری را بر عهده
داشته است، در حالی كه وضعیت محوطه ساسانی
تپه میل تا چال طرخان را بسیار نامناسب قلمداد
می كند ،در گفت و گو با CHN می افزاید :« از محوطه تاریخی
تپه میل تا چال طرخان آثار ارزشمندی از دوره ساسانی نهفته است كه
نیازمند بررسی و پژوهش در قالب پایگاهی
مجهز به صورت علمی و اصولی است. اما متاسفانه
تا كنون اقدامی برای حمایت از این سایت
تاریخی از سوی مسوولان ارشد سازمان میراث فرهنگی و
گردشگری استان تهران انجام نشده است
.»
عكس‌های هوایی
بر جای مانده
از عملیات پاكسازی و پلان حفاری، ستون‌ها را در دو
ردیف سه تایی نشان می‌دهند كه در مجموع، این
تالار دارای شش ستون كامل بوده كه احتمالا مجددا
در زیر خاك مدفون شده‌اند.
در گزارش حفاری به
وجود گچ بری‌هایی روی دیوارهای دور تالار اشاره شده است كه
امروزه هیچ اثری از آنها بر جای نمانده
است.
***
تعلل سازمان میراث فرهنگی،
صنایع‌دستی و گردشگری خوزستان، سكوت سازمان مركزی در تهران
و انكار وضعیت اسفبار نقش برجسته‌های سه
هزارساله ایذه توسط پایگاه پژوهشی ایذه به
مرگ تاریخی این آثار منحصربه فرد ایلامی در شهر
نقش برجسته‌های ایذه منجر شده است.
"فرامرز خوشاب"، مسئول
انجمن دوستداران میراث فرهنگی، صنایع‌دستی
و گردشگری در
گفتگو با میراث‌خبر از وضعیت آثار این شهر اظهار نگرانی
كرد و گفت:«با گذشت سه سال از برداشتن پوشش
نگاركندهای كول فرح هنوز هیچ پوششی جایگزین آنها نشده
و علاوه بر تاثیرات جو صفحه خاطرات كودكان محلی و كسانی كه از
این آثار بازدید می‌كنند شده‌است.»
وی با بیان این
كه رویش گیاهان
د ربین نقش ها،موجب ترك خوردن سنگ ها می شود به
میراث خبر افزود:« چند سال پیش طرحی برای از
بین بردن گیاهان به آقای مرعشی رئیس سابق
سازمان میراث فرهنگی ارایه شد اما این امر به
اعتراض پایگاه میراث‌فرهنگی ایذه(آیاپیر)
انجامید.»
خوشاب به میراث
خبر افزود:«
رنگ‌های روی این نقش برجسته ها نه تنها پاك نشده اند
بلكه هر روز یادگاری نویسی و نقش و نگارهای جدیدی
بر دل این یادمان نوشته و كشیده می‌شود.»
وضعیت خطرناك
نقش برجسته‌های
ایذه بارها باعث اعتراض بسیاری از دوستداران میراث
فرهنگی به خبرگزاری میراث فرهنگی و درج
این اعتراض ها در خبرگزاری شده است اما هر بار مسئول
پایگاه میراث فرهنگی ایذه(آیاپیر) منكر وجود رنگ‌پاشی و
یادگارنویسی‌های مكرر روی آثار شد.
زخم‌های كهنه
خبر رنگ پاشی روی
بزرگترین خط نوشته ایلامی ابتدای تراژدی
نوشته شده برای
یادمان ها و نگاركندهای آیاپیر نیست . یك سال پیش
گروهی ناشناس روی نقش برجسته اشكفت سلمان(نیایشگاه
تاریشا) كه متعلق به سه هزار سال پیش است
،رنگ پاشیدند.
***
نقش برجسته "كورانگون" كه
به عنوان قدیمی‌ترین نقش برجسته ایرانی با قدمت 3500 سال تا كنون
شناخته شده و در استان فارس و نزدیكی نورآباد
ممسنی واقع شده است به علت بی‌توجهی مسئولان
سازمان میراث فرهنگی و دخل و تصرف مردم رو
به فرسایش و تخریب است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری
میراث فرهنگی (CHN ) نقش برجسته
كورنگون در
ارتفاعات كوهی به همین نام و در بالای صخره‌ای نقش شده
است كه در آن یك
مراسم آیینی از دوره ایلامیان دیده می‌شود.
فرسایش بیش از
اندازه و بی‌توجهی،
این نقش برجسته را با مشكل مواجه كرده است.
در این نقش برجسته شاه
ایلامی روی ماری چنبره زده است و مردانی
برای او
هدایایی را از پلكانی كه روی صخره كنده شده است، می‌آورند.
به علت دخل و تصرف از
سوی افرادی كه به بالای این صخره آمده‌اند،
بخشی از سر
هدیه آورندگان با ضربه خرد شده است.
از این نقش برجسته هیچ
محافظتی نمی‌شود و ورود به محوطه و نزدیك شدن به آن برای عموم
آزاد است.
این در حالی است كه
مسیر نزدیك شدن به نقش برجسته به علت صخره‌ای بودن منطقه از یك
نقطه و از شیب كم امكان‌پذیر است و این
موضوع می‌تواند حفاظت از آن را ممكن
كند.
هرتسفلد باستان
شناس معروف در
سال 1924 م . موفق به كشف این نقش برجسته شد و آن را به
عنوان "نقش كورانگون" معرفی كرد.
این نقش شامل دو
رب النوع زن و مرد است كه در میان پرستندگان (خادمان) خود نشسته اند.
این خدا تاجی
شاخ دار بر سر
دارد و روی یك مار حلقه زده نشسته و سر مار را در دست چپ
دارد و با دست راست ظرفی را گرفته كه از
میان آن فواره آب بیرون می آید.
سه نفر در سمت
راست و دو نفر
در سمت چپ با لباس های بلند ایستاده اند و 27 نفر هم در
مقابل ایشان با لباس های كوتاه و دست بسته
روی تخته سنگ های جداگانه ای حجاری شده اند.
این نقشه برجسته به
اواخر هزاره سوم پیش از میلاد تعلق دارد
و طبق كاوش های
باستان شناسی متعلق به یكی از پرستشگاه های ایلامی است
و هنر قوم سومر را نمایان می سازد. متأسفانه
این حجاری فرسایش بسیار یافته و آثار كمی از آن
باقی است.
"علیرضا عسگری"، سرپرست
كاوش‌های كاخ هخامنشی نورآباد كه هم‌اكنون آخرین روزهای
همكاری خود را با دانیل پاتس در این محوطه
به اتمام می‌رساند درباره این نقش برجسته به CHN گفت: «این نقش برجسته به عنوان قدیمی ترین
نقش برجسته ایرانی شناخته شده است. به همین جهت
اهمیت زیادی دارد اما رو به فرسایش است.»
به گفته وی از
سوی دیگر تخریب‌های
انسانی نیز در آن اتفاق می‌افتد و در صورتی كه این
موضوع بر منوال خود ادامه داشته باشد، چیزی
از آن باقی نخواهد ماند.
