جنبش ملی کردن صنعت نفت بدون تردید مفیدترین , اصیل ترین و کم هزینه ترین حرکت
سیاسی اجتماعی ملت ایران در طول یک قرن اخیر است . این جنبش سرنوشت ساز از یکسو به
آزادی و مردم سالاری اعتقاد راسخ داشت و در یک جو دموکراسی کم نظیر خیزش مردم را
به پیش برد و از سوی دیگر حرکتی استقلال طلبانه و ضد استعماری بود که عدالت اجتماعی
را نیز در صدر اهداف خود قرار داده بود . در دوران نهضت با شکوه ملی کردن نفت یک
نقطه اوج جاویدان و فراموش نشدنی همواره جلب نظر مینماید و آن روز 30 تیر 1331 یعنی
روز قیام ملی بی مانند ملت ایران به حمایت از مصدق بزرگ رهبر نهضت ملی است . آنچه
که وقوع این روز تاریخی را سبب گردید با حوادث روزهای قبل از آن در ارتباط است .
در آن روزها از یک طرف دکتر مصدق جنبش ملی را در جهت استقلال و آزادی و عدالت
اجتماعی به پیش میبرد و در طرف دیگر دربار و هیئت حاکمه وابسته به بیگانه هر روز
توطئه تازه ای را در مقابل نهضت ملی طراحی میکردند و برای اجرای این توطئه ها بیشتر
از همه ارتش مورد سوء استفاده شاه و حامیان خارجی او قرار میگرفت . دکتر مصدق برای
جلوگیری از این تحرکات ضد ملی و برای به کنترل در آوردن ارتش در روزهای آخر تیر
ماه و هنگام معرفی کابینه جدید خود درخواست نمود که بر طبق قانون اساسی پست وزارت
دفاع ملی را شخصا بعنوان مسئول اول قوه اجرائیه کشور در اختیار داشته باشد . شاه
با این مسئله مخالفت نمود و مصدق به دلیل این مخالفت در روز 26 تیر از مقام نخست
وزیری استعفا داد و بدنبال آن فراکسیون جبهه ملی در مجلس هفدهم مردم را به حمایت
از مصدق فرا خواند و روز 30 تیر را برای ابراز این حمایت همگانی تعیین کرد . در
روز ۳۰ تیر در سراسر کشور اعتصاب عمومی بمنظور حمایت از مصدق صورت پذیرفت. در تهران این اعتصاب کامل
تر و گسترده تر بود و از اولین ساعات صبح گروههای مختلف مردم با شعارهای «مصدق پیروز
است » و « یا مرگ یا مصدق » به خیابانها ریختند . نتایج این قیام ملی عصر همان روز
روشن شد.عقب نشینی نیروهای
نظامی از خیابانها و تسلیم شدن شاه , پیروزی ملت و بازگشت پیروزمندانه دکتر مصدق
بر اریکه نخست وزیری , پیروزی آزادی و شکست استبداد و خودکامگی و باقیماندن دهها
کشته و صدها زخمی در سطح خیابانها و بدینگونه حماسه خونین ۳۰ تیر با پیامی روشن و
همیشگی برای نسلهای آینده ایران جاودانه گردید . آری برای مقابله با انحراف و
استبداد باید متحد بود دامن همت بر کمر زد و برای بدست آوردن آزادی هزینه پرداخت
.
درود به ارواح پاک گلگون کفنانی که حماسه جاویدان 30 تیر را آفریدند.
