بار ديگر از خواب ديدن محروم مانديد؟

چگونه مي توان خوابها را به ياد آورد – و آنها را درست تعبير كرد

 

 

توضيحاتي از ميشائيل شردل در ارتباط با به يادآوردن خوابها و تعبير آنها در مجله علمي آلماني ”روانكاوي امروز“ دفتر شش ”كمپاكت“

Psychologie Heute, Compact, Heft 6

 

مترجم مهندس جواد ولدان

Www.Iran-Azad.De
Info@iran-azad.de

 

 

اگر آدمي صبح از خواب برخيزد و خواب خويش را به خاطر نداشته باشد، اين بدان مفهوم نيست كه شب گذشته بدون رؤيا و تصاوير سپري شده است. ”مغز در خواب هيچگاه آرام نمي نشيند“، اين توضيحي است، كه از طرف متخصص روانكاو آقاي ميشائيل شردل كه از كاركنان علمي كلينيك روانكاوي و روان درماني در انستيتو مركزي سلامتي رواني در مانهايم است، بيان مي گردد. او مي گويد: ”همه انسانها بطور اساسي به وفور خواب مي بينند، اما آنها تنها كسري از اين حوادث شبانه را مي توانند به خاطر بياورند.“ و اينطور كه واضح است اين ”كسر“ براي همگان يكسان نيست. براي برخي اين كسر بزرگتر است تا براي برخي ديگر.

 

چرا و چگونه است كه اين تفاوتها موجود است؟ چرا برخي از انسانها قادرند به دقت تصاوير و خوابهاي شب قبل خويش را در صبح روز بعد به ياد آورند، در حاليكه ديگران معتقدند كه مجددا هيچ خواب نديده اند؟ ميشائيل شردل فاكتورهاي گوناگوني را كه بر به يادآوردن خواب تاثير مي گذارند چنين مي داند:

 

1.      فراموشي Verdrängung

(بطور عمدي اما ناخودآگاه، متدي است كه روان آدمي براي حفظ سلامتي خويش و يا به فراموشي سپردن وقايع نامطلوب و ناخوشايند زندگي بصورت اتوماتيك و ناخودآگاه بكار مي بندد. مترجم)

زيگموند فرويد چنين فرض مي كرد، كه محتواي خوابهائي كه براي انسانهاي بيدار شرم آور، زننده و يا وحشتناك است، از طرف آنها به فراموشي سپرده مي شود. اگر چه اثبات اين تز در عمل مشكل مي نمود، دانشمندان متعددي بدين مساعي همت ورزيدند. آنها به افرادي كه مورد آزمايش قرار مي گرفتند قبل از خوابيدن فيلمهاي سكسي نشان دادند، سپس آنها را در فاز رم خواب (كه فازي است با شدت و كثرت رؤياها) بيدار نمودند و چنين نتيجه گيري كردند كه:

افرادي كه قبل از خوابيدن به تماشاي فيلم سكسي مشغول شدند، كمتر از افراد گروه مقايسه در اين آزمايش (يعني گروه افرادي كه بدون ديدن فيلم سكسي به خواب رفتند) توانائي به خاطر آوردن خوابهاي خويش را در خود مي ديدند. اما نتيجه اين پژوهش نتوانست از سوي ديگر پژوهشات مشابه تائيد گردد.

 

همچنين اين حدس، انسانهائي كه به سختي خوابهاي خويش را به ياد مي آورند اشخاصي هستند با ساختار شخصيتي ”فراموشكار“ Verdränger (مرجوع به مفهوم فراموشي در چندين سطر قبل در بالا. مترجم)، نتوانست در مطالعات فراواني كه صورت گرفته است بوضوح تائيد گردد.

 

2.      سبك زندگي

انسانهاي پر فانتازي، هنرمندان و افراد خلاق بيشتر از ديگران قادر به بخاطرآوردن خوابهاي خويش هستند. در مطالعات و آزمايشات بعمل آمده توانست اثبات گردد كه دانشجويان رشته هاي هنري از حافظه بهتري براي يادآوري رؤياهاي خويش برخوردارند تا جوانان ديگري كه در رشته هاي فيريك يا علوم مهندسي تحصيل مي كنند.

 

3.      اختلالات

اگر افراد تحت آزمايش (در لابراتوار خواب) بلافاصله بعد از بيداري بوسيله يك تلفن انحراف حواس يابند، اين واقعه مي تواند به خاطرآوردن خواب را تحت الشعاع قرار دهد. اما بدون شك اين نكته براي آن دسته از افرادي كه در محيط آشنا و خانوادگي اشان تست شده اند مصداقي پيدا نكرد. اين واقعيت را آقاي ميشائيل شردل در يكي از تحقيقات خويش نشان داد.

 

4.      احساسات

در زمانهاي پر استرس، و مواقعي كه مشكلات شغلي و مسائل احساسي افراد را تحت فشار قرار مي دهند، آنها بيشتر و واضحتر توان به خاطرآوردن رؤياهاي خويش را دارند. آقاي شردل اذعان مي كند كه: ”اين نكته بدان اشاره دارد كه حوادث و اتفاقات خوابها تحت تاثير زندگي بيداري و روزمره قرار دارند.“

 

5.      حافظه تصويري

روانكاو مانهايمي در دو عدد از پژوهشات خود نشان داد كه ”اشخاصي كه داراي حافظه خوب براي تصاوير و ساختارهاي فضائي و سه بعدي هستند، بهتر مي توانند خوابهاي خويش را بخاطر بياورند“ تا انسانهائي كه بهتر بتوانند محتواي ذهني و آبستره را بخاطر بسپارند.

 

6.      ريتم خواب

آنها كه اختلالات خوابي دارند و شبها اغلب بيدار مي شوند، بهتر از كساني كه شب را بدون زحمت و يكسره به صبح مي كنند توانائي به يادآوردن خوابهاي خويش را دارند.

 

7.      علاقه به رؤياها

فردي كه اساسا به رؤيا علاقمند باشد، آنها را جدي بگيرد و يا قبل از خوابيدن قصد كند كه صبح روز بعد حوادث خوابها را بياد بياورد، واقعا هم از حافظه و خاطرات بيشتري برخوردار خواهد گرديد.

 

 

چند راهنمائي مهم براي بهتر به خاطر سپردن خوابها:

 

·        قبل از خواب كاغذ و قلم و يا يك ضبط صوت كوچك در كنار تخت خود آماده نگاه داريد.

·        شبها با اين نيت جدي به تخت برويد كه صبح روز بعد حوادث رؤياهاي شب قبل خويش را يادداشت كنيد.

·        به مجرد اينكه از خواب بيدار شديد (صبح يا شب) خوابها را به خاطر آوريد و جزئيات آنها را در حافظه خويش تكرار كنيد.

·        بلافاصله بعد از بيداري و برخاستن از خواب رؤياهاي خويش را يا حداقل كلمات كليدي را يادداشت كنيد.

·        بطور مرتب يك دفتر خاطرات روزانه براي يادداشت خوابها و حوادث رؤياهاي خود بنويسيد.

بخاطر آوردن يك خواب به هيچوجه متضمٌن فهم آن نيست

 

آقاي ميشائيل شردل روانكاو و پژوهشگر رؤيا بر اساس روش هاي گوناگون موجود در روان درماني كار بر روي خوابها به تدوين و تكميل مدلي در شش گام اقدام نمود. اين مدل، مدلي است تكاملي براي كار فردي بر روي خوابها، كه به نحو ايده آل براي كار مستقل و انفرادي بر روي خوابها مناسب است. 

 

در گامهائي كه براي شناخت و ”كار بر روي خوابها“ برداشته مي شود، مي بايست بطور اساسي خود را از تصاوير و صحنه هاي خوابها آزاد و غيروابسته نمود، تا بتوان بوسيله احساسات، خلق و خو و رفتار و كردار در خوابها پل و رابطه اي به زندگي در بيداري و روزمره ايجاد نمود. در اين راه مي بايست با اين آگاهي قدم برداشت، كه در خواب قبل از هر چيز احساسات به شكل مبالغه آميزي ظاهر مي گردند، تا به شخص خواب بين هسته اصلي مقوله را به روشني نشان دهند. مسئله اين نيست كه به نظر خودمان ”تعبير و مفهوم صحيح“ خواب را كند و كاو كنيم، بلكه نكته قابل اهميت اين است كه از حوادث و تجارب خوابها درس بگيريم. اين بدان معناست كه تئوري هاي گوناگون يا مفاهيم سنبليك مجازند فقط بعنوان راهنما و رهنمود فهميده شوند، كه آدمي به ياري اين رهنمودها بداند كه در كدام قسمت از زندگي بيداري و روزمره خويش بدنبال نقاط مشترك بگردد. شرط حائز اهميت براي آقاي شردل آن است كه زندگي بيداري و روزمره به تكامل و رشد فردي بيانجامد و در ادامه خود با تكامل شخصيت و رشد و بهبود كيفيت زندگي منجر گردد. از اينروست كه تنها كوشش به فهم مفاهيم و تعابير سنبليك محتواي خوابها از ليست ها و كتابهاي ويژه اين سنبلها كمتر ياري دهنده است، زيرا كه با اينها هرگز نمي توان نقش مهم محيط و پيرامون شخصي فرد را در نظر گرفت. آنچنان كه تجربه به ما مي آموزد، پرسش در موارد چرا و مفاهيم ”واقعي“ خوابها در پايان ”كار بر روي خوابها“ خود بخود پاسخ گفته مي شود. 

 

گامهاي ششگانه:

 

1.      خواب خود را به زمان حال بياوريد

·        خواب خويش را از روي يادداشتهائي كه برداشته ايد بخوانيد

·        جزئيات آن را تكميل كنيد

·        آنچه را كه في البداهه به خاطرتان مي رسد يادداشت كنيد

 

2.      مقدمات تجزيه و تحليل محتواي خواب را فراهم آوريد

·        بدون اينكه خيال تعبير خواب را در سر بپرورانيد به جمع آوري اطلاعات در ارتباط با خواب خود، شخص خود، اشياء و وسائل و اماكن و غيره كه در خواب ظاهر شدند، بپردازيد

 

3.      اعمال و كردار در خواب را مورد بررسي و معاينه قرار دهيد

·        اساس و مركز چيست؟

·        آيا مبالغه به چشم مي خورد؟

·        چه قطبهاي مخالفي ظاهر مي گردند؟

·        چه چيز تكرار مي شود؟

·        آيا دعوائي وجود دارد؟

·        آيا ياري دهنده اي وجود دارد؟

·        هدفي موجود است؟

·        چه چيز در خواب ديده مي شود و چه چيزي نمايان نمي گردد؟

·        آيا در خواب نقطه ضعف و يا قوتي پيش مي آيد كه من از زندگي روزمره و بيداري خويش مي شناسم؟

 

4.   زندگي بيداري و خواب خويش را با يكديگر مقايسه كنيد

·         در حال حاضر چه چيزي بويژه ذهن شما را بخود مشغول مي دارد؟

 

5.  بدنبال راه حلهائي كه در خواب ارائه مي شود بگرديد

·         خلق و خوي حاكم در خواب را بفهميد و تقليد كنيد

·         در نوشته هاي خود به ادامه خواب خود بپردازيد

 

6. راه حلهاي پيشنهادي در خواب را عملي نمائيد

·         خلاصه و چكيده اي از كار خود بر روي خواب را فراهم كنيد

·         به امتحان و آزمايش شابلون رفتارهاي جديد بپردازيد

·         بررسي كنيد كه آيا اين تغييرات تاثيرات مثبتي در واقعيات زندگي بدنبال آورده اند

 

متخصص و محقق خواب چنين رهنمود مي دهد كه مقايسه گزارش رؤيا با يك قطعه از تئاتر يا فيلم و اهداي يك تيتر و نام مناسب به آن مي تواند ياري دهنده باشد. براي تعمق بخشيدن به كار بر روي رؤيا قبل از هر چيز مي بايست از خود پرسيد نويسنده و يا كارگردان به چه پيامي انديشيده اند و چگونه مي توان يك خواب بدون پايان را با پايان مثبت و خوش ادامه داد.