جنگ پنهان علیه دانشمندان ایرانی

«جامعه شیمیدان های آمریکا» از اخراج ایرانیان عقب نشینی کرد

 

خسرو شمیرانی

 

آیا ایران کشوری متعفن است؟

این صفتی است که یکی از استادان دانشگاه مک گیل مونترال در پاسخ به یک همکارش که تقاضا کرده بود به اخراج ایرانیان اعتراض شود، به ایران نسبت داده است.

 

دوشنبه 14 می 2007 خبرنامه رسمی ACS "جامعه شیمیدان های آمریکا" اعلام کرد((1)) که اخراج 14 ایرانی عضو این انجمن علمی را لغو می کند. مدیر اجرایی این انجمن، خانم مادلن یاکوب پیشتر به خبرنامه مذکور گفته بود: "هیئت مدیره تلاش می کند آنچه در توان دارد انجام دهد تا عضویت این افراد را در چارچوب قانون ممکن سازد".((2))

 

اخراج و لغو اخراج از ACS فصل دیگری از یک داستان دنباله دار است که در ژانویه سال 2002 با حذف متخصصان ایرانی از عضویت در Institute of Electrical and Electronics Engineers "موسسه مهندسان برق و الکترونیک" آغاز شده بود. با 370 هزار عضو از کشورهای گوناگون،  IEEE  بزرگترین انجمن حرفه ای جهان و همچنین در عرصه برق و الکترونیک یکی از معتبرترین هاست. آنچه مسئولان IEEE به عنوان دلیل اخراج اعضای ایرانی ساکن ایران ارائه می دادند قوانین آمریکا مبنی بر تحریم های اعلام شده علیه ایران و برخی دیگر کشورها در دوران پس از 9/11 بود.

دکتر فریدون هژبری رئیس انجمن فارغ التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف SUTA در نامه ای در 6 آگوست 2003 به اعضای IEEE نوشته((3)) و از آنها طلب کرده بود تا طی تماس با مدیریت این انجمن علمی لغو اخراج اعضای ایرانی آن را خواستار شوند. او در این نامه، برخی از محدودیت های ایجاد شده برای اعضای ایرانی IEEE را به ترتیب زیر آورده است:

1)عدم ارتقاء سطح عضویت

2) مسدود کردن امکان دستیابی به وب سایت رسمی IEEE

3) عدم انتشار مطالب ایرانیان عضو و غیر عضو در نشریات IEEE

4) عدم اجازه فعالیت های اعضا در محل، تحت نام IEEE و توقف ارائه هر گونه حمایت از تلاش های مهندسان و متخصصان عضو در محل

 

موسسه هوا و فضانوردی آمریکا (American Institute of Aeronautics and Astronautics) در11 می 2005 در حرکت مشابهی به ایجاد محدودیت های مشابه و اخراج ایرانیان ساکن ایران از عضویت در این انجمن تخصصی اقدام کرد. آقای Robert Dickman مدیر اجرایی AIAA در توضیح این اقدام گفته بود که اخراج ایرانیان بر این اساس صورت گرفته است که کنفرانس ها و نشریات این انجمن غالبا به مباحثی می پردازند که مهندسی دقت و توانمندی سیستم های موشکی را در بر دارد. این اقدام در حالی صورت گرفت که شش ماه پیشتر، در دسامبر 2004 سازمان OFAC - Office of Foreign Assets Control تصمیم پیشین خود را مبنی بر ممنوعیت تبادلات علمی با متخصصان از کشورهای مورد تحریم از جمله ایران لغو کرده بود.

تقریبا 40 روز بعد، در ژوئن همان سال، در اثر تلاش های گروهی از متخصصان ایرانی ساکن آمریکا و حمایت دانشمندان غیر ایرانی تصمیم AIAA بازپس گرفته شد.

 

رئیس  IEEE آقای Michael Lightner در سپتامبر 2005 برای شرکت در یک کنفرانس تخصصی الکترونیک به تهران رفت و سرانجام در ژانویه 2006 یعنی چهار سال بعد از ایجاد محدودیت برای متخصصان ایرانی عضو IEEE ، عضویت آنها دوباره فعال شده و غالب محدودیت ها لغو شد.

 

در 13 آپریل 2007 نوبت به"جامعه شیمی آمریکا" ACS - American Chemical Society رسید تا این پروسه را تکرار کند. در نامه ای که با امضای خانم مادلن یاکوب به اخراج شدگان ارسال شد، همچنین اشاره شده بود که انجمن در این رابطه از دولت تقاضای صدور مجوز خواهد کرد. او به خبرنامه رسمی این انجمن گفته بود هرگاه این مجوز صادر شود "ما مشتاقانه امکان تجدید عضویت را به شما پیشنهاد خواهیم کرد."

 

روندی که به طور گذرا به آن اشاره شد خطی مستقیم نبود. بسیاری از دانشمندان و متخصصان ایرانی ساکن ایالات متحده با تلاش های خود از یک سو و مقاومت دستگاه های اداری دولتی و انجمن های مذکور از سوی دیگر، طرفین ماجرایی بودند که شاید به راحتی بتوان آن را جنگ با دانش نام نهاد.

 

دکتر فریدون هژبری در صدر انجمن فارغ التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف که اعضای آن در کشورهای مختلف زندگی می کنند، نقش بزرگی در تلاش های انجام گرفته در جهت حذف محدودیت های ایرانیان در انجمن های علمی داشته است. اوایل ماه می، مدت کوتاهی پیش از آنکه ACS اخراج اعضای ایرانی خود را بازپس بگیرد، دکتر هژبری طی نامه ای به بسیاری از دپارتمانهای شیمی در دانشگاه های معتبر اروپا و آمریکای شمالی از آنها خواسته بود به کنارگذاری ایرانیان از این انجمن علمی اعتراض کنند. این زمانی بود که او برای اعتراض و توضیحات خود در ACS گوش شنوا نمی یافت. یکی از واکنش هایی که به او رسید توسط یکی از اعضای دپارتمان شیمی دانشگاه مک گیل ارسال شده بود.((4))

دکتر دیوید رونیس در ای میل خود به ACS نوشته بود که ایرانیان متعلق به یک کشور فاشیستی هستند و اخراج آنها را تایید کرده بود. او همچنین در ای میل جداگانه ای به دکتر هژبری ایران را کشوری متعفن نامیده بود.

در تماس ما با دکتر هژبری، او تبادل این ای میل ها را تایید کرد و اکنون نسخه ای از آنها در اختیار شهروند است.

دکتر دیوید رونیس به تماس های ما واکنشی نشان نداد.

 

یک دانشجوی ایرانی ساکن مونترال می گوید: روند اخراج دانشمندان و متخصصان ایرانی از انجمن های علمی که ظاهرا برای رعایت قانون در ایالات متحده شروع شده بود به آنجا انجامید که یک استاد دانشگاه چنین ابراز نظرکند. او ادامه می دهد: این ابراز نظر، اگر نه درباره ایران بلکه درباره کشور دیگری ایراد شده بود، برای دکتر رونیس می توانست نه تنها عواقب شغلی بلکه عواقب حقوقی در بر داشته باشد.

 

بهزاد صمدی دانشجوی دوره دکترای مهندسی مکانیک در دانشگاه کنکوردیا در مونترال، یکی از قربانیان روند اخراج از انجمن های علمی است.

او خود عضو انجمن فارغ التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف است. این انجمن ارتباط ارگانیک با دانشگاه مذکور در تهران ندارد، در ایالات متحده ثبت شده و در بسیاری از شهرهای محل تمرکز ایرانیان شعبه دارد. بسیاری از اعضای آن از کادرهای علمی دانشگاه های مختلف جهان هستند.

بهزاد صمدی درباره اخراج خود از IEEE می گوید:"چند سال پیش که دانشجوی مهندسی برق در تهران بودم و به عنوان عضو این انجمن از سیستم ای میل و نشریات آن استفاده می کردم، ناگهان و بدون هیچ هشداری متوجه شدم که ای میل من حذف، و عملا از انجمن اخراج شدم."

گرچه انجمن مهندسان برق و الکترونیک، IEEE پس از مدتها از تصمیم خود عقب نشست، اما بهزاد صمدی تنها پس از آغاز ادامه تحصیل خود در کانادا دوباره به عضویت آن درآمد.

 

بهزاد صمدی که تاکنون مقالات علمی او در کنفرانس ها و نشریات تخصصی ارائه شده اند درباره ابراز نظر دکتر دیوید رونیس می گوید: "برای توضیح آن باید کمی به عقب بازگردم. مدتی پیش ACS تصمیم به اخراج جمعی ایرانیان گرفت. این تصمیم در حقیقت ادامه روندی بود که با اخراج ایرانیان از IEEE آغاز شده و با عمل مشابهAIAA ادامه پیدا کرده بود. گرچه در هنگام تصمیم ACS مبنی بر لغو عضویت ایرانیان غیر قانونی بودن آن به اثبات رسیده و دیگر انجمن ها از عمل خود عقب نشینی کرده بودند، اما این واقعیت "جامعه شیمی آمریکا" را در تصمیم خود مردد نکرد."

او در ادامه می گوید: "دکتر فریدون هژبری، از آغاز برای لغو این اخراج ها تلاش بسیار کرده بود و نقش موثری در تغییر تصمیم انجمن های علمی بازی کرده بود. من به دلیل عضویت در انجمن فارغ التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف، کار او را از اول دنبال می کردم. او برای مقابله با تصمیم جدید ACS نامه ای تنظیم کرد و آن را برای اعضای دپارتمان های شیمی در دانشگاه های مختلف در آمریکای شمالی و دیگر کشورها ارسال کرد."

او می افزاید: "دکتر رونیس عضو هئیت علمی مک گیل و عضو دپارتمان شیمی این دانشگاه به نوشته دکتر هژبری دو پاسخ ارسال کرد. یکی رو به پرزیدنت ACS و دیگری رو به شخص دکتر هژبری بود. در ایمیل به ACS او ایران را کشوری فاشیستی خوانده، اخراج ایرانیان را تایید و به خاطر این تصمیم از انجمن مذکور تشکر کرده بود. در نامه دوم به دکتر هژبری او پا را فراتر گذاشته و به مخاطب خود توصیه کرده بود: به جای این کارها برود و رژیم آن کشور متعفن را که ایران نامیده می شود تغییر دهد."

 

بهزاد صمدی این ابراز نظر را با معیارهای جامعه چند فرهنگی کانادا هم آهنگ نمی داند و معتقد است چنین توهینی برخوردهایی فراتر از پاسخ جامعه ایرانی را طلب می کند. او می گوید: "بسیاری از دانشجویان غیر ایرانی کنکوردیا وقتی در جریان این برخورد قرار می گرفتند واکنشی شدید داشتند. آنها مستقل از پیشینه تباری خود و به عنوان یک کانادایی خود را مورد تعرض می دیدند."

 

دکتر دیانا طباطبایی پژوهشگر دانشگاه مک گیل، با لیسانس در رشته شیمی و دکترا در رشته روانشناسی و سابقه تدریس، بیش از سی سال است که در کانادا زندگی می کند. او متن ای میل های مبادله شده میان دکتر رونیس و دکتر هژبری را مطالعه کرده است. او در گفت وگو با شهروند با اشاره به ای میل دکتر رونیس به پرزیدنت ACS می گوید: "متاسفم از اینکه یک استاد دانشگاه با مساله ای به این اهمیت برخوردی چنین سطحی می کند." او در پیوند با ابراز نظر توهین آمیز دکتر رونیس می گوید: "در اینکه این برخورد به هیچ وجه با ملاک های ما در کانادا هم خوانی ندارد شکی نیست، اما اینکه توهین کننده یک استاد دانشگاه، عضو هیئت علمی و آموزگار نسل آینده است اهمیت برخورد با آن را دوچندان می کند."

او در پایان آرزو می کند جامعه ایرانی روزی در کانادا به چنان انسجامی دست یابد که بتواند به طور موثر از هویت خود به عنوان عضو ایرانی تبار جامعه کانادا دفاع کند، همانگونه که دیگران چنین می کنند.

 

مراجعه به لینک های زیر در تاریخ 20 می 2007 صورت گرفته است

 

1- http://pubs.acs.org/cen/news/85/i17/8517news1.html

2- http://pubs.acs.org/cen/news/85/i17/8517news1.html

3- http://www.cic.unb.br/~facp/docs/cronicas/hojabri-letter.html

4- http://ronispc.chem.mcgill.ca/ronis