ويژه صدمين سالگرد انقلاب مشروطيت صدسال تلاش آزادی ناصر رحیم خانی با انقلاب مشروطیت ایران و برای نخستین بار در تاریخ دیرپای چیره گی خودکامه گی و در برابر دستگاه اندیشه سیاسی سنتی، گفتمان نوین مشروطه گی شکل می گیرد و پرداخته می شود. مشروطه خواهی و گفتمان مشروطه، بازسازی اندیشه و سامان سیاسی نوین ایران است. در این گفتمان، مفهوم نوین ملت ایران، و آرای ملت ایران، همچون بنیاد قدرت سیاسی و حاکمیت ملی، جایگزین مفاهیم سنتی «منشاءٍ الهی» و «سلطنت مطلقه» می شوند. در این گفتمان نوین، «ملت ایران»، پرچم «آزادی، برابری، برادری» را برافراشته در پناه«مشروطیت»، «مجلس شورای ملی» و «قانون»، به دوران نوینی از زندگی فرهنگی و اجتماعی- سیاسی گام می گذارد « مشروطه ایرانی وپیش زمینه های نظریه ولایت فقیه »: حادثه ای درنقد و بازخوانی تاريخ مشروط ايران احمد افرادی تاریخ روشنفکری ما، تاریخ افت و خیزها و سعی وخطاهای مکرراست ؛ تاریخ تلاشی است بی وقفه برای دستیابی به جامعه ای مبتنی برنیکبختی و سعادت انسان ها . اما ، این واقعیت که ، حدود یک قرن پس از نهضت قانون خواهی و تجدد طلبی درایران ، دغدغه روشنفکران روزگار ما ، هنوز تحقق همان خواست ها و آرزوهای پدران مشروطه خواه ما است ، از بحرانی فکری حکایت می کند که بر جامعه روشنفکری ما حاکم بوده است . دکتر پرویز داورپناه ستارخان ، قهرمان قهرمانان در روزگاران سخت قیام تبریز و در ایامی که تعداد مجاهدین که در مقابل هزاران سپاه خونخوار استبداد مقاومت می کردند از تعداد انگشتان دست تجاوز نمی کرد، ستارخان با شجاعت و رشادت بی پایان خود ، نهضت را به بهترین وجه رهبری نموده ، آن را از ظلمات دوران سختی گذرانده به سمت پیروزیهای بعدی و عقب راندن نیروهای دولتی از تبریز و فتح تهران رهنمون ساخت گزارشی از نخستین جشن مشروطه، به مناسبت جشن صد سالگی مشروطیت در کلن(6 ماه مه) کافه بهارستان، فتوگراف بهشت برين بود و «رئيس روحانی»، در کنار «مادام فرنگی» بود ناصر رحیم خانی جلو بهارستان را که میدان وسیعیست دور تا دور طاق و آذین بسته و با چراغ و گل و سجادههای قیمتی آراستند. هشتاد طاق است هر یکی را یکی از انجمنهای تهران و اصناف صاحب شده و زینت داده و اقسام شربت و لیمونات و میوه و شیرینی چیده و از واردین با گرمی پذرائی نمودند. آتشبازی نوظهور صنعتی شد. امتداد آن آنقدر بود که دو ساعت مردم را بتماشا مشغول کرد. در صحن بهارستان خیابانها را طاق و آذین بسته و چراغانی کرده و شیرینی و میوه چیده، کافه بهارستان فتوگراف بهشت برین بود. گزارشی از نخستین جشن مشروطه، به مناسبت جشن صد سالگی مشروطیت در کلن(6 ماه مه) کافه بهارستان، فتوگراف بهشت برين بود و «رئيس روحانی»، در کنار «مادام فرنگی» بود ناصر رحیم خانی جلو بهارستان را که میدان وسیعیست دور تا دور طاق و آذین بسته و با چراغ و گل و سجادههای قیمتی آراستند. هشتاد طاق است هر یکی را یکی از انجمنهای تهران و اصناف صاحب شده و زینت داده و اقسام شربت و لیمونات و میوه و شیرینی چیده و از واردین با گرمی پذرائی نمودند. آتشبازی نوظهور صنعتی شد. امتداد آن آنقدر بود که دو ساعت مردم را بتماشا مشغول کرد. در صحن بهارستان خیابانها را طاق و آذین بسته و چراغانی کرده و شیرینی و میوه چیده، کافه بهارستان فتوگراف بهشت برین بود. فرهنگ قاسمی جنبش مشروطيت، پيدايش صنعت و هسته های ابتدائی سنديکاهای کارگری (۱) (۲) (۳) جنبش مشروطیت ایران و بوجودآمدن انقلاب مشروطه نه تنها حاصل یک سلسله تحولات فکری در روشنفکران و مدیران جامعه بود، بلکه و بدون تردید پیدایش صنعت و کارخانجات کوچک و بزرگ و سرمایهگذاریهای شبه صنعتی، تغییر و تحول شیوههای تولیدی، بوجودآمدن گروههای کارگری در کارخانجات، انتقال اندیشه ضداستثماری از دکترینهای غربی و تطبیق آنها با شرائط ایران، رشد احزاب و انجمنها و سندیکاها در این انقلاب مؤثر بوده است. انقلاب مشروطه و سكولاريسم مصاحبه كننده سهیلا ستاری با نیلوفر بیضائی اينهمه انقلاب مشروطه را می توان بيشتر يك انقلاب فرهنگی ارزيابی كرد كه راه را برای ترويج و ورود افكار آزاديخواهانه به ايران باز كرد. يكی از تناقضات مهم انقلاب مشروطه را شايد بتوان در همين دريافت دوگانه از غرب تعريف كرد. مبارزه با حضور سلطه جويانه ی غرب از يكسو و ترويج افكار آزاديخواهانه و تجدد طلبانه كه مروجين آن از طريق آشنايی با دنيای فكری غرب با آنها آشنا شده و ذهن ايرانی بيگانه با مفاهيم دمكراسی خواهانه را با آنها آشنا كرد، يكی از همين پيچيدگيها را بنمايش می گذارد. دکتر همایون مهمنش انقلاب مشروطيت، دموکراسی و استمرار آن سخنرانی همایون مهمنش در میز گرد "مشروطیت و جنبش دموکراسی خواهی امروز ایران"،کلن 19 فروردین 1385 برابر 8 آوریل 2006 مشروطیت ایران، یکی از بزرگترین وقایعی بود که تا آن زمان در تاریخ ایران روی داد و بالاترین تحول را در شئون سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ایران بوجود آورد و حکومت استبدادی را که در آن دوران در ایران فرمانروائی میکرد واژگون کرد و هدفش آن بود که حکومت ملی را که پایه اش بر روی فلسفه نوین و رشد فکر و تعقل و آزادی و عدالت است بر قرار سازد و آزادی عقیده و تساوی حقوق افراد و حکومت مردم بر مردم را در ایران استوار کند و تقدیرات ملک و ملت را بخود مردم سپارد و مردم را در وضع قوانین مناسب با اخلاق و صلاح جامعه مختار و آزاد نماید بهمن بازرگانی نقدی بر مشروطه ايرانی تالیف م. آجودانی كتاب آجودانی، اثر تحقیقی مهمی است و به رغم آن كه با برخی نتیجه گیری های او موافق نیستم، بی گمان از نظر روش تحقیق، نقطه ی چرخشی در پژوهش های تاریخ مشروطه است. توجه او به تحول مفاهیم واژگان كلیدی در نهضت مشروطه، كشمكشی را كه در حوزه ی زبان، بین روشنفكران و سنت گراها درگرفته بود، با توجه به بار معنایی تاریخی آن ها از یك طرف، و مفاهیم جدیدی كه با جذب تجدد مطرح می شدند، عیان كرده و مسایل جدیدی را كه تا كنون به آن ها توجه نشده بود، مطرح كرده است نقد زیر، متكی به هیچ پژوهشی نیست. من در این زمینه كاری انجام نداده ام. می توانید آن را پرسش هایی بگیرید كه فارغ از پاسخ های سرپایی كه در این جا آمده اند، برخاسته از دیدگاهی متفاوت از آنِ مولفِ مشروطه ایرانی اند. پرسش هایی كه بی شك صلاحیت آجودانی در پاسخ بدان ها بیش از من است. بازخوانی روایت اعدام شیخ فضل‌الله نوری حديث آن شيخ که بر دار شد... ناصـر رحیـم‌خانـی آن نعش، نماد همه‌ی بدفهمی‌ها، تناقضات و تضادهای درونی، پرخاش تند و بیرونی «سنت» و «تجدد» ایرانی و نیز نماد درهم‌آمیختگی، «هم‌زیستی» و «هم‌خوانی» آرام و مه‌آلود آن دو در فرهنگ و روان و در نهادها و آئین‌های ماست. نه با مشروطه و اعدام شیخ، «تجدد» و «غرب‌زدگی» بر ما استیلا یافت و نه با انقلاب اسلامی، «سنت» بر «تجدد» غلبه کرده است. تاریخ یک‌صد ساله‌ی ایران، تاریخ چالش پیوسته‌ی «سنت» و «تجدد» هم هست. «نعش آن بزرگوار» را بر فراز دار شاید بشود در چنین متنی از تاریخ هم بازخوانی کرد. هم از موضع «سیاست» و هم از منظر «حقوق بشر».