سفر اولمرت:
روسيه در انتخاب بين ايران و
اسراييل
احمد
زيدآبادی
اهود اولمرت نخست وزير اسراييل در ديدار با ولاديمير پوتين رئيس
جمهور روسيه در مسکو گفته است که کشورش اجازه نمی‌دهد ايران در موقعيت دستيابی به
سلاح‌های غير متعارف قرار گيرد.
اولمرت که به قصد متقاعد کردن روسيه به همکاری با ساير اعضای شورای
امنيت سازمان ملل برای تحريم ايران و منع فروش سلاح‌های پيشرفته روسی به ايران و
سوريه به مسکو سفر کرده است، از ولاديمير پوتين خواست که برای حل بحران هسته‌ای
ايران همکاری کند.
در ديدار اولمرت با پوتين، رئيس جمهور روسيه اشاره‌ای به
برنامه اتمی ايران نکرده است، از همين رو ممکن است تهديد اولمرت به جلوگيری
اسراييل از دستيابی ايران به آنچه وی تسليحات غير متعارف ناميده است، اشاره‌ای به
اقدام احتمالی اسراييل عليه تاسيسات هسته‌ای ايران، در صورت خودداری روسيه از
همراه شدن با جهان غرب برای تحريم ايران باشد.
سرگئی لاورف وزير خارجه روسيه از «اقدام» شورای امنيت عليه ايران
حمايت کرده اما در عين حال متذکر شده است که اين اقدام بايد متناسب با شرايط واقعی
ايران باشد، شرايطی که وی آن را تهديدی عليه صلح و امنيت جهانی ندانسته است.
چنين اظهاراتی، رهبران اسراييل را که ادعا دارند برنامه هسته‌ای
ايران خطری عليه موجوديت کشور آنهاست، راضی نمی‌کند، به همين جهت اولمرت با سفر به
روسيه، قصد تحت فشار گذاشتن رهبران اين کشور را برای قطع يا کاهش همکاری با ايران دارد.
اين در حالی است که روسيه با هر دو کشور ايران و اسراييل
روابط نزديکی دارد و نمی‌خواهد خود را در موقعيت انتخاب بين يکی از آنها قرار دهد.
روسيه و منافع اقتصادی
روسيه در سال‌های اخير به صورت يکی از شرکای مهم اقتصادی
ايران در آمده است و در غياب حضور موثر کشورهای غربی در بازار تسليحاتی و
تکنولوژيکی ايران، تا اندازه زيادی جای آنها را پر کرده است.
از اين جهت، ادامه روابط اقتصادی روسيه با ايران که در عين
حال قرارداد تکميل نيروگاه اتمی بوشهر را با ايران امضا کرده است، بسيار مهم به
نظر می‌رسد.
اين اما تنها يک سوی ماجراست. از سوی ديگر، روسيه با اسراييل نيز
همکاری تسليحاتی و تکنولوژيکی سطح بالايی دارد و افزون بر اين، مسکو مانند ساير کشورهای
غربی نسبت به امنيت اسراييل خود را متعهد می‌داند.
روسيه يکی از اعضای کميته چهار جانبه بين‌المللی برای هدايت روند
صلح در خاور ميانه است، کميته‌ای که شناسايی موجوديت اسراييل را يکی از سه شرط رفع
تحريم‌های اقتصادی عليه دولت تحت رهبری حماس در سرزمين‌های فلسطينی اعلام کرده است.
حضور روسيه در کميته چهار جانبه به معنای علاقه اين کشور به ايفای
نقش موثر در تحولات خاورميانه است، نقشی که قاعدتا بدون رضايت اسراييل قابل دست
يافتن نيست.
با توجه به موارد فوق، اولمرت تلاش می‌کند تا در بحران هسته‌ای
ايران، روسيه را به طرف اسراييل بکشاند.
اين در حالی است که روسيه با يهوديان روس تباری که در دهه
۱۹۸۰ ميلادی از روسيه به اسراييل مهاجرت کردند، روابط حساسی دارد. يهوديان روس
تبار حدود يک ميليون و دويست هزار نفر از جمعيت اسراييل را تشکيل می‌دهند و از اين
جهت وزنه موثری در تصميم‌گيری‌های دولت اسراييل تلقی می‌شوند.
شاخص‌ترين چهره سياسی يهوديان روس تبار ناتان شارانسکی به
شمار می‌رود که در زمان سلطه کمونيست‌ها بر روسيه، ۹ سال را در زندان اتحاد شوروی
به سر برده است. شارانسکی پيش از اين رهبری حزبی به نام بعاليا ايزرائيل را به
عهده داشت که يک حزب راست افراطی بود، اما او سپس به عضويت حزب ليکود در آمد و بعد
از آن در اعتراض به خروج ارتش اسراييل از نوار غزه، از اين حزب کناره گرفت.
شارانسکی که اکنون نماينده پارلمان اسراييل است روابط شخصی
گرمی با پوتين دارد و به اولمرت توصيه کرده است که در ديدار با رئيس جمهور روسيه،
ايفای نقش مسکو در خاور ميانه را به دوری آن از ايران مشروط کند.
شارانسکی اما در حال خداحافظی از دنيای سياست است و به جای او
ايگدور ليبرمن، در مقام رهبر يهوديان روس تبار ظاهر شده است.
ليبرمن اکنون رهبری حزب راست افراطی بيتينو ايزراييل (اسراييل
خانه ما) را به عهده دارد، حزبی که دارای يازده کرسی نمايندگی در مجلس اسراييل است
و گفته می‌شود قصد دارد به ائتلاف حاکم بپيوندد.
افزون بر موضوع يهوديان روس تبار در اسراييل، لابی قدرتمند يهوديان
در دنيای غرب يکی ديگر از مسائلی است که به شدت مورد توجه روسيه است.
از آنجا که ولاديمير پوتين قصد دارد از طريق همکاری با دنيای غرب،
روسيه را در شمار قدرت‌های طراز اول جهانی در آورد، به حمايت جوامع يهودی غرب که
گروهی متنفذ به شمار می‌روند، نياز دارد.
جوامع يهودی نيز در جهت‌گيری‌های خود عموما منافع اسراييل را
در نظر می‌گيرند. بنابراين، روسيه برای جلب نظر آنها، به رضايت اسراييل از سياست‌های
خود اهميت می‌دهد.
بدين ترتيب، روسيه در شرايط انتخاب بين ايران و اسراييل خود
را گرفتار می‌بيند، در حالی که تمايلی به انتخاب يکی از آنها را ندارد.
رفتار روسيه در برابر قطعنامه احتمالی شورای امنيت برای تحريم
ايران، جهت گيری روسيه در برابر ايران و اسراييل را روشن خواهد کرد.
بی بی سی
