کتاب «لاييسيته چيست؟»
را مي‌توانيد از کتابفروشي خاوران خريداري کنيد.
Khavaran
14 Cours de Vincennes - 75012 Paris (Métro : Nation)
tél. : 01 43 43 76 96
امروزه در بحث بر سر مسائل اجتماعي و سياسي
در ايران، از واژه‌هاي «لاييسيته» و يا «لاييک» بسيار استفاده مي‌شود، بي‌آنکه هميشه
معناي دقيق اين واژه‌ها براي به‌کاربرندگان و يا مخاطبين‌شان روشن‌باشد. متاسفانه
هنوز در باره اين مفاهيم، منابع کافي به زبان فارسي نداريم و اين رسيدن به درکي
روشن از اين مفاهيم را، که کمابيش مورد پذيرش عموم باشد، دشوار مي‌کند. انتشار
کتاب «لاييسيته چيست؟» نوشته شيدان وثيق، گامي است براي پرکردن خلاء منبع
در اين زمينه.
کتاب از شش بخش تشکيل
شده است. بخش اول: پيش‌گفتار، تعريف اوليه و برداشت‌هايي نادرست. بخش دوم: واژه‌ها،
ريشه‌ها و زمينه‌هاي لائيسيته. بخش سوم: بنيادهاي فلسفي ـ سياسي لائيسيته. بخش
چهارم: لائيسيته در فرانسه. بخش پنجم: لائيسيته در اروپا. بخش ششم: «لائيسيته» و
«سکولاريسم».
در پيش‌گفتار مي‌خوانيم
:
«لائيسيته واژه‌اي است
که در دهه‌ي هفتاد سده‌ي نوزدهم در فرانسه ابداع و از آن پس وارد دانشنامه‌ها و
گفتمان سياسي شد.
لائيسيته دريافتي سياسي
است که برحسب آن، از يک‌سو، دولت و حوزه‌ي عمومي از هيچ ديني پيروي نمي‌کنند و از
سوي ديگر، دين، با برخورداري از همه‌ي آزادي‌ها در جامعه‌ي مدني، هيچ قدرت سياسي‌اي
اعمال نمي‌کند.
جنبش براي تحقق لائيسيته
و دولت لائيک(غيرديني) را لائيسيزاسيون مي‌نامند. لائيسيزاسيون در کشورهاي کاتوليک
غربي و در تقابل با کليساسالاري شکل مي‌گيرد، در حالي که در کشورهاي پروتستانِ اروپا لائيک، لائيسيته و لائيسيزاسيون
ناشناخته‌اند. در اين رشته از کشورها، فرايند دنيوي‌شدن، و تغيير و تحول
دولت و دين ـ ديني که فاقد کليسايي مقتدر چون کاتوليسيسم است ـ را سکولاريسم مي‌نامند.
لائيسيته و سکولاريسم با وجود تشابهاتي، دو مقوله و پديدار سياسي ـ تاريخي
متفاوتند.
در عين حال، لائيسيته
جزئي از «جدايي دولت و جامعه‌ي مدني» (يا جدايي حوزه‌ي عمومي از حوزه‌ي خصوصي) است
که يکي از بنيادهاي عصر مدرن را تشکيل مي‌دهد. جدايي دولت و جامعه‌ي مدني پيش‌شرط
لائيسيته است. در قرون وسطي و در نظام‌هاي استبدادي، چون جامعه‌ي مدني جدا و مستقل
از دولت وجود ندارد و يا بسيار ضعيف است، لائيسيته به معناي واقعي کلمه نمي‌تواند
تحقق يابد.
لائيسيته دين‌ستيز نيست،
بلکه ضامن فعاليت اديان در همه‌ي عرصه‌هاي اجتماعي و سياسي است. دين باوران، هم‌چون
بي‌دينان، مي‌توانند انجمن، سازمان و حزب سياسي تشکيل دهند، انتخاب کنند و انتخاب
شوند. استقلال دولت نسبت به اديان و آزادي اديان در جامعه‌ي مدني دو شرط لازم و
ملزوم لائيسيته به شمار مي‌آيند. جدايي دولت و دين، به قول مارکس، پايان دين نيست
بلکه گسترش دين در سطح جامعه با خروجش از حاکميت سياسي است.
لائيسيته و لائيسيزاسيون
بر اساس پيش‌زمينه‌هايي چون جنبش اصلاح دين، روشنگري، ليبراليسم، دموکراتيسم … و
توسعه‌ي روابط سرمايه داري تکوين يافته‌اند. راديکال‌ترين شکل آن در فرانسه با
انقلاب کبير 1789 و جنبش ضدکليسا‌سالاري به وقوع پيوست. در ديگر کشورهاي اروپايي مي‌توان
از لائيسيته‌ي محدود، ناقص، و از نيمه‌لائيسيته و يا حتي از نبود آن سخن گفت.
لائيسته جدايي دين از
دولت است و نه از سياست، و دولت محدود به حکومت يا قدرت اجرايي نمي‌شود. لائيسيته
ايدئولوژي، فلسفه و يا دکترين جديدي نيست که به جاي دين نشيند، چه در اين صورت نافي
خود مي‌شود. لائيسيته مشکل‌گشاي همه‌ي معضلات سياسي و اجتماعي جامعه نيست. لائيسيته
با اين که از ريشه‌ي يوناني لائوس به معناي توده‌ي مردم برآمده است، با دموکراسي،
جمهوري، عقل‌گرايي، حقوق‌بشر و يا پلوراليسم …همسان نيست؛ اگرچه شرط لائيسيته تحقق
همه‌ي اين اصول تلقي مي‌شود.»
شيدان وثيق در بخش‌هاي
مختلف کتاب، مسائلي را که در اين‌جا به اختصار برمي‌شمرد، بررسي‌کرده و تا آن‌جا
که يک کتاب 200 صفحه‌اي اجازه مي‌دهد، آن‌ها را روشن مي‌کند.
اين کتاب را مي‌توانيد از کتابفروشي خاوران
خريداري کنيد.
بهاي کتاب پنج يورو
است.
Khavaran
14 Cours de Vincennes - 75012
Paris (Métro : Nation)
tél. : 01 43 43 76 96
