مفهوم نمادين برگزاری انتخابات فلسطينيان

 در بيت المقدس شرقی

 

احمد زيدآبادی

 

موافقت دولت اسراييل با شرکت اعراب ساکن بيت‌المقدس شرقی در انتخابات پارلمانی فلسطين، افزون بر هموار کردن راه برگزاری اين انتخابات در ۲۵ ژانويه، از معنايی نمادين نيز برخوردار است.

طبق پيمان اسلو که در سپتامبر سال ۱۹۹۳ بين دولت اسحاق رابين نخست وزير وقت اسراييل و سازمان آزاديبخش فلسطين امضا شد، اعراب بيت‌المقدس شرقی از حق شرکت در انتخابات پارلمانی و رياست جمهوری دولت خودگردان فلسطين برخوردارند.

ظاهرا طرف اسراييلی در مذاکراتی که منجر به عقد پيمان اسلو با سازمان آزاديبخش فلسطين شد، به شدت تلاش کرد تا در مورد بيت‌المقدس امتيازی به طرف فلسطينی ندهد، اما در برابر پافشاری هيئت مذاکره کننده فلسطينی سرانجام ناچار شد شرکت فلسطينيان شرق بيت‌المقدس را در انتخابات مربوط به تشکيل نهادهای دولت خودگردان بپذيرد و تعيين سرنوشت اين شهر را به مذاکرات تعيين وضعيت نهايی سرزمين‌های فلسطينی موکول کند.

دولت‌های اسراييل اعم از چپ و راست مدعی‌اند که بيت‌المقدس بايد به صورت "يکپارچه" پايتخت "ابدی" اسراييل باشد، در حالی که فلسطينيان اصرار دارند بيت‌المقدس شرقی که در جنگ ژوئن ۱۹۶۷ به اشغال اسراييل در آمد، پايتخت کشور مستقل آنان در آينده است.

اين اختلاف موضع همواره علتی برای مناقشه و درگيری دو طرف از آغاز مذاکرات مادريد در سال ۱۹۹۱ تا کنون بوده است.

اسراييل همواره در پی آن بوده است که پيش از ورود به مذاکرات مربوط به وضعيت نهايی سرزمين‌های فلسطينی، شهر بيت‌المقدس را در وضعيتی قرار دهد که پس دادن بخش شرقی آن به فلسطينيان ناممکن باشد.

از همين رو، طی سال‌های گذشته دولت‌های اسراييل از هيچ کوششی برای ساخت شهرک‌های يهودی نشين در محلات عرب نشين بيت‌المقدس و قطع ارتباط شهر با کرانه باختری رود اردن فروگذار نکرده‌اند و حتی ساخت ديوار امنيتی در اطراف کرانه باختری رود اردن نيز در همين جهت تفسير و تحليل می‌شود.

با اين همه، به علت اعتراض‌های پيگير فلسطينی‌ها و فشار جامعه بين‌المللی، اسراييل تا کنون موفق به اجرای تمام برنامه‌های خود در مورد بيت‌المقدس نشده است و سرنوشت اين شهر همچنان در کانون مناقشه فلسطينی‌ها و اسراييل قرار دارد.

آريل شارون نخست وزير اسراييل پيش از آنکه دچار سکته مغزی شود، بارها اعلام کرده بود که حاضر به مذاکره با فلسطينی‌ها بر سر بيت‌المقدس و سازش در باره سرنوشت اين شهر نيست. هر چند که راست‌گرايان اسراييلی بويژه راست‌های افراطی سخن شارون را باور نمی‌کردند و نتيجه سياست او را تقسيم بيت‌المقدس می‌دانستند، اما به نظر می‌رسد که شارون در موضع سرسختانه خود نسبت به بيت‌المقدس بسيار جدی بوده است.

دولت شارون پيش از سکته مغزی او، در اعتراض به شرکت حماس در انتخابات پارلمانی فلسطين، اعلام کرد که مانع شرکت ساکنان بيت‌المقدس شرقی در انتخابات فلسطينيان می‌شود. به نظر می‌رسد اين تصميم بيش از آنکه متوجه مخالفت با حضور حماس در انتخابات بوده باشد، کوششی در جهت قطع پيوندهای قانونی بين بيت‌المقدس شرقی با دولت خودگردان فلسطين بود.

از همين رو، واکنش دولت خودگردان به اين تصميم شديد بود به طوری که مقام‌های بلندپايه فلسطينی تاکيد کردند که اگر اسراييل از تصميم خود منصرف نشود، از برگزاری انتخابات در موعد مقرر خودداری خواهند کرد.

سرانجام در غياب شارون و تحت فشار فزاينده آمريکا، دولت اسراييل به سرپرستی اهود اولمرت با شرکت فلسطينی‌های شرق بيت‌المقدس در انتخابات ۲۵ ژانويه موافقت کرد.

اولمرت که خود سال‌ها شهردار بيت‌المقدس بوده است از معدود سياستمداران طراز اول اسراييلی است که از احتمال واگذاری بخشی از محلات شرقی بيت‌المقدس به دولت فلسطينی سخن گفته است. او با اشاره به جمعيت ۲۳۰ هزار نفری فلسطينی‌ها در بيت‌المقدس شرقی و نرخ بالای زاد و ولد آنها، حفظ يکپارچگی بيت‌المقدس به عنوان يک شهر يهودی را غير واقع بينانه ارزيابی کرده است.

هر چند که اولمرت در باره محلاتی از بيت‌المقدس که ممکن است به فلسطينی‌ها واگذار شود، به ابهام سخن گفته است، اما نرمش او در باره اين مساله که در جامعه اسراييل به صورت "تابو" در آمده است، می‌تواند راه را بر اظهار نظر شخصيت‌های ميانه‌رو يا چپ‌گرا که خواهان به رسميت شناختن بيت‌المقدس به عنوان پايتخت دو کشور فلسطين و اسراييل هستند، هموار کند.

در بين احزاب اسراييلی، بلوک ياهاد – مرتز به رهبری يوسی بيلين آشکارا از پس دادن بيت‌المقدس شرقی به فلسطينی‌ها حمايت می‌کند. بيلين طی توافقنامه‌ای با ياسر عبد ربه از مقام‌های سابق دولت خودگردان فلسطين در ژنو رسما از واگذاری بيت‌المقدس شرقی به فلسطينی‌ها در ازای چشم پوشی طرف فلسطينی از حق بازگشت کامل آوارگان فلسطين به خاک اسراييل حمايت کرده است.

به هر حال، شرکت فلسطينی‌های شرق بيت‌المقدس در انتخابات پارلمانی دولت خودگردان با وجود تمام محدوديت‌های اعمال شده عليه حضور آزادانه آنها در انتخابات نشانه پذيرش تلويحی اين مطلب از سوی اسراييل است که ۲۳۰ هزار عرب ساکن اين شهر بخشی از جامعه فلسطين هستند و نمی‌توان آنها را برای هميشه تحت حاکميت اسراييل نگه داشت.

 

 

(بی بی سی)