نتانياهو در راس ليکود؛ راست ميانه يا راست افراطی؟

 

احمد زيدآبادی

 

بنيامين نتانياهو چهره معروف حزب ليکود با پيروزی بر رقبای خود در انتخابات داخلی اين حزب بار ديگر به مقام رهبری ليکود دست يافت.

پيروزی بنيامين نتانياهو در برابر سيلوان شالوم که ميانه‌ روتر از وی شناخته می‌ شود و نيز موشه فيگلين که به تندروی بيشتری نسبت به او شهرت دارد، بحث درباره خط مشی سياسی حزب ليکود را به موضوعی داغ تبديل کرده است.

از هنگامی که آريل شارون با جدايی از ليکود، حزب ميانه ‌رو کاديما (پيشرو) را تاسيس و شمار زيادی از چهره ‌های منعطف‌ تر ليکود را نيز به حزب خود جذب کرده است، ليکود به عنوان يک حزب افراطی در جامعه اسراييل شهرت پيدا کرده است.

صفت "افراطی" معمولا چيزی نيست که رهبران احزاب آن را برای خط مشی سياسی خود بپسندند، از همين رو بنيامين نتانياهو در جريان مبارزات انتخاباتی درون حزبی بارها تاکيد کرد که ليکود يک حزب راست – ميانه است و با افراط ميانه‌ ای ندارد.

او در مقابل، اعضای حزب کاديما را متهم کرد که با دست کشيدن از ايدئولوژی سنتی ليکود، راه چپگرايان کارگر و مرتز را در پيش گرفته ‌اند و بنا دارند تا مرزهای چهارم ژوئن ۱۹۶۷ از سرزمين ‌های عربی عقب نشينی کنند.

 

مفهوم "چپ" و "راست" در صحنه سياسی اسراييل

 

در واقع، اطلاق اصطلاحاتی مانند راست و چپ و يا افراطی و ميانه ‌رو به احزاب اسراييلی در درجه نخست به موضع آنان در برابر مساله فلسطين بستگی دارد. اگر حزبی خواستار مصالحه ارضی با فلسطينی ‌ها باشد، معمولا چپ يا ميانه‌ رو تلقی می ‌شود ولی اگر حزبی در اين باره سرسختی نشان دهد، معمولا به آن راستگرا يا افراطی می ‌گويند.

اين در حالی است که هيچکدام از احزاب موثر اسراييلی تمايلی به اينکه راست افراطی يا چپ افراطی ناميده شوند، ندارند حتی اگر به واقع در آرايش سياسی جامعه اسراييل مستحق اين نوع نامگذاری باشند.

پرهيز احزاب راستگرای اسراييلی از شهره شدن به راست افراطی بيشتر به اين دليل است که اشتهار به افراطی بودن باعث عدم اقبال رای دهندگان اسراييلی به آنها می ‌شود.

اين همان وضعيتی است که اينک ليکود به آن گرفتار شده و چهره‌ های به نسبت ملايم را از آينده حزب نگران کرده است.

خانم ليمور ليونات وزير آموزش کابينه آريل شارون و عضو بلندپايه ليکود بر اساس همين نوع نگرانی از حضور چهره ‌های افراطی مانند موشه فيگلين در درون ليکود که در انتخابات درون حزبی ۱۲ درصد آراء اعضای ليکود را به خود اختصاص داده است، اظهار ناخرسندی شديد کرده و با اعلام اينکه امثال فيگلين نبايد به عنوان جهت و نماد ليکود معرفی شوند، خواستار تصفيه طيف آنها از حزب ليکود شده است.

فيگلين نيز به نوبه خود با متهم کردن ليونات به "سامی ستيزی" خواستار اخراج وی از ليکود شده و خود را مصداق ميانه ‌روی دانسته است.

 

"پاکسازی" حزب ليکود؟

 

بنيامين نتانياهو نيز که در طی مبارزات انتخاباتی درون حزبی وعده بازگرداندن وحدت به حزب ليکود را می‌ داد، پس از دستيابی به مقام رهبری ليکود از ضرورت پاکسازی حزب تحت رهبری خود از عناصر منفی سخن به ميان آورده است.

احتمال اينکه منظور بنيامين نتانياهو از "عناصر منفی" افراطی‌ هايی مانند فيگلين باشد، زياد است اما آيا تلاش برای کنار گذاشتن اين طيف افراطی از حزب ليکود، چهره ‌ای ميانه ‌رو از اين حزب به نمايش می‌ گذارد و موقعيت آن را در بين افکار عمومی اسراييل برای انتخابات پارلمانی ۲۸ مارس آينده بهبود می ‌بخشد؟

نظرسنجی ‌ها اکنون نشانگر آن است که حزب کاديما حتی پس از سکته خفيف آريل شارون نه فقط از محبوبيتش کاسته نشده، بلکه بر آن افزوده هم شده است به طوری که اگر انتخابات پارلمانی اسراييل همين امروز برگزار شود، کاديما ۴۳ کرسی از مجموع ۱۲۰ کرسی پارلمان (کنست) را به خود اختصاص خواهد داد و اين در حالی است که ليکود تحت رهبری نتانياهو بيش از ۱۳ کرسی کسب نخواهد کرد.

به نظر نمی‌ رسد که حذف طيف بسيار افراطی ليکود از اين حزب به خودی خود کمکی به بهبود سيمای ليکود کند.

 

نتانياهو در برابر آزمون بزرگ

 

بنيامين نتانياهو برای ارائه چهره ‌ای راست – ميانه از ليکود ناچار است خط مشی اين حزب را در برابر روند صلح با فلسطينی‌ ها به روشنی تبيين کند.

وی تاکنون درباره راه حل بحران فلسطين بسيار مبهم سخن گفته است، اما احتمالا در جريان مبارزات انتخاباتی پارلمان مجبور خواهد شد ديدگاه خود را در اين باره تا حدودی روشن کند. اما راه حل او برای مساله فلسطين چه می‌ تواند باشد؟

اگر او بخواهد بر ايدئولوژی سنتی ليکود يعنی حفظ "اسراييل بزرگ" تاکيد کند، بدون درنگ در صف "راست ‌های افراطی" قرار خواهد گرفت و افکار عمومی را از خود دورتر خواهد کرد. اما اگر او بخواهد از راه‌ حل ‌های بين ‌المللی شبيه "نقشه راه" حمايت کند، در آن صورت چه وجه تمايزی با حزب کاديما خواهد داشت؟

اين احتمال وجود دارد که بنيامين نتانياهو مانند دوران نخست وزيری خود، به جای اينکه توضيح دهد در مقابل صلح چه چيزی به فلسطينی‌ها خواهد داد، تمام تبليغات خود را بر آنچه به آنها نخواهد داد، متمرکز کند.

بنيامين نتانياهو حزب آريل شارون را متهم می ‌کند که در صدد تقسيم بيت‌ المقدس و واگذاری بخش شرقی آن به فلسطينی ‌هاست. هرچند که شماری از نزديکان آريل شارون از چنين احتمالی سخن گفته ‌اند اما آريل شارون با صدور بيانيه ‌ای شخصی، همه گزارش‌ های مربوط به احتمال موافقت خود را با تقسيم بيت ‌المقدس تکذيب کرده است.

با اين همه به نظر می ‌رسد که بنيامين نتانياهو قصد دارد همچون زمانی که با شيمون پرز رهبر حزب کارگر بر سر به دست آوردن پست نخست وزيری اسراييل رقابت می ‌کرد، شعار اصلی انتخاباتی خود را "جلوگيری از تقسيم بيت ‌المقدس" قرار دهد. اما بعيد است که اين شعار بر محبوبيت او بيفزايد، زيرا آخرين نظرسنجی‌ ها نشان می ‌دهد که مردم اسراييل نيز ديگر آنچنان مانند گذشته نسبت به حفظ يکپارچگی بيت‌ المقدس به عنوان پايتخت اسراييل حساسيت ندارند و حدود نيمی از آنها از واگذاری بخش شرقی شهر به فلسطينی‌ ها برای دستيابی به صلح نهايی حمايت می‌ کنند.

با اين همه، بنيامين نتانياهو به موضوع تبليغاتی ديگری هم توجه دارد. او به عنوان نخستين رهبر يک حزب اسراييلی صريحا اعلام کرده است که اگر به نخست وزيری برسد، با تاسيسات هسته ‌ای ايران همان برخوردی را خواهد کرد که مناخيم بگين نخست وزير اسراييل در ۱۹۸۱ با تاسيسات هسته ‌ای عراق برخورد کرد.

اين اظهارات که تهديد به حمله نظامی عليه تاسيسات هسته‌ای ايران تفسير شده، تا کنون کمکی به بنيامين نتانياهو نکرده و حتی باعث طرح اين اتهام عليه او شده که مسائل مربوط به امنيت ملی را دستاويز تبليغات انتخاباتی کرده است. اما به نظر می‌ رسد که موفقيت يا شکست کامل شعار انتخاباتی بنيامين نتانياهو تا اندازه زيادی به نتيجه مذاکرات هسته‌ ای ايران با سه کشور اروپايی بستگی داشته باشد.

 

 

(بی بی سی )